قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

حکم سب ام‌المؤمنين عايشه رضي الله عنها و ديگر امهات المؤمنين

تأليف: دكتر محمد بن عبدالله الوهيبي

 ترجمه: إسحاق بن عبدالله دبيري العوضي

 

 

اما کسی که ام‌المؤمنین عایشه رضي الله عنها را به چیزی سب نماید که خداوند در قرآن او را تبرئه و پاکی او را اعلام نموده است، بدون خلاف کافر می‌شود. و بر این حکم ائمه بطور اجماع حکم نموده‌اند بدون هرگونه اختلاف نظری!
از امام مالک روایت شده که فرمود: هر کس ابوبکر را دشنام دهد حد زده می‌شود و هر کس عایشه را سب نماید کشته خواهد شد، پرسیدند چرا؟ فرمود: هر کس او را متهم نماید با قرآن مخالفت ورزیده([1]).
ابن شعبان در روایت خود از امام مالک می‌گوید که فرمود: چون خداوند می‌فرماید: 

{يَعِظُكُمُ اللَّهُ أَن تَعُودُوا لِمِثْلِهِ أَبَداً إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ ‏} (النور:17).
«خداوند شما را اندرز مي‌دهد كه هرگز چنين كارى را تكرار نكنيد اگر ايمان داريد!».
در ادامه فرمود: هر کس به این گناه برگردد کافر می‌شود([2]).
دلایلی که بر کفر بودن سب ام‌المؤمنین وجود دارند، صریح و ظاهر هستند از جمله: 
اولاً: آنچه که امام مالک به آن استدلال می‌کند که می‌فرماید: این تکذیب قرآن است که بطور صریح و روشن برائت عایشه را اعلام کرده و تکذیب قرآن کفر است.
ابن کثیر می‌گوید: تمام علماء متفق‌القول هستند که هر کس عایشه را به چیزی که در قرآن برائتش آمده متهم نماید کافر است، چون چنین کسی مخالف قرآن است([3]).
ابن حزم در توضیح و تعلیق بر قول امام مالک می‌نویسد: فرموده امام مالک صحیح است چون این دشنامها سبب مرتد گشتن او می‌شود، چون خداوند را تکذیب نموده است([4]).
ثانیاً: این اتهام باعث تنقیص شخصیت پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم می‌شود که قرآن در چند مورد به آن اشاره فرموده، از جمله: 
ابن عباس م میان این دو آیه تفاوت گذاشته که می‌گوید:

{وَالَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ ثُمَّ لَمْ يَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَدَاء ...} (النور: 4).
«و كسانى كه زنان پاكدامن را متهم مي‌كنند، سپس چهار شاهد (بر مدعاى خود) نمي‌آورند».
و این آیه که می‌فرماید: 

{‏ إِنَّ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ لُعِنُوا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ } (النور: 23).
«كسانى كه زنان پاكدامن و بى‏خبر (از هرگونه آلودگى) و مؤمن را متهم مي‌سازند».
ابن عباس به هنگام تفسیر آیه دوم می‌گوید: این در شأن عایشه و همسران پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم می‌باشد و این مبهم و قابل توبه نیست، ولی هر کس یک زن مؤمن را قذف نماید خداوند راه توبه را به او می‌دهد ... در ادامه می‌گوید که مردی در جلسه خواست بلند شود و برای تفسیر زیبایش صورت ابن عباس را ببوسد([5]).
ابن عباس توضیح داده که این آیه در مورد کسانی نازل شده که عایشه و همسران پاک پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم را قذف نمودند، چون قذف آنان طعن و دشنام به پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم می‌باشد، و هر کس زن کسی را متهم کند در واقع همسرش را مورد اذیت و آزار قرار داده است، همانگونه که باعث عار و ننگ است برای پسرش، چون نسبت ناپاکی را به همبسترش داده که این بزرگترین آزاری است که می‌توان به یک مرد رساند، حتی چنین تهمتی اگر به خودش نسبت داده می‌‌شد سبک‌تر و آسانتر بود([6]).
و بطور اجماع علماء می‌گویند آزار رساندن به پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم کفر است. 
قرطبی در تفسیر این آیه می‌گوید:

{يَعِظُكُمُ اللَّهُ أَن تَعُودُوا لِمِثْلِهِ أَبَداً إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ } (النور:17).
«خداوند شما را اندرز مي‌دهد كه هرگز چنين كارى را تكرار نكنيد اگر ايمان داريد!».
یعنی اینکه به سب و دشنام دادن به عایشه برنگردید، و یا افراد همشأن او مانند بقیه همسران پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم که با او هم‌مرتبه می‌باشند، چون این تهمتها باعث آزار پیامبر می‌شود، زیرا به ناموس او اهانت شده است و چنین حرفهایی کفر است و گوینده آن کافر می‌شود([7]).
و از جمله دلایلی که دلالت می‌کند بر اینکه قذف همسران پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم باعث اذیت و آزار پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم می‌شود روایتی است که مسلم و بخاری درباره حدیث افک آورده‌اند: 
از عایشه رضي الله عنها نقل شده که: پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم بر روی منبر رفت و از عبدالله بن أبی سلول انصاف خواست، عایشه رضي الله عنها می‌گوید: پیامبر در حالیکه بر روی منبر بود گفت ای مسلمانان چه کسی به من حق می‌دهد و انصاف به خرج می‌دهد درباره مردیکه آزارش به من رسیده و اهل و بیتم را اذیت می‌کند؟!
ثابت می‌شود که پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم آنقدر ناراحت شده است که معذرت خواست و تقاضا نمود در حق او انصاف بخرج دهند.
و مؤمنانی که حمیه جاهلی، آنان را نگرفته بود گفتند: ای رسول خدا به ما دستور بفرما که گردن اینها را بزنیم، شما هر وقت چنین دستوری را دادید، آن وقت با شما منصفانه برخورد خواهیم کرد، و پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم هم درخواست سعد برای زدن گردن آنها را انکار ننمود([8]).
شیخ محمد بن عبدالوهاب رحمه الله می‌گوید: هرکس اتهام ناپاکی را به امّ‌المؤمنین عایشه مطهره نسبت دهد، او از زمره عبدالله بن ابی سلول سردسته منافقین می‌باشد.
و زبان حال پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم می‌گوید: ای جامعه مسلمانان چه کسی عذر من را در مورد کسی که من را آزار داده است می‌پذیرد: 

{إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَاباً مُّهِيناً } (الأحزاب: 57).
«آنها كه خدا و پيامبرش را آزار مي‌دهند، خداوند آنان را از رحمت خود در دنيا و آخرت دور ساخته، و براى آنها عذاب خواركننده‏اى آماده كرده است».
پس یاوران و پشتیبانان دین کجا هستند تا به پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم بگویند که ما شما را می‌پذیریم و عذرت را ‌خواهانیم؟!([9]).
همانطور که این تهمت از جانبی دیگر نیز باعث تنقیص شخصیت پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم می‌شود آنگونه که خداوند می‌فرماید:

{الْخَبِيثَاتُ لِلْخَبِيثِينَ ...} (النور:26).
«زنان ناپاك از آن مردان ناپاكند».
ابن کثیر می‌گوید: معنی این آیه این است که خداوند عایشه را همسر پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم قرار نمی‌داد مگر اینکه او از جمله زنان طیبه و پاک دنیا است که شایستگی همسری با پیامبر را داشته، و اگر از پاکان نبود شرعاً شایستگی پیامبر را نداشت و چنین چیزی هم مقرر نمی‌گشت و بهمین خاطر خداوند می‌فرماید: 

{... أُوْلَئِكَ مُبَرَّؤُونَ مِمَّا يَقُولُونَ ...} (النور: 26).
«اينان از نسبتهاى ناروايى كه (ناپاكان) به آنان مي‌دهند مبرا هستند».
یعنی آنان از آنچه تهمت زنان و دشمنان دین می‌گویند مبرّا و دوراند([10]).
 
  
 
حکم سب و دشنام دادن به بقيه امهات المؤمنين
 
علماء نسبت به قذف بقیه همسران پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم اختلاف‌نظر دارند ولی قول راجحی که اکثر علماء پذیرفته‌اند این است که گوینده آن کافر است، چون کسی که قذف شده است همسر پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم است و بخاطر او است که خشمگین شده، زيرا عایشه همسر پیامبر است و با بقیه همسرانش برابر است([11]). 
چون در بقیه ازواج پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم هم تنقیص شخصیت او در کار می‌باشد([12]). 
و این احکام را در مبحث حکم قذف عایشه رضي الله عنها بیان نمودیم، ولی حکم سب و دشنام بقیه زنان پیامبر صلي الله عليه و آله و سلم به دشنامی غیر از آنچه ذکر شد حکم قذف و سب بقیه اصحاب است با تفصیلی که گذشت.
 
 
به نقل از كتاب: ديدگاه اهل سنت در مورد اصحاب، تأليف: دكتر محمد بن عبدالله الوهيبي، ترجمه: إسحاق بن عبدالله دبيري العوضي


 
 

زيرنويس‌ها:


([1]) (الصارم المسلول ص 566، 566. نگا: المحلى 11/414، 415).
([2]) (الشفا 2/1109).
([3]) (تفسیر ابن کثیر: 3/276) نزد آيه 23سوره النور. و در البدايه والنهايه 8/95، دار الكتب العلميه اجماع علما بر آن است.
([4]) (المحلی 11/415).
([5]) (نگا: ابن جریر: 18/ 83 و ابن کثیر: 3/277).
([6]) (الصارم المسلول ص 45، قرطبی:12/139 دار الكتب العلميه).
([7]) (القرطبی: 12/136،137 از ابن عربی در احکام القرآن: 3/1355 – 1356 تحقيق البجاوي).
([8]) (الصارم المسلول ص 47 ـ 49با اختصار).
([9]) (الرد علی الرافضه 25 – 26).
([10]) (ابن کثیر 3/278).
([11]) (البدایه و النهایه 8/95).
([12]) (الشفا 2/1113) و نگا: الصواعق المحرقه ص 387. والمحلى: 11/415.