قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

نماز تراویح


الحمد لله رب العالمين، والصلاة والسلام على أشرف الأنبياء، والمرسلين نبينا محمد، وعلى آله وصحبه أجمعين،و اما بعد؛ السلام علیکم ورحمةالله وبرکاته

مشروعیت نماز تراویح:
نماز تراویح مخصوص شبهای ماه مبارک رمضان است و جزو نماز شب محسوب می شود.و برای زنان و مردان سنت موکده است.چرا که رسول خدا صلی الله علیه وسلم می فرمایند:«مَنْ قَامَ رَمَضَانَ إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ». (بخارى 2009)

ترجمه:رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «هر كس، ماه مبارك رمضان را بقصد حصول ثواب، در عبادت بگذراند، تمام گناهان گذشته اش، مورد عفو قرار خواهند گرفت».

برگزاری نماز تراویح بصورت جماعت:
مستحب است که نماز تراویح در مساجد و بصورت جماعت برگزار گردد.هرچند اگر بصورت تنها در منزل و در مسجد نیز خوانده شود، مشروع و جایز است. در اوایل پیامبر صلی الله علیه وسلم نماز تراویح را در مسجد و بصورت جماعت با اصحاب خود رضی الله عنهم برگزار می نمود ولی بعدا اصحاب نماز را بصورت تنها و فرادا در مسجد برگزار می کردند. زیرا پیامبر صلی الله علیه وسلم می ترسیدند که با ادامه این روند یعنی برگزار نمودن منظم جماعات تراویح، این امر برای اصحابشان پیش بیاید که نماز تراویح فرض است در حالیکه نماز تراویح فرض نیست و سنت است.لذا پیامبر صلی الله علیه وسلم بعضی از شبها را جماعت می خواند و بعضی دیگر در منزل می خواندند و به مسجد نمی رفتند و جماعت برگزار نمی شد و هرکدام از اصحاب تنهایی نماز تراویح را می خواندند.

چنانچه حدیثی از عایشه رضی الله عنها روایت است که در آن اشاره دارد به اینکه پیامبر صلی الله علیه وسلم دو شب در مسجد با اصحابشان نماز تراویح را بصورت جماعت خواندند و لی در شب سوم رسول الله صلی الله علیه وسلم به مسجد تشریف نیاوردند، صبح از ایشان در مورد غیابشان سوال می شود و ایشان صلی الله علیه وسلم می فرمایند:« رأيت صنيعكم فلم یمنعنی من الخروج الیکم الا إِنِّي خَشِيتُ أَنْ تُفرض عَلَيْكُمْ »یعنی:«گرد آمدن شما را دیدم ولی چیزی مانع آن نشد که – برای نماز جماعت – به سوی شما بیایم مگر آنکه ترسیدم که – نماز تراویح – بر شما فرض گردد».(بخاری 1129).

بنابراین جماعت برگزار کردن تروایح سنت است و نه واجب،بعدها که بافوت پیامبر صلی الله عله وسلم و در نتیجه آن پایان تشریع در دین اسلام ،ترس از اینکه نماز تراویح برای مردم واجب گردد ،باقی نماند،اصحاب تصمیم گرفتند که نماز تراویح را بصورت جماعت و در مسجد بخوانند (به اقتدا به پیامبر که اوایل تشریع نماز تراویح چنین می کردند).چنانکه در حدیثی دیگر از ام المومنین عایشه رضی الله عنها ،بعد از اینکه حدیث فوق الذکر را روایت می کنند آمده است که :« فتوفی رسول الله صلی الله علیه وسلم والامر علی ذلک،ثم کان فی خلافة ابی بکر و صدر من خلافة عمر،حتی جمعهم عمر بن الخطاب علی ابی بن کعب،فقام بهم فی رمضان،وکان ذلک اول اجتماع الناس علی القاری واحد فی رمضان»(بخاری - 924)

یعنی:« و پیامبر صلی الله علیه وسلم فوت کردند و روال بر همین بود،سپس در زمان خلافت ابوبکر و همینطور در اوایل خلافت عمر نیز همان گونه بود،تا اینکه عمر مردم را برای نماز تراویح به امامت ابی بن کعب جمع نمود ،و نماز تراویح را به آنها در رمضان اقامه نمود،و این اولین جماعت مردم بر یک قاری و امام واحد بود».

کسانیکه می گویند جماعت خواندن نماز تراویح بدعتی بود که عمرابن خطاب رضی الله عنه ایجاد نمود،به خطا رفته اند زیرا همانطور که قبلا آمد در زمان خود رسول الله صلی الله علیه وسلم بعضی از شبها جماعت برگزار می شد و دلیل ترک جماعت تراویح از سوی پیامبر ،فقط ترس از فرض دانستن مردم بود.

تعداد رکعات نماز تراویح:
چون هیچ حدیثی از شخص رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد تعداد مشخص رکعات نماز تراویح وجود ندارد و آنچه که به آن استناد می شود فقط قول و عمل اصحاب رضی الله عنهم است،لذا علما در تعداد رکعات تراویح اختلاف دارند ،از جمله گفته اند که:

- نماز تروایح یازده رکعت است.

- بیست رکعت بدون نماز وتر.( امام شافعی و ابن مبارک و روایتی از عمر و علی رضی الله عنهما)

- سی و شش رکعت تراویح و سه رکعت وتر.( امام مالک).

- چهل رکعت نماز تراویح و هفت رکعت وتر.

و اقوال متعدد دیگری که هیچ کدام برای اثبات ادعای خود حدیثی از خود پیامبر صلی الله علیه وسلم ذکر نکرده اند الا قول و فعل صحابی،البته هر چند که در بین مسلمانان یازده رکعت بیشتر رواج دارد و بعضی کوشیده اند تا آنرا اثبات کنند – چنانکه عمر ابن خطاب رضی الله عنه به ابی بن کعب رضی الله عنه امر نمود که یازده رکعت برای مردم امامت کند و همینطور حدیثی از عایشه رضی الله عنها که می گوید پیامبر صلی الله علیه وسلم از یازده رکعت بیشتر نخوانده اند (در بخاری 1147)- ولی با توجه به اینکه بیشتر از این مقدار هم خوانده شده است،بستگی به طاقت شخص هر چقدر که توانست بصورت دورکعت دورکعت بخواند ،و این قول امام احمد حنبل و ابن تیمیه رحمهم الله است.(کشاف القناع – 1/425 و مجموع الفتاوی ابن تیمیه – 22/272).

ابن تیمیه در منبع فوق می نویسد:"بنابراین کسانیکه گمان می برند که نمازتراویح در شبهای رمضان مقدار مشخصی داشته که نه کم می شود و نه زیاد، دچار اشتباه شده اند".

استراحت در نماز تراویح:

علما اتفاق دارند که بعد از هر دوبار دو رکعتی – یعنی چهار رکعت – می توان استراحت نمود چرا که سلف صالح نیز چنان کرده اند،آنها نماز طویلی داشته اند و بعد از هر چهار رکعت برای استراحت مقداری می نشستند.دلیل این امر را هم می توان به این روایت از عایشه رضی الله عنه ربط داد: عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّه عَنْهَا: أَنَّهَا سُئِلَتْ عَنْ صَلاتِهِ صلی الله علیه وسلم فِي رَمَضَانَ، فَقَالَتْ: مَا كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم يَزِيدُ فِي رَمَضَانَ وَلا فِي غَيْرِهِ عَلَى إِحْدَى عَشْرَةَ رَكْعَةً، يُصَلِّي أَرْبَعًا، فَلا تَسَلْ عَنْ حُسْنِهِنَّ وَطُولِهِنَّ، ثُمَّ يُصَلِّي أَرْبَعًا، فَلا تَسَلْ عَنْ حُسْنِهِنَّ وَطُولِهِنَّ، ثُمَّ يُصَلِّي ثَلاثًا...». (بخارى:1147)

ترجمه: از عايشه رضي‏ الله‏ عنها دربارة نماز شب رسول الله صلی الله علیه وسلم در رمضان، سؤال شد. فرمود: رسول الله صلی الله علیه وسلم در رمضان و غير رمضان، بيشتر از يازده ركعت، نمي خواند. ابتدا چهار ركعت مي خواند و آنها را بسيار زيبا و طولاني مي نمود. سپس، چهار ركعت ديگر ميخواند. و آنها را نيز بهمان زيبائي ركعات اول، ادا مي كرد. و در پايان، سه ركعت ديگر مي‏خواند. (البته فراموش نشود که ذکر این یازده رکعت یکی از استنادات علما به تعداد رکعات تراویح است)

چنانچه ملاحضه می شود ،حدیث اشاره به چهار رکعت چهار رکعت دارد و این را می رساند که پس از هر چهار رکعت – که در واقع بصورت دو بار دو رکعتی است – استراحتی صورت گرفته است.



اذکار در نماز تراویح:

هیچ ذکر و اوراد مشخص و معینی در این استراحتها وجود ندارد و تشریع نشده است چنانکه بعضی از جاهلان در بین این استراحتها به خواندن بعضی از اوراد و اذکار بدعی می پردازند.


مقدار قرائت قرآن در نماز تراویح:
در این مورد هم مقدار مشخصی برای خواندن قرآن در سنت پیامبر صلی الله علیه وسلم وجود ندارد.آنچه که وجود دارد آنست که پیامبر صلی الله علیه وسلم نماز شب را طولانی نموده اند.بنابراین بستگی به طاقت نمازگزاران تا هرجایی که توانایی داشتند نماز را طولانی کنند.و بعضی از حنابله و حنفیه ختم قرآن را مستحب دانسته اند- البته در طول ماه رمضان-.(فتح القدیر 1/335 و المغنی ابن قدامه 2/169).

در انتها برای خود و تمامی شما برادران و خواهران موحد ،دعای بهره مند شدن از فضائل و برکات این ماه مبارک را از خداوند متعال خواستاریم.

وصلي الله علي سيدنا محمد و علي آله و صحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت
IslamPP.Com