صحیفه جابر بن عبدالله (م ـ 78)
صحیفه جابر بن[1] عبدالله (م ـ 78) که به اعتقاد مسلم حدیث در صحیحش این صحیفه دربارة مراسم حج مشتمل بر احادیثی بوده است و احتمال دارد که برخی از احادیث آن در حجهالوداع و ضمن خطبة مفصل پیامبر صلی الله علیه و سلم ذکر شده باشند، و امری که این احتمال را قوت میبخشد این است که قتادة تابعی (م ـ 118) دربارة اهمیت این صحیفه میگفت: «من برای حفظ صحیفه جابر به اندازة حفظ سورة بقره[2] اهمیت میدهم و بعید نیست احادیثی را که سلیمان بن قیس یشکری یکی از شاگردان جابر آنها را روایت کرده، از همین صحیفه[3] نقل کرده باشد، و شایان توجه است که برای روایتی ارزش قایل شویم مبنی بر اینکه وهب بن منبه (م ـ 114) احادیث جابر را از املا کردن او روایت کرده[4] هنگامی که جابر حلقة درسش را در مسجد پیامبر صلی الله علیه و سلم تشکیل میداد و احتمال دارد آن احادیث هم از صحیفه جابر نقل شده باشند، و کمترین نتیجة این گزارشها این است که آن صحیفه در بین مردم معروف بوده، و ممکن است بعضی از شاگردان جابر آن استنساخ کرده باشند هر چند امروز اثر محسوسی از این نسخهها دیده نمیشود.
زیرنویس:
[1]- طبقات ابن سعد، 5/344 و تذکرة الحفاظ، ذهبی، ج 1، ص 110.
[2]- تاریخ کبیر، بخاری، ج 4، ص 182.
[3]- تهذیب التهذیب، ابن حجر عسقلانی، ج 4، ص 215.
[4]- همان کتاب، شرح حال وهببن منبه و به صحیفه همام، ص 16 مراجعه شود، صبحی صالح، ص 14.
به نقل از: تاریخ حدیث و ضبط و ثبت احادیث، تألیف : استاد فاضل حاج ملاعبدالله احمدیان