قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

حکم قرائت یک سوره در هر ركعت نماز

در مورد قراءت سوره اخلاص در هر ركعت، اشكالى ندارد زيرا يكى از اصحاب آن كار را ميكرده است و پيامبر صلى الله عليه و سلم آنرا اقرار كرد، اما در مورد قراءت سوره ى معينى در ركعت اول نماز و سپس خواندن سوره ى قبل از آن در ركعت دوم، مثلا قراءت سوره "الناس" در ركعت اول و سپس خواندن سوره "القدر" در ركعت دوم، بعضى از علماء آنرا حرام، و بعضى ديگر آنرا مكروه دانسته اند، ولى قول راجح اينست كه مباح ميباشد و اشكالى ندارد، ولى بهر حال بهتر است كه سوره ها را به ترتيب سوره هاى قرآن خواند.
شرح بيشتر در مورد پس و پيش خواندن آيات و سوره ها در نماز و غيره بصورت زير ميباشد:
1- معكوس خواندن حروف، كلمات، و يا آيات قرآن حرام ميباشد زيرا معناى قرآن و روش خواندن آنرا تغيير ميدهد، مثلا بجاى كلمه "رب" بگويد "بر"، و بجاى آيه "قل هو الله احد" بگويد "احد الله هو قل"، و يا بجاى "الرحمن. علم القران" بگويد "علم القران. الرحمن"، كه همه اين موارد حرام ميباشد و اگر كسى آنرا در نماز به اين روش بخواند علاوه بر گناه، نمازش نيز باطل ميشود. از عبدالله ابن مسعود از حكم كسى كه سوره هاى قرآن را معكوس ميخواند سؤال شد، او گفت: "آن شخص قلبش معكوس هست" (روايت بيهقي در شعب الإيمان رقم 2111).
2- معكوس خواندن سوره هاى قرآن چه در نماز و غيره، مانند خواندن سوره "الفلق" در ركعت اول و سپس سوره "الاخلاص (قل هو الله احد)" در ركعت دوم، بعضى از علماء آنرا مكروه ميدانند، بعضى ديگر آنرا حرام ميدانند زيرا نظرشان بر اينست كه ترتيب سوره هاى قرآن توقيفى هست، يعنى از طرف خداوند سوره هاى قرآن ترتيب داده شده اند، پس جائز نيست كه آنرا پس و پيش خواند، ولى بيشتر علماء از قبيل جمهور علماء، امام مالك، امام احمد بن حنبل، قاضى عياض، نووى، ابن تيمية، ابن الباقلانى، و غيره آنرا مباح ميدانند زيرا ميگويند ترتيب سوره هاى قرآن توقيفى نيست بلكه از اجتهاد صحابه ميباشد و براى ترتيب سوره هاى قرآن بين صحابه اجماع واقع نشده، و دليلشان اينست كه در صحيح مسلم آمده است كه پيامبر صلى الله عليه و سلم در يکي از نمازهايش سوره النساء را قبل از سوره ال عمران خوانده است (مراجعه شود به حديث رقم 772 صحيح مسلم)، و همچنين اصحاب پيامبر صلى الله عليه و سلم نيز سوره هاى قرآن را در نماز گاه گاهى پس و پيش ميخوانده اند، همانطور كه امام بخارى ذكر كرده است كه "أحنف" هنگام نماز صبح امام بود و در ركعت اول سوره كهف را خواند و در ركعت دوم سوره يوسف (كه در ترتيب مصحف قبل از سوره كهف ميباشد) را تلاوت نمود، و عمر بن الخطاب كه پشت سرش نماز ميخواند ايرادى نگرفت.
3- خواندن دو سوره يكسان در دو ركعت اشكالى ندارد، مثلا در ركعت اول سوره "قل هو الله احد" بخواند و در ركعت دوم نيز همان سوره را بخواند. در حديثى امام بخارى (بصورت تعليق در باب أذان رقم 2901) از انس بن مالك رضي الله عنه روايت كرده است كه گفت : يكى از انصار امامت نماز جماعت آنها را در مسجد قباء بر عهده داشت و هرگاه (پس از فاتحه) سوره اى را ميخواند ابتدا سوره "قل هو الله احد" را ميخواند و سپس سوره ديگرى را همراه آن ميخواند و در هر ركعت نماز اين كار را انجام ميداد، پس يارانش از او عيب گرفتند و به او گفتند كه هميشه تو ابتدا اين سوره (يعنى قل هو الله احد) را ميخوانى و سپس سوره ديگرى را دنبال آن ميخوانى مثل اينكه اعتقاد دارى كه خواندن يك سوره كافى نسيت، پس يا اينكه به همان سوره اولى كفايت كن و يا آنرا ترك كن و فقط سوره ديگرى را بخوان ! اوگفت: من آنرا ترك نخواهم كرد، پس اگر ميل داريد كه من امامت شما را به عهده بگيرم باز هم من آن كار را خواهم كرد و اگر ميل نداشتيد من شما را ترك خواهم كرد ! ولى مامومين او را بهترين شخص براى امامت ميدانستند و دوست نداشتند كه كسى ديگر بجاى او امامت كند، و وقتيكه نزد پيامبر صلى الله عليه و سلم آمدند او را از اين كار با خبر كردند، پيامبر صلى الله عليه و سلم به او گفت: "اى فلان، چرا چيزى كه يارانت به تو گفتند را قبول نكردى؟ و چرا اين سوره را (قل هو الله احد) در هر ركعت نماز الزاما ميخوانى؟" او گفت: "من اين سوره را دوست دارم"، سپس پيامبر صلى الله عليه و سلم به او گفت: "اين دوست داشتنى تو را وارد بهشت خواهد كرد"، و در روايتى ديگر از معاذ بن عبد الله الجهني نقل شده است كه شخصى از جُهَينة به او گفت كه از پيامبر صلى الله عليه و سلم شنيده است كه در هر دو ركعت نماز صبح سوره "زلزال" را قراءت كرد (روايت أبو داود در باب نماز رقم 693)، ولى گفت نميدانم كه آيا عمدا اين کار را انجام داد و يا از روي فراموشي بود"، و همچنين از عقبة بن عامر رضي الله عنه روايت شده است كه پيامبر صلى الله عليه و سلم در هر دو ركعت نماز صبح سورة "الناس" را قراءت كرد (صحيح : نسائى).
4- خواندن بعضى از آيات در يك سوره و سپس خواندن آيات جلوتر از همان سوره چه به هم وصل باشد و چه وصل نباشد جائز است، ولى اگر ابتدا در ركعت اول آياتى را تلاوت كرد و سپس آياتى قبل از اين آيات را در ركعت دوم تلاوت كرد، در اينصورت حنابله و شافعيها آنرا جائز ميدانند ولى احناف و مالكيها آنرا مكروه ميدانند از آنجاييكه عبدالله ابن عباس گفت: "من نكس نكس الله قلبه"، يعنى: "كسى كه قرآن را معکوس بخواند خداوند قلبش را معكوس ميكند"، ولى قول راجحتر از كسانى است كه آنرا مباح ميدانند زيرا دليلشان قويتر است و پيامبر صلى الله عليه و سلم آنرا انجام داده است.
5- خواندن بعضى از آيات در ركعت اول نماز و سپس خواندن آياتى ديگر از سوره هاى ديگر در ركعت دوم جائز است، از عبد الله ابن عباس روايت است كه پيامبر صلى الله عليه و سلم در ركعت اول نماز سنت صبح آيه "قُولُوا آَمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْنَا وَمَا أُنْزِلَ إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَمَا أُوتِيَ مُوسَى وَعِيسَى وَمَا أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ" (البقرة : 136) را تلاوت ميكرد و در ركعت دوم آيه "قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ" (آل عمران : 64) را تلاوت مينمود (صحيح مسلم حديث 727).
6- خواندن دو سوره در يك ركعت جائز ميباشد، هر چند پس و پيش شوند، همانطور كه از پيامبر صلى الله عليه و سلم وارد شده است که در يكى از نمازهايش دو سوره را در يك ركعت ميخواند و ابتدا سوره اى را ميخواند و سپس سوره قبل از آنرا تلاوت ميكرد.

والله اعلم
وصلي الله وسلم علي محمد و علي آله و اتباعه الي يوم الدين
سايت جامع فتاواي اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com