قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

آغاز تاریخ هجری

تاریخ هجری گام فرهنگی مهمی بود که برداشته شد و اولین کسی که آن‌را تصویب نمود، عمربن خطاب  رضی الله عنه  بود. در این مورد روایات مختلفی وجود دارد. از جمله این که میمون بن مهران می‌گوید: نزد عمر رضی الله عنه  سندی آوردند که سر رسید آن ماه شعبان نوشته شده بود. عمر رضی الله عنه  پرسید که مراد از شعبان، شعبان سال گذشته یا سال آینده یا شعبان کنونی است؟ سپس سران صحابه را جمع کرد و گفت: برای مردم تاریخی مقرر کنید تا بر اساس آن امور و معاملات خود را تنظیم بکنند. یکی از حاضرین گفت: از تاریخ رومی‌ها استفاده کنید. گفتند: تاریخ آن‌ها طولانی است زیرا آغازش از زمان ذوالقرنین می‌باشد.
دیگری پیشنهاد داد که از تاریخ فارس استفاده کنید اما حاضرین نپذیرفتند و گفتند: تاریخ آن‌ها با سر کار آمدن هر پادشاهی تغییر می‌کند. سپس همه به تاریخ هجرت رسول خدا از مکه به مدینه اتفاق کردند و آن‌را سرآغاز تاریخ اسلامی قرار دادند.[1]
و از عثمان بن عبیدالله روایت است که سعید بن مسیب گفت: عمربن خطاب سران مهاجرین و انصار را جهت تعیین تاریخ اسلامی جمع کرد. آن‌گاه علی رضی الله عنه  به او پیشنهاد داد آغاز تاریخ اسلامی را از هجرت رسول خدا مقرر نماید. بنابراین عمر رضی الله عنه  پذیرفت و هجرت رسول خدا رضی الله عنه  را سرآغاز تاریخ اسلامی تعیین کرد[2].
از سعید بن مسیب روایت شده‌ که‌ گفت: نخستین کسی که‌ تاریخ اسلامی را اعلام داشت عمربن خطاب بودند که‌ بعد از دو سال و نیم از خلافتش بنا به‌ مشورت علی بن ابی‌طالب آن‌را تعیین نمود.[3] ابوزناد[4] می‌گوید: عمر در خصوص آغاز تاریخ با اصحاب به‌ مشورت نشست و در نهایت روی تاریخ هجری اتفاق نظر یافتند.[5] اما این که چرا از ماه محرم آغاز کردند در حالی که رسول خدا صلی الله علیه و سلم  در ماه ربیع الاول هجرت کرده بودند؟
در این‌باره ابن حجر می‌گوید: در مورد آغاز تاریخ اسلامی چهار چیز پیش روی صحابه بود که عبارتند از: میلاد رسول خدا، مبعث، هجرت و وفات ایشان. از تعیین میلاد و مبعث به خاطر اختلاف نظر در مورد تاریخ دقیق وقوع آن‌ها، صرف نظر کردند و تاریخ وفات آن حضرت را به خاطر این که یادآور خاطره‌ی تلخی بود نیز تعیین نکردند. بنابراین بهترین گزینه برای این منظور هجرت آن حضرت بود. و چون رسول خدا صلی الله علیه و سلم  پس از بیعت عقبه‌ی دوم و در آغاز ماه محرم اراده‌ی هجرت نمود، ماه محرم را آغاز سال هجری قرار دادند.[6]


[1] محض الصواب (1/316)، ابن الجوزي ص69..
[2]المستدرك (3/14) ذهبي نیز با وی موافقت نموده‌ و آن‌را صحیح اعلام داشته‌اند.
[3]تاريخ الإسلام للذهبي ص163.
[4]عبد الله بن ذكوان القرشي، ثقة فقيه، التقريب ص302.
[5]محض الصواب (1/317).
[6] فتح الباري (7/268)، الخلافة الراشدة، يحيى اليحيى ص286.


از کتاب: ترجمه سیره عمربن خطاب رضی الله عنه، تألیف : دکتر علی محمد محمد صلابی