معاجم
]علم حدیث.[ از کتابهای غیرمستقل، کتب معاجم است. معاجم جمع مُعجم که عبارت از کتابی است که احادیث آن بر حسب ترتیب صحابیها یا شهرها یا اساتید یا بر اساس تاریخ وفات اساتید و همچنین بر مبنای فضیلت و تقدم و تأخر آنان در دانش و پرهیزگاری طبقهبندی شده و تنظیم شده باشند، معجمها غالباً به ترتیب حروف الفبا هم تنظیم شدهاند، به این صورت که مؤلف در میان اساتید خود اول از احادیث (ابان) و بعد (ابراهیم) و ... به همین ترتیب پیش میرود، معروفترین معجمنویسان عبارتند از ابوالقاسم سلیمان بن احمد[1] طبرانی (م ـ 360) و ابوعبدالله محمدبن[2] احمد ذهبی (م ـ 748) و ابن جمیع و ابن قانع و ابوبکر احمدبن ابراهیم اسماعیلی.
سلیمانبن احمد طبرانی دارای سه معجم حدیثی است که به معجمهای «صغیر و متوسط و کبیر»[3] موسوم میباشند، و همانگونه که از مطالعة آنها پیداست «معجم صغیر و معجم متوسط» بر اساس نام استادانش و «معجم کبیر» به ترتیب نام صحابیها طبقهبندی و تنظیم گردیده است، و این کتب در بردارندهی (25000)* بیست و پنج هزار حدیث و در قرن هشتم توسط امیر علاءالدین علی بن بلبان[4] (م ـ 731) با ترتیب جدیدی بازنویسی گردیده است.
زیرنویسها:
[1]- کشف الظنون، کاتب چلبی، ج 2، ص 1737 و 1736.
[2]- همان.
[3]- همان.
*- توجه: آمار احادیث (25000) نیز در همین مرجع است.
[4]- همان.
به نقل از: تاریخ حدیث و ضبط و ثبت احادیث، تألیف : استاد فاضل حاج ملاعبدالله احمدیان