قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

  آیا اسلام به وسیله شمشیر گسترش یافت؟

عبدالفتاح اسماعیل

 ترجمه ناصر مریوانی
 

این پنداری باطل و شبهه ای بی اساس است که بسیار تکرار می شود . کسی که درباره اهداف و آداب جنگ و حقوق انسان در اسلام با دقت به تفکر پرداخته ودر مورد آن مطالعه کرده باشد ،به یقین پی می برد که اسلام از تهمت های این یاوه گویان که بدون فهم قضیه راجع یه آن داوری می کنند، بدور است و اینها لازم است که قبل از موضع گیری ناآگاهانه و شتابزده در فهم مسئله بکوشند. و این در حالی است که قرآن و اسناد تاریخی هم این ادعا را تکذیب می کنند؛پس:

دعوت و فراخوانی به اسلام دعوتی ات مبتنی بر اختیار نه اجبار. و وظیفه یک دعوتگر فقط عرضه آن به مردم است نه تحمیل آن . زیراهیچ عقیده ای از ازل تا کنون نتوانسته با تکیه بر زور و اجبار پایه های خود را محکم کند. خداوند متعال از زبان حضرت نوح می فرماید :

‏« قَالَ يَا قَوْمِ أَرَأَيْتُمْ إِن كُنتُ عَلَى بَيِّنَةٍ مِّن رَّبِّيَ وَآتَانِي رَحْمَةً مِّنْ عِندِهِ فَعُمِّيَتْ عَلَيْكُمْ أَنُلْزِمُكُمُوهَا وَأَنتُمْ لَهَا كَارِهُونَ ‏»

‏( اي قوم من ! به من بگوئيد ، اگر من دليل روشني از پروردگارم داشته باشم ( كه علم ضروري من برگرفته از دانش و بينش پيغمبري است ) و خداوند از سوي خود رحمتي به من عطاء فرموده باشد ( كه نبوّت است ) و اين رحمت الهي ( به سبب توجّه شما به ماديات و غفلت از معنويات ) بر شما پنهان مانده باشد ، آيا ما مي‌توانيم شما را به پذيرش آن واداريم ، درحالي كه شما دوستش نمي‌داريد و منكر آن مي‌باشيد ؟ ( دين را با اجبار كه نمي‌شود به ديگران تحميل و تزريق كرد ) . ‏هود/28



و همچنین به پیامبر گرامی (ص) می فرماید:‏« وَلَوْ شَاء رَبُّكَ لآمَنَ مَن فِي الأَرْضِ كُلُّهُمْ جَمِيعاً أَفَأَنتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتَّى يَكُونُواْ مُؤْمِنِينَ ‏»

‏( اگر پروردگارت مي‌خواست ، تمام مردمان كره زمين جملگي ( به صورت اضطرار و اجبار ) ايمان مي‌آوردند ( امّا ايمان اضطراري و اجباري به درد نمي‌خورد ) . آيا تو ( اي پيغمبر ! ) مي‌خواهي مردمان را مجبور سازي كه ايمان بياورند ؟ ( اين كار نه صحيح و سودمند است و نه از دست تو ساخته است ) . ‏یونس/99

و همچین می فرماید:‏« لاَ إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَد تَّبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِن بِاللّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىَ لاَ انفِصَامَ لَهَا وَاللّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ‏»

‏( اجبار و اكراهي در ( قبول ) دين نيست ، چرا كه هدايت و كمال از گمراهي و ضلال مشخّص شده است ، بنابراين كسي كه از طاغوت ( شيطان و بتها و معبودهاي پوشالي و هر موجودي كه بر عقل بشورد و آن را از حق منصرف كند ) نافرماني كند و به خدا ايمان بياورد ، به محكم‌ترين دستاويز درآويخته است ( و او را از سقوط و هلاكت مي‌رهاند و ) اصلاً گسستن ندارد . و خداوند شنوا و دانا است ( و سخنان پنهان و آشكار مردمان را مي‌شنود و از كردار كوچك و بزرگ همگان آگاهي دارد ) . ‏بقره/256

وباز می فر ماید:‏« وَقُلِ الْحَقُّ مِن رَّبِّكُمْ فَمَن شَاء فَلْيُؤْمِن وَمَن شَاء فَلْيَكْفُرْ إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلظَّالِمِينَ نَاراً أَحَاطَ بِهِمْ سُرَادِقُهَا وَإِن يَسْتَغِيثُوا يُغَاثُوا بِمَاء كَالْمُهْلِ يَشْوِي الْوُجُوهَ بِئْسَ الشَّرَابُ وَسَاءتْ مُرْتَفَقاً ‏»

‏بگو : حق ( همان چيزي است كه ) از سوي پروردگارتان ( آمده ) است ( و من آن را با خود آورده‌ام و برنامه من و همه مؤمنان است ) پس هركس كه مي‌خواهد ( بدان ) ايمان بياورد و هركس مي‌خواهد ( بدان ) كافر شود . ما براي ستمگران آتشي را آماده كرده‌ايم كه ( از هر طرف ايشان را احاطه مي‌كند و ) سراپرده آن ، آنان را در بر مي‌گيرد ، و اگر ( در آن آتش سوزان ) فرياد برآورند ( كه آب ) ، با آبي همچون فلز گداخته به فريادشان رسند كه چهره‌ها را بريان مي‌كند ! چه بد نوشابه‌اي ! و چه زشت منزلي ! ‏) کهف /29

ابن ویژگی دعوت در مکه بود . دوران ضعف وکمی تعداد مسلمانان اما در مدینه هم ؛یا وجود گسترش قدرت و برخورداری از کثرت نفرات،خداوند متعال به فرستاده خود می فرماید :‏« فَإنْ حَآجُّوكَ فَقُلْ أَسْلَمْتُ وَجْهِيَ لِلّهِ وَمَنِ اتَّبَعَنِ وَقُل لِّلَّذِينَ أُوْتُواْ الْكِتَابَ وَالأُمِّيِّينَ أَأَسْلَمْتُمْ فَإِنْ أَسْلَمُواْ فَقَدِ اهْتَدَواْ وَّإِن تَوَلَّوْاْ فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلاَغُ وَاللّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ ‏»

‏( پس اگر با تو به ستيز پرداختند ، بگو : من و كساني كه از من پيروي نموده‌اند ، خويشتن را تسليم خدا كرده‌ايم و رو بدو نموده‌ايم . و بگو به اهل كتاب ( يعني يهوديان و مسيحيان ) و به بيسوادان ( يعني مشركان عرب ) : آيا شما تسليم شده‌ايد ؟ اگر تسليم شوند ، بيگمان هدايت يافته‌اند ( و راه را از چاه باز شناخته‌اند ) و اگر سرپيچي كنند ( نگران مباش‌ ؛ زيرا ) بر تو ابلاغ ( رسالت ) است و بس ، و خدا بينا به ( اعمال و عقائد ) بندگان است .) ‏آل عمران/20

در تمام نامه های پیامبر اسلام (ص) برای فراخواندن پادشاهان به اسلام این آیه قید شده است:‏« قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْاْ إِلَى كَلَمَةٍ سَوَاء بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اللّهَ وَلاَ نُشْرِكَ بِهِ شَيْئاً وَلاَ يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضاً أَرْبَاباً مِّن دُونِ اللّهِ فَإِن تَوَلَّوْاْ فَقُولُواْ اشْهَدُواْ بِأَنَّا مُسْلِمُونَ ‏»

‏( بگو : اي اهل كتاب ! بيائيد به سوي سخن دادگرانه‌اي كه ميان ما و شما مشترك است ( و همه آن را بر زبان مي‌رانيم ، بيائيد بدان عمل كنيم ، و آن اين ) كه جز خداوند يگانه را نپرستيم ، و چيزي را شريك او نكنيم ، و برخي از ما برخي ديگر را ، به جاي خداوند يگانه ، به خدائي نپذيرد . پس هرگاه ( از اين دعوت ) سر بر تابند ، بگوئيد : گواه باشيد كه ما منقاد ( اوامر و نواهي خدا ) هستيم .) ‏آل عمران/64

در این نامه ها نیامده است که اگر رو گرداندید و به اسلام نگرویدید با شما خواهیم جنگید و با زور اسلام را برشما تحمیل خواهیم کرد .

زمانی که پیامبر اسلام (ص) حضرت علی(ع) را برای جنگ با یهودیان خیبر فرستاد ، وی پرسید : آیا با آنها نبرد کنم تا همانند ما شوند یعنی به اسلام وادارشان کنم تا مسلمان شوند؟؟

پیامبر اسلام (ص) به او گفت : به آرامی به آنجا نفوذ کن تا در برابر آنها قرار بگیری سپس آنها را به اسلام فرا خوان و از وظایفی که در برابر خداوند متعال بر گردن دارند آگاهشان کن سوگند به خداوند اگر یک نفر به وسیله تو هدایت شود ،برای تو بهتر از این است که صاحب شتر سرخ مویی گردی .(به روایت مسلم )

جنگ وپیکار بیشتر به عنوان مرحله ای برای هموار کردن راه دعوت بود آن هم نه به خاطر این که حتما به اسلام روی آورند و یا آنها را غافلگیر کنند و به تسلیم وادارند. اما درباره آنچه که در صحیح بخاری از پیامبر خدا (ص) روایت شده ، مبنی بر اینکه به دستور ایشان غافلگیرانه به قبیله بنی مصطلق حمله کردند ؛ برای توضیح و تفسیربیشتر این مطلب ،امام ابوداود در روایتی چنین ذکر می کند که پیامبر (ص) آخرین هشدار و ضرب الاجل را به آنها داد ه بود وقبل از هشدار ،هیچ کس با آنها وارد جنگ نشد .در اینجا به نمونه مشهوری که در کتاب های تاریخ آمده ومؤید برتری و برائت اسلام است اشاره می کنیم :

قتیبه بن مسلم سرداری است که ماوراء النهر و سرزمین های وسیعی را تا نزدیکی های مرز چین فتح کرد. اودر یکی از نبردهاش بدون این که قبل از ورود به شهر اهالی آنجا رابه اسلام دعوت کرده باشد ویا اینکه به آنها هشدار داده باشد ،وارد (صفد) یکی از شهرهای سمرقند شد . مردم صفد از او به عمر بن عبدالعزیز (رض) شکایت بردند . و وی نیز در پاسخ نامه آنها نوشت که این مسئله را باید قاضی بررسی کند . پس از تحقیقات و بررسی ،یکی از قضات مسلمان دستور داد که سربازان مسلمان در اسرع وقت شهر را تخلیه کنند و به اردوگاههای خویش باز گردند و نیز آنچه را که از غنایم بر داشته اند باز گردانند و سپس آنها را به اسلام فرا خوانند . اگر هم قبول نکردند می توانند در ازای پرداخت جزیه ای بر دین خود بمانند. اهل صفد به مجرد شنیدن چنین حکم عادلانه ای جملگی به دین خداوند متعال روی آوردند.

برداشت سطحی از مشروعیت جهاد در چنین پنداری را دامن می زند که عامل گسترش اسلام قدرت اسلحه بوده و اگر این قدرت نمی بود این دین هرگز در چنین گسترده ای منتشر نمی شد و این چنین خیل عظیمی بدان روی نمی آوردند . چگونه چنین چیزی درباره اسلام گفته می شود در حالی که این دین آمده است تا مایه رحمت برای جهانیان باشد . خداوند متعال می فرماید:

‏« وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِينَ ‏» (‏ ( اي پيغمبر ! ) ما تو را جز به عنوان رحمت جهانيان نفرستاده‌ايم . ‏) انبیاء/107

و رسول اکرم(ص) می فرماید:« بی گمان من رحمتی هستم که بر همه انسان ها هدیه شده ام »

دین اسلام همه را به صلح و آرامش فرا می خواند . خداوند عز وجل می فرماید :«‏ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ ادْخُلُواْ فِي السِّلْمِ كَآفَّةً وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ ‏»

‏( اي كساني كه ايمان آورده‌ايد ! همگي ( اسلام را به تمام و كمال بپذيريد و ) به صلح و آشتي درآئيد ، و از گامهاي اهريمن ( و وسوسه‌هاي وي ) پيروي نكنيد ( و به دنبال او راه نرويد ) . بي‌گمان او دشمن آشكار شما است . ‏) بقره/208



باز خداوند متعال می فرماید : «‏ وَإِن جَنَحُواْ لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا وَتَوَكَّلْ عَلَى اللّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ‏»

(‏ اگر آنان به صلح گرايش نشان دادند ، تو نيز بدان بگراي ( و در پذيرش پيشنهاد صلح ترديد و دودلي مكن و شرائط منطقي و عاقلانه و عادلانه را بپذير ) و بر خداي توكّل نماي كه او شنواي ( گفتار و ) آگاه ( از رفتار همگان ) است . ‏) انفال/61



پیامبر گرامی اسلام (ص) می فرماید :« در پی رویارویی با دشمن نباشید بلکه از خداوند طلب آسایش کنید . ولی اگر با دشمن روبرو شدید پایداری ورزید و بدانید که بهشت زیر سایه شمشیرهاست» ( متفق علیه)

بنابراین مسلمان پیش از آنکه در پی رویارویی وجنگ باشد به دنبال صلح است و پس از آن ، در صورتی که مجبور شوند ، به پایداری سفارش شده اند که بهشت آنان را فرا می خواند . اگر اسلام جنگ را هدف خود قرار داده است چرا با اسیران جنگی مطابق رسم معمول جنگها رفتار نمی کند . یا در خصوص یهودیانی که در همسایگی مسلمانان در مدینه می زیستند چگونه به آن متوسل نمی شود ؟؟

و چرا اسلام دستور داده است که کلیساها وکنیسه های یهودیان و مسیحییان از تعرض مصون بماند مگر این مراکز پایگاههایی برای تبلیغ این ادیان نیستند ؟!



برای اثبات ادّعایتان یک دلیل بیاورید و یا عقل خود را معیار قضاوت قرار دهید .یا به کتاب های تاریخ که بی طرفانه و مطمئن هستند مراجعه کرده و بطور کامل آئین اسلام را مورد مطالعه و بررسی قرار دهید .

چرا پیامبر گرامی (ص)نامه ای برای پادشاهان و بزرگان آن زمان فرستاد و در آن نامه ها آنان را به دین اسلام فرا خواند ؟چنانچه به هرقل بزرگ روم نوشت : «آئین اسلام را بپذیر تا در امان باشی و خداوند به تو پاداش مضاعف خواهد بخشید .»

چرا وارد جنگ نشد و به زور آنان را وادار به پذیرفتن اسلام نکرد ؟!

چرا در تعالیم اسلام به رعایت حقوق اهل ذمه به بهترین نحو وخوشرفتاری به آنان این همه توصیه شده است؟

پیامبر اسلام (ص) می فرماید:« کسی که یک ذمی را آزار دهد مثل آن است که مرا آزار داده است ...» و باز می فرمایند:« اگر کسی شخصی را که در جوار یکی از مسلمانان پناه گرفته به قتل برساند ، من از آن قاتل بیزارم واو از من نیست هرچند که مقتول کافر باشد ...»

در اینجا توجه خوانندگان گرامی را به عین سخنان یک مرد مسیحی اروپایی که از طرفداران اسلام نیست ولی در زمینه مسائل اسلامی صاحب نظر است جلب می نمایم : آرنولد در صفحه 48از از کتاب خود تحت عنوان ( الدعوة الی الاسلام) چنین می گوید:« می توان از خلال مناسبات نیکوی مسیحیان و مسلمانان عرب به این نتیجه رسید که ترس از قدرت اسلام عاملی اساسی در گرایش افراد غیر مسلمان به دین اسلام نبوده است. خود محمد شخصاّ با بعضی از قبایل مسیحی پیمان می بندد تا از آنها حمایت کند در عین حال که آنها برای انجام فعالیتهای مذهبیشان ،آزاد باشند همچنان که به کشیشان اجازه داد تا در کمال امنیت و آرامش که از منزلت ونفوذ و حقوق قدیم خود برخوردار باشند»

وباز ادامه می دهد :« و از نمونه هایی از این قبیل که پیش از این به آن اشاره شد می توان به تسامح و گذشتی اشاره کرد که

مسلمانان ظفرمند در قرن اول هجری گستردند کخ در نسل های بعدی چنان تاّ ثیری گذاشت که قبایل مسیحی به اختیار و با اراده ی قلبی به دین اسلام وارد می شوند ودر این زمان هم می بینیم که مسیحیان عرب همراه با مسلمانان در امنیت کامل زندگی می کنند که از پیامد های همان گذشت وتسامح است.».و در صفحه 53 می گوید :« هنگامی که سپاه اسلام به نزدیکی های اردن رسید و سپاه ابوعبیده در منطقه (فحل) مستقر شد ، مسحیان منطقه نامه ای بدین مضمون به عرب ها نوشتند :« ای جماعت مسلمانان شما نزد ما از رومیانی که بردین وآیین ما هستند محبوب ترید . زیرا وفا ودلسوزی شما برایمان ثابت شده است چرا که به ما ظلم وستم روا نمی دارید . بنابر این ولایت شما برما مقبول تر است .»

این شبهات و گواهی یک مرد مسیحی درباره اسلام است .آیا لازم است که سخنی دیگر بیافزایم ؟و از همه عجیب تر :اهالی حمص هستند که دروازه های شهر را بر روی سپاه هرقل بستند و به مسلمانان خبر دادند که عدل و حاکمیت آنان نزدشان مقبول تر است تا ظلم و تجاوزگری رومیان .(-بلاذری،فتوح البلدان ،ص-137)

از این نمونه ها به وفور در کتاب های تاریخی از قبیل تاریخ طبری و بدایة و نهایة ابن کثیر و بعضی از کتاب های مورخان مسیحی یافت می شود .

----------------------------------------------

منبع: پرتوی از دین و آزادی

مولف : اسماعیل،عبدالفتاح

ترجمه ناصر مریوانی

انتشارات : نشر احسان 82