قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

لزوم آمادگی برای جهاد

الله به بندگان مؤمنش دستور داده است كه در حد توان براي مبارزه با كفارآمادگي بگيرند و از آنان بر حذر باشند و مي‌فرمايد:[ وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ] (انفال/60)

«براي مبارزه با آنان تا آن‌جا كه مي‌توانيد نيروي (مادي و معنوي) آماده بسازيد».

و مي‌فرمايد:[ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَكُمْ] [نساء:71]

«اي كساني‌كه ايمان آورده‌ايد، احتياط لازم را بگيريد».

اين خود بيانگر آن است كه توجه به آمادگي و احتياط لازم در برابر نيرنگ‌هاي دشمنان واجب است. در زير مجموعه‌ي اين انواع مختلف آمادگي نظامي و جسمي منظور است و نيز وسايل معنوي و حسي و تمرين‌ها و آموزش‌هاي مجاهدين براي استفاده از انواع اسلحه‌ها و چگونگي كاربري از آن‌ها و توجه به همه‌ي وسايلي كه در جهاد با دشمنان ما را ياري مي‌كند و از كيد و نيرنگ آن‌ها در امان نگه مي‌دارد و در كر و فر (تك و پاتك) و زمين و هوا و دريا مؤثر است از برنامه‌هاي آمادگي در برابر دشمنان به شمار مي‌روند و الله تعالي آمادگي و هوشياري، را به طور مطلق دستور داده و به نوع و حالت خاصي اشاره نكرده است، چرا كه زمان در حال تغيير و تحول است و سلاح ها متنوع، دشمن زياد و كم و نيروي آن ضعيف و قوي مي‌شود، و گاهي جهاد يا از نوع ابتدايي و هجومي است و گاهي براي دفاع انجام مي گيرد. به اين دليل و امثال اين‌موارد، الله تعالي به طور مطلق به آمادگي و احتياط و هوشياري دستور داده است تا رهبران، متفكران ودعوتگران مسلمين بنا بر وضعيت موجود زمان خود آن چه از نيرو و تاكتيك نظامي كه نياز مي‌بينند تا با دشمنان مبارزه کنند، فراهم نمايند.

چرا كه در روايتي صحيح رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ فرمودند:«اَلحَربُ خَدعَةٌ» «جنگ، تاكتيك (خدعه) است». متفق عليه بخاري (3029 ،3030) ، مسلم (1739 ، 1740).

منظور اين است: كه نيروي درگير مي‌تواند با تاكتيك و نيرنگ به جاهايي برسد كه با نيرو و تعداد زياد به آن نمي‌رسد و اين خود به تجربه ثابت شده است. در جنگ احزاب نعيم ابن مسعود رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ با اجازه‌ي رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ و طي تاكتيك و نيرنگي شرايط خواري و ذلت مشركان و يهوديان را فراهم كرد و آن‌ها را متفرق ساخت و به اختلاف انداخت و باعث عزت و پيروزي مسلمانان بر آن‌ها گشت و اين فضل و ياري الله‌تعالي نسبت به اوليا و تدبير او تعالي بر دشمنانش است و مي‌فرمايد:[ وَيَمْكُرُونَ وَيَمْكُرُ اللَّهُ وَاللَّهُ خَيْرُ الْمَاكِرِينَ ]

«آنان چاره مي‌انديشند و نقشه مي‌كشند و الله هم تدبير و چاره سازي مي‌كرد و الله بهترين چاره ساز است».(انفال30)

از آن چه گذشت براي خردمندان روشن است كه اطاعت از دستور الله و آمادگي براي مقابله با دشمنان و تلاش در جهت هوشياري و احتياط و استفاده‌ي در حد امكان از اسباب مباح مادي و معنوي با اخلاص و اعتماد و توكل بر الله و استقامت بر دينش و طلب كردن ياري از او تعالي واجب است، چون او تعالي اوليا و دوستان خود را كه حقوقش را ادا و اوامرش را اجرا كنند و با صدق نيت در راهش جهاد نمايند و انگيزه‌ي‌شان از اين كار اعلاي كلمه‌الله و اظهار دينش باشد، نصرت مي کند. الله جل جلاله در قرآن وعده داده و آن‌ها را آگاه گردانيده كه نصر و پيروزي از جانب الله است تا اين‌كه با توكل به او و با تمام وسايل جهاد كنند.

الله تعالي مي‌فرمايد:[ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ (7)] (محمد7)

«اي مؤمنان! اگر دين الله را ياري كنيد، الله شما را ياري‌مي‌كند و گام‌هاي‌تان را استوار مي‌گرداند».

و مي‌فرمايد:[ وَكَانَ حَقًّا عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ] [روم:47]

«و همواره ياري مؤمنان بر ما واجب بوده است».

و فرموده:[ وَلَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ (40) الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ (41)] (حج/40، 41)

«به طور مسلم، الله ياري مي‌دهد كساني را كه او را ياري دهند. الله نيرومند است و چيزي نمي تواند او را درمانده و از تحقق وعده‌هايش جلوگيري نمايد (آن مؤمناني‌كه الله بديشان وعده‌ي ياري و پيروزي داده است) كساني‌هستند كه هر گاه در زمين ايشان را قدرت بخشيم، نماز را بر پا مي‌دارند و زكات را مي‌پردازند و امر به معروف و نهي از منكر مي‌نمايند و سرانجام همه ي كارها به الله بر مي‌گردد».

آيات زياد ديگري كه در اين موضوع است. هنگامي كه پيشينيان صالح ما به آن چه الله‌تعالي و رسولش آنها را امر كردند، عمل نمودند. در راهش صبرنموده و صادقانه با دشمنان جهاد كردند. الله‌تعالي با توجه به ‌كمي نيروها و امكانات شان، آن‌ها را بر دشمنان بسيار، غالب كرد. همان گونه كه الله‌تعالي مي‌فرمايد:[ كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ (249)]

(چه بسيارند گروه‌هاي اندكي‌كه به فرمان الله بر گروه‌هاي فراواني چيره شده‌اند و الله با بردباران است).«بقره/249»

و فرموده:[ إِنْ يَنْصُرْكُمُ اللَّهُ فَلَا غَالِبَ لَكُمْ وَإِنْ يَخْذُلْكُمْ فَمَنْ ذَا الَّذِي يَنْصُرُكُمْ مِنْ بَعْدِهِ وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ (160)]

(اگر الله شما را ياري كند هيچ كس بر شما چيره نخواهد شد و اگر خوارتان گرداند كيست‌كه پس از او شما را ياري دهد؟ و مؤمنان بايد تنها بر الله توكل‌كنند و بس).«آل عمران/160»

اما از زماني‌كه مسلمانان تغييركردند و دچار اختلاف شدند و بر تعاليم الله پايدار نماندند و بيشترشان در پي هوا و هوس‌شان افتادند خوار و ذليل گشتند و دشمنان بر آن‌ها مسلط شدند. اين حقيقت بر كسي پوشيده نيست و اين به سبب گناهان، شرك، بدعت‌ها، منكرات، تفرقه و اختلاف در اكثر كشورها، و عدم حاكميت شريعت در اغلب كشورهاي مسلمان است.

الله مي‌فرمايد:[ وَمَا أَصَابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَيَعْفُو عَنْ كَثِيرٍ (30) ]

(آن چه از مصايب و بلاها به شما مي‌رسد، به خاطر كارهايي است كه خود كرده‌ايد، و الله از بسياري از كارهاي شما گذشت مي‌كند). «شوري/30»

و مي‌فرمايد:[ ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ يَكُ مُغَيِّرًا نِعْمَةً أَنْعَمَهَا عَلَى قَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ]

(الله هيچ نعمتي را كه به گروهي داده است، تغيير نمي‌دهد مگر اين كه آنان حال خود را تغيير دهند».«انفال/53»

و مي‌فرمايد:[ ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُمْ بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ (41)]

(تباهي و خرابي در دريا و خشكي پديدار گشته است به خاطر كارهايي كه مردمان انجام مي‌داده‌اند. بدين وسيله، الله تعالي سزاي برخي از كارهايي را كه انسان‌ها انجام مي‌دهند بديشان مي‌چشاند تا اين كه آنان بيدار شوند و از معصيت دست بكشند). «روم/41»

زماني كه تيراندازان در جنگ احد، نزاع و اختلاف كردند و سنگري را كه رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ دستور داده بود آن جا بمانند رها كردند آن اتفاقات افتاد و مسلمانان مجروح شدند و شكست خوردند و تعدادي‌كشته شدند كه بر همگان معلوم است و زماني‌كه مسلمانان موضوع را نفهميدند، الله اين آيه را نازل كرد:[ أَوَلَمَّا أَصَابَتْكُمْ مُصِيبَةٌ قَدْ أَصَبْتُمْ مِثْلَيْهَا قُلْتُمْ أَنَّى هَذَا قُلْ هُوَ مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ (165)]

(آيا هنگامي‌كه مصيبتي(در جنگ احد) به شما دست داده است، مي‌گوييد اين (كشتار و فرار) از كجاست؟ و حال آن كه(در جنگ بدر) دو برابر آن، پيروزي‌كسب كرديد، بگو اين(شكست از ناحيه خودتان است) بي‌گمان الله بر هر چيزي توانا است». «آل‌عمران/165»

اگر قرار بود كسي از شر گناهان و عواقب بد آن در امان بماند رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ و اصحاب كرامش در روز احد بودند كه بهترين اهالي زمين بودند و در راه الله مبارزه مي‌كردند، در امان مي ماندند. با توجه به همه‌ي اين‌ها آن موضوعات به خاطر گناه تيراندازان كه از روي قصد با رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ مخالفت نكرده بودند بلكه بر اثر تأويل نادرست، آن اشتباه صورت گرفت و حتي آن‌ها قصد كوتاهي‌در انجام دستور رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ را نداشتند، بلكه وقتي ديدند مشركين شكست خوردند، گمان كردند كه كار تمام است و ديگر نيازي به نگهباني و پاسداري نيست در حالي كه وظيفه‌ي ‌شان بود كه در آن جا بمانند تا رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ به آنها اجازه ترک نمودن آنجا را بدهد. اما الله‌تعالي اين گونه مقدركرده بود و بر اساس حكمت بالغه و اسرار عظيم و مصالح زيادي‌كه در كتابش به آن‌ها اشاره دارد آن حوادث اتفاق افتاد و اين خود يكي از دلايل صدق رسالت ايشان است، و مؤيد اين است كه رسول برحق بوده و پيامبر الله است و بشري‌است كه‌مانند ديگران زخمي مي‌شود و درد مي‌كشد و محمد صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ ، رب و پروردگار نيست كه عبادت شود و نصرت و پيروزي در اختيار او نيست بلكه پيروزي به دست الله است و به هركه بخواهد منت مي‌نهد و او را پيروز مي‌گرداند. هيچ راهي به بازگشت مسلمانان به عظمت گذشته‌ي‌شان و ياري يافتن و پيروزي وجود ندارد؛ مگر با بازگشت به آموزه‌ي دين و استقامت بر آن، دوستي با دوستان الله و دشمني با دشمنان الله و همچنين استحكام بخشيدن به تمام امور، و اتحاد بر كلام حق و ياري در كارهاي نيك و پرهيزگاري.

امام مالك ابن انس رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ مي‌گويد: [لَن يُصلِحَ آخِرَ هذه الأمة إلا ما أَصلَحَ أَوَّلَها ]

«آخر اين امت اصلاح نمي شود مگر به همان چيزي ‌كه اولش اصلاح شد».{ ن ک : « مجموعه فتاواي شيخ الاسلام ابن تيميه» (1/353،231)، و « اقتضاء الصراط المستقيم» ص (394،367)}

و اين نظريه‌ي همه‌ي علما است كه الله اول اين امت را با اتباع شريعت و چنگ زدن به ريسمانش و صداقت در دينداري و تعاون بر آن اصلاح كرد و آخر آن نيز اصلاح نمي‌شود مگر به همين صورت.


شيخ ابن باز- با اندك تصرفي و اضافه كردن سؤال- از رساله فضل جهاد و مجاهدان ص19- 25
IslamPP.Com