قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

علاج قرآني جهت درمان ضعف همت و عزم

دكتر محمد بديع

استاد دانشكده پزشكي دانشگاه قاهره

﴿ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ لاَ يُصِيبُهُمْ ظَمَأٌ وَلاَ نَصَبٌ وَلاَ مَخْمَصَةٌ فِي سَبِيلِ اللهِ وَلاَ يَطَؤُونَ مَوْطِئًا يَغِيظُ الْكُفَّارَ وَلاَ يَنَالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَّيْلاً إِلاَّ كُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صَالِحٌ إِنَّ اللهَ لاَ يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ* وَلاَ يُنْفِقُونَ نَفَقَةً صَغِيرَةً وَلاَ كَبِيرَةً وَلاَ يَقْطَعُونَ وَادِيًا إِلاَّ كُتِبَ لَهُمْ لِيَجْزِيَهُمُ اللهُ أَحْسَنَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ﴾ (التوبة: 120- 121)
« زيرا كه هيچ تشنگي و خستگي و گرسنگي در راه خدا به آنان نمي رسد و گامي به جلو برنمي دارند كه موجب خشم كافران شود و به دشمنان دستبردي نمي زنند مگر اينكه به واسطه آن كارنيكوئي براي آنان نوشته مي شود. بي گمان خداوند پاداش نيكوكاران را هدر نمي دهد. ( همچنين مجاهدان راه حق) هيچ خرجي خواه كم خواه زياد نمي كنند و هيچ سرزميني را پشت سر نمي گذارند مگر اينكه ( پاداش آن) برايشان نوشته مي شود تا خداوند پاداشي نيكوتر از كاري كه مي كنند بديشان دهد».
راه علاج تصحيح مفهوم،‌ ديدگاه و نيت است، زيرا علت اصلي سستي و كسالت، ترس از پيامدهاي عمل صالح مي باشد كه شايد سبب زيان ديدن در امور دنيوي شود در حالي كه مؤمن به خوبي مي داند كه بهشت با سختي ها پوشيده شده و جهنم با شهوات، خوشي ها و ديدگاه ناصحيح.

اين موضوع بر سه ستون بنا شده:

 

ستون اول:
يقينا اولين كسي كه از طاعات سود مي برد تويي و اولين شخصي هم كه از شانه خالي كردن از طاعات و بخل نسبت به حسنات اعم از مال، وقت، كوشش و يا علم ضرر مي بيند خود تو مي باشي.
پس با اين منطق است كه، نفس تو سود برنده و زيان ديده را شناخته و حرص براي به چنگ آوردن سود و ترك زيان را تجربه خواهد كرد و مي فهمد كه چه چيزي پايدار و چه چيز فاني است و اين نهايت زيركي و هوشياري است:
"الكَيِّس مَن دَانَ نَفسَهُ، وعَمِلَ لِمَا بَعدَ المَوتِ"
در واقع اين منطق تجارت و سود و زيان است. زيرا كه اعمال صالح بالاترين سود را داراست، آن سودي كه عثمان بن عفان (رضي الله عنه) آن تاجر ثروتمند كه به خوبي قوانين بازار تجارت را مي شناخت فهميد و قافله تجاري اش را به خداوندي كه در برابر هر نيكي ده تا هفتصد برابر پاداش مي‌دهد فروخت. كدامين بازار بورس دنيا و كدامين قانون، هفتصد برابر، سود خالص به كسي پرداخت مي كند، بله اينگونه اين صحابي جليل دست رد بر سينه تمامي تجاري كه بر سر قافله‌اش مزايده نهاده بودند، زد زيرا او با خداوند عزوجل معامله كرده بود.
و همچنين« صهيب بن سنان الرومي» اين صحابي جليل القدر، فرزند روم، كسي كه در اسلام آوردن از تمامي روميان گوي سبقت را ربود و آن كسي كه سود عظيمي را به چنگ آورد كه پيامبر صلي الله و عليه و سلم بر آن گواهي داد. آن هنگام كه پيامبر عمل صهيب به هنگام هجرت كه تمامي مالش را به خاطر رضاي خداوند رها كرده بود را ستود و فرمود: "ربح البيع يا صهيب" (صهيب معامله اي پرسود انجام دادي).
﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا هَلْ أَدُّلُّكمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنْجِيكُم مِّنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ﴾(لصف:10(
« اي كساني كه ايمان آورده ايد آيا شما را به تجارتي راهنمايي نكنم كه شما را از عذاب دردناك رهايي بخشد».
همچنين رسول الله صلي الله و عليه وسلم مقابله با زيان و افلاس و ميزان تجاري آن را به اصحابش مي آموزد و مي فرمايد: المُفلِسُ مَن جَاء يَوم القِيامَةِ بِصَلاةٍ وَصَدَقَةٍ وَصِيَامٍ وَحَجِّ، ويأتِي وَقَد ضَرَبَ هَذَا وَشَتَمَ هَذَا وَسَفَكَ دَمَ هَذَا وَأَكَلَ مَالَ هَذَا، فَيَأخُذُ هَذَا مِن حَسَنَاتِهِ وَهَذَا مِن حَسَنَاتِهِ، حَتَّى إذا فَنِيَت حَسَنَاتُه أُخِذَ مِن سَيِّئَاتِهِم فَطُرِحَ عَلَى سَيِّئَاتِه، ثُمَّ طُرِحَ فِي النَّارِ".
مفلس كسي است كه روز قيامت با توشه اي از نماز،‌ صدقه، روزه و حج آمده باشد و در حالي كه به شخصي زده و به ديگري دشنام داده، خون اين را ريخته و مال آن را خورده،‌ پس اين و آن از حسناتش برمي دارند تا زماني كه حسناتش به پايان مي‌رسد، از گناهان آنها برداشته مي شود و بر گناهان او افزوده مي شود و سپس در آتش افكنده مي شود.


ستون دوم:
﴿إِلاَّ كُتِبَ لَهُمْ﴾ (التوبة: من الآية 120)

« مگر اينكه به واسطه آن كار نيكويي براي آنها نوشته مي شود».
آن نوشته اي كه با قلم قدر كه خشك شده، برداشته شده و كتابش بسته شده، حك گرديده است.
به شخص مؤمن اين عزت، نيرو و آرامش را در پناه خداوند مي دهد كه ﴿قُل لَّن يُّصِيبَنَا إِلاَّ مَا كَتَبَ اللهُ لَنَا هُوَ مَوْلاَنَا وَعَلَى اللهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ﴾ (التوبة: 51)
«بگو هرگز چيزي (از خير و شر ) به ما نمي رسد،‌ مگر چيزي كه خدا براي ما مقدر كرده باشد، ‌او مولي و سرپرست ما است، و مؤمنان بايد تنها بر خدا توكل كنند و بس.
پس ملاحظه مي كنيم كه همه چيز به نفع ماست و تمامي ستايش ها ازآن خدايي است كه تمام خوبي ها به لطف او به انجام مي رسند و انسان مؤمن بدين گونه با حوادث روبرو مي شود كه همگي از طرف خداوند عزيز قوي،‌ قادر، لطيف و خبير است و با اين تفكر است كه مطمئن مي شود كه مخلوقات همگي وسيله هستند.
و از زاويه اي ديگر تو از اين نمي ترسي كه اگر تكليفي را انجام دهي ممكن است دچار سختي شوي زيرا كه اگر اين كار به ضرر تو بود خداوند هيچوقت تو را به انجام آن مكلف نمي نمود در حالي كه خداوند تو را دوست دارد و تو نيز او را دوست داري. ﴿فَعَسَى أَن تَكْرَهُوا شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا﴾ (النساء: من الآية 19)

« چه بسا چيزي را ناپسند بدانيد و خداوند در آن براي شما خير فراواني نهفته باشد».
و بدان كه از قدر خداوندي راه فراري نيست و حذر كردن به معناي نشستن نمي باشد بلكه بايد قبل از اقدام جوانب آن بررسي شود. جديت، عزم و شتافتن به سوي كار نيك در دو كلمه جمع شده ﴿خُذُوا حِذْرَكُمْ فَانفِرُوا ثُبَاتٍ أَوِ انْفِرُوا جَمِيعًا﴾ (النساء: 71)

 احتياط نماييد و آمادگي خود را حفظ كنيد،‌ و دسته دسته يا هنگي باهم حركت كنيد»

 

ستون سوم:
﴿أَحْسَنَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ﴾ (التوبة: 121)

 « خداوند پاداشي نيكوتر از كاري كه مي كنند بديشان دهد».
بينديش برادرم خداوند با اين جمله مختصر به من و شما راه را نشان داده است تا آن زمان كه پاداش از سوي كريمي است كه با ميزان نيكوتر، پاداش مي دهد و خداوند در روز قيامت به تو در برابر هر عملت با اين ميزان پاداش مي دهد ﴿وَفِي ذَلِكَ فَلْيَتَنَافَسِ الْمُتَنَافِسُونَ﴾ (المطففين: من الآية 26(
«مسابقه دهندگان بايد براي بدست آوردن اين( نعمتهاي بهشت) با همديگر مسابقه بدهند و بر يكديگر پيشي بگيرند.»
و راست گفت رسول الله صلي الله و عليه و سلم كه امتش را به خوبي راهنمايي نموده: «إذَا سَألتُمُ اللهَ فَسَلُوهُ الفِردَوسَ الأعلَى».

هر گاه از خداوند (بهشت را ) در خواست نموديد فردوس اعلي را طلب نماييد.

 

به نقل از: سايت بيداري