قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

در عاشوراء چه بايد کرد؟

نوشته: احمد طارق فيض

عاشوراء و یا ده محرم یوم مبارکی است که متاسفانه ذهنیت خرافات گرایانه و غیر اسلامی در جامعه افغانی به خود گرفته است. در این شکی نیست مبارزه با خرافات و رسوم منحط و گندیده که ریشه در جهل و عدم آگاهی عوام الناس دارد و از سوی دیگر گره خورده با احساسات عوام است، کار طاقت فرسا، مشکل اما ممکن می باشد.
ما در جامعه افغانی خویش متاسفانه از بدنیا آمدن الی از دنیا رخت بستن درگیر با رسوم طاقت فرسا و خرافات هستیم. از همه درد آور اینکه رسوم منحط و طاقت فرسا در شکل شعائر دین در خور افراد جامعه داده میشود و سر انجام زندگی در همچو جامعه مشکل آفرین و از سوی دیگر دیده میشود مردم از رسوم نه تنها غیر اسلامی بلکه کاملا ضدی اسلامی بعنوان شعائر اسلامی تمسک میجویند و قسما در قالب دین از آنها دفاع هم میکنند.
خرافات و رسوم جاهلانه دو آفات اساسی با خود همراه دارد. اولا اینکه در جهت مخالف با اسلام در حرکت هستند. خرافات و رسوم منحط، زندگی را بالای افراد جامعه مشکل و طاقت فرسا می‌سازد بهترین مثال رسم ازدواج و رسم تشحی جنازه و فاتحه داری می باشد. امروز جوانان بسن بلوغ میرسند اما توانمندی ازدواج را ندارند. چرا؟ بخاطریکه امروز والدین در عوض اینکه پل شوند برای فرزندان شان در راستای رشد و پیشرفت در زندگی، برخلاف دیده میشود رول والدین ظالمانه و نهایت منفی است و صفاکانه دست بر فروش و مکیدن خون اولاد خویش میزنند با تحمیل نمودن رسوم شاقه و طاقت فرسا. 
در حالیکه اسلام با خود پیام سهل و آسانی را همراه دارد و میخواهد انسان را از بند و قیود رواج و خرافه پرستی رهایی ببخشد.
ثانیا عمل کرد بر اساس اوهام و رسوم منحط سبب خدشه دار نمودن ایمان مومن میشود. اسلام پای کوبی و ظاهر شدن بدون حجاب را حرام میداند اما تقاضا رسوم برخلاف آن میباشد. تقاضای اسلام پرستش خداوند واحد است اما رسوم مجبورا انسان را وا میدارد در پهلوی (الله) واحد اشخاص و افراد هم بشکل از انها منحیث یاوران قرار گیرد.
عاشورا هم تا جای رنگ عوض نموده و آن شکل حقیقی و با مسئوولیت دینی آن چنانیکه در عصر رسول اکرم صلی الله علیه وسلم مطرح بود دیگر به فرسنگ ها از آن فاصله داریم.
در نزد مردم ذهنیت قبول شده طوری است گویا شهادت حضرت حسین رضی الله عنه سبب حرمت افزایی عاشورا میشود در حالیکه این اشتابه است. عاشورا با شهادت حضرت حسین رضی الله عنه هیچ گونه ارتباطی ندارد بلکه برمیگردد بر دوران رسول مقبول صلی الله علیه وسلم.
برای دور نمودن ابهامات باید عرض کرد که رسول اکرم صلی الله علیه وسلم میفرماید حسن و حسین ایندو سرداران جوانان بهشت اند و محبت اصحاب رسول الله بدون شک ریشه در ایمان دارد.
بهرترتیب سنت رسول اکرم صلی الله علیه وسلم در ده محرم، گرفتن روزه است نه پختن شوله شرین عزیزان اشتباه نگیرند بنده بر خلاف شوله شرین نیستم حتی طرفدار همیشه پختن آن می باشم اما اینکه در سال صرفاصرف در ده محرم بشکل رسم و شعائر دین این عمل انجام می پذیرد قاطعانه باید عرض نمود مطلقا این عمل بدعت محض است و بهیچ عنوان ریشه در دین ندارد.
روزه عاشورا قبل از فرض شدن روزه ماه مبارک رمضان حتی حکم واجب را بالای مسلمین داشت چنانچه در حدیث سلمه بن اکوع رضی الله عنه روایت میکند که رسول الله صلی الله علیه وسلم مردی را روز عاشوراء فرستادند تا در بین مردم ندا کند! کسیکه(طعامی را) خورده باقیمانده روز را به افطار پوره کند یا روزه بگیرد و کسیکه چیزی نخورده باید نخورد. رواه البخاری، کتاب الصوم 
همچنان در حدیث دیگر: همچنان در حدیث دیگر:{أَرْسَلَ النَّبِىُّ - صلى الله عليه وسلم - غَدَاةَ عَاشُورَاءَ إِلَى قُرَى الأَنْصَارِ«مَنْ أَصْبَحَ مُفْطِرًا فَلْيُتِمَّ بَقِيَّةَ يَوْمِهِ،وَمَنْ أَصْبَحَ صَائِمًا فَلْيَصُمْ».قَالَتْ فَكُنَّا نَصُومُهُ بَعْدُ، وَنُصَوِّمُ صِبْيَانَنَا، وَنَجْعَلُ لَهُمُ اللُّعْبَةَ مِنَ الْعِهْنِ ،فَإِذَا بَكَى أَحَدُهُمْ عَلَى الطَّعَامِ أَعْطَيْنَاهُ ذَاكَ ،حَتَّى يَكُونَ عِنْدَ الإِفْطَارِ(1).
" از ربیع دختر معوذ روایت شده که رسول الله صلی الله علیه وسلم صبح روز عاشوراء به قریه های انصار مردی را با این هدایت فرستادند که: (کسیکه صبح کرده و افطار نموده باید متباقی روز به همان افطار بگذراند و کسیکه از صبح روزه گرفته باید روزه خود را تمام کند) ربیع گفت: بعد از آن ما در آنروز روزه میگرفتیم، و اطفال مانرا هم روزه دار نگه میداشتیم و برای اطفال خود بازیچه از پشم آماده می کردیم که هرگاه یکی از ایشان بخاطر طعام گریه می کرد آنرا بدستش میدادیم تا که وقت افطار میرسید".
این حالت یعنی واجب بودن روزه عاشوراء زمانی از گردن مسلمین ساقط و به امر مخیر مبدل میشود که خداوند سبحانه و تعالی حکم فرضیت روزه ماه مبارک رمضان را میفرستد. شرح این موضوع در احادیث رسول اکرم صلی الله علیه وسلم آمده چنانچه:
حدیث ابن عمر رضی الله عنهما که گفت: در زمان جاهلیت مردم در روز عاشوراء روزه می گرفتند، وقتیکه فرض بودن روزه ماه رمضان نازل شد رسول علیه السلام فرمودند: کسیکه بخواهد در آنروز روزه بگیرد و کسیکه بخواهد افطار کند.رواه البخاري.


فضيلت روزه عاشوراء:
{عَنْ حَفْصَةَ قَالَتْ أَرْبَعٌ لَمْ يَكُنْ يَدَعُهُنَّ النَّبِىُّ -صلى الله عليه وسلم- صِيَامَ عَاشُورَاءَ وَالْعَشْرَ وَثَلاَثَةَ أَيَّامٍ مِنْ كُلِّ شَهْرٍ وَرَكْعَتَيْنِ قَبْلَ الْغَدَاةِ}(2).
"از حفصه رضی الله عنها روایت است که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم چهار چیز را هیچگاه ترک نمی کرد: روزه عاشورا، روزه ده روز ذی الحجه، روزه سه روز از هر ماه و دو رکعت نماز قبل از چاشت".
و در حدیث دیگر از ابی قتاده روایت است که از رسول خدا صلی الله علیه و سلم در مورد روزه عاشوراء پرسیده شده آنحضرت صلی الله علیه وسلم در جواب فرمودند:{صِيَامُ يَوْمِ عَاشُورَاءَ أَحْتَسِبُ عَلَى اللَّهِ أَنْ يُكَفِّرَ السَّنَةَ الَّتِى قَبْلَهُ}(3)
گناهان سال گذشته را محو می کند.
بهرترتیب با مدنظر گرفتن احادیث فوق رسم اسلامی و سنت رسول الله اینست که همه مسلمانان در ایام نهم و دهم محرم روزه بگیرند نه اینکه متوصل به هزار بدعت و عمل خارج از دین شوند.
بناء بنده تمام عزیزان را دعوت به تمسک جستن به سنت رسول مقبول صلی الله علیه وسلم نموده و امیدوارم در های قلب و خانه های مبارک تان را بر روی این خرافات و رسوم طاقت فرسا که با هزار تاسف رنگ دینی در جامعه سنتی ما گرفته اند، بسته نموده و برای همیش به آنها وداع بگوید. انشاءالله.


مــصــــــا در:
(1) تحفة 15833- 48/3البخاري (7284) في الصوم باب:صوم الصبيان رقم (1960) 
(2) النسائي في الصيام -باب كَيْفَ يَصُومُ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ مِنْ كُلِّ شَهْرٍ.رقم (2428 ) (1185)
(3)رواه مسلم (7317)