قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

برای چه نوع بیماری و مرضی می توان از رخصت شرعی استفاده کرد و روزه نبود؟ آیا با هر مرضی می توان روزه نگرفت حتی اگر خفیف باشد؟

الحمدلله،

خداوند متعال به مریض و بیمار رخصت داده تا در هنگام مرضش روزه رمضان را نگیرد، چنانکه فرمودند: «وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ» البقرة/185. یعنی: و آن کس که بيمار يا در سفر است، روزهاى ديگرى را به جاى آن، روزه بگيرد، خداوند، آسانی بر شما را مى‏خواهد، نه سختی بر شما را..

جمهور علمای مذاهب از جمله ائمه اربعه گفته اند که مریض حق ندارد روزه اش را بخورد مگر آنکه بیماریش شدید باشد، و منظور از بیماری شدید یعنی:

1- بیماری به سبب روزه گرفتن افزایش یابد.

2- شفای بیمار به سبب روزه گرفتن به تاخیر افتد.

3- روزه گرفتن موجب مشقت و سختی زیادی بر وی شود، هرچند که بیماریش را افزایش ندهد یا شفایش را به تاخیر نیاندازد.

4- همچنین علما کسی را که به سبب روزه گرفتن دچار مرض و بیماری می شود را نیز مشمول این حکم و رخصت دانسته اند.

ابن قدامه رحمه الله گفته: «بیماری که خوردن روزه برایش جایز است؛ بیماری است که مرض شدیدی دارد که با روزه گرفتن شدت می یابد و یا می ترسد که بهبودی او دیر شود.. و (همچنین بر طبق رای) صحیح؛ کسی که می ترسد به سبب روزه گرفتن بیمار شود..». ‏"المغني" (4/403).

و زیلعی گفته: «صحیح آنست؛ کسی که بترسد بخاطر روزه گرفتن مریض شود، او همانند مریض است (یعنی در حکم مریض است)». " تبيين الحقائق" (1/333).

امام نووی رحمه الله گفته: «مریضی که توانایی روزه گرفتن ندارد و امید بهبودی در وی می رود لازم نیست روزه بگیرد... و این زمانی است که مشقت و سختی ظاهری بخاطر روزه گرفتن بر وی وارد شود، و مشروط نشده که (این سختی) به جایی برسد که روزه گرفتن ممکن نباشد، بلکه اصحاب ما (شافعیه) گفته اند: شرط جواز روزه نگرفتن اینست که به سبب روزه به او مشقتی وارد گردد که احتمال آن (مشقت) در وی رود».‏"المجموع" (6/261)‏.

و بعضی از علما گفته اند که برای هر مریضی جایز است که روزه نگیرد، هرچند که به سبب روزه گرفتن به وی مشقتی وارد نیاید، ولی این قول شاذ است و جمهور علما آنرا مرود دانسته اند. چنانکه امام نووی رحمه الله گفته: « بدون اختلاف نزد ما (شافعیه) مرض ساده ای که بخاطر روزه گرفتن مشقتی بر او وارد نمی شود برایش جایز نیست که روزه اش را بخورد». المجموع (6/261).

شیخ ابن عثیمین رحمه الله می گوید: «مریضی که با روزه گرفتن متاثر نمی شود، مانند سرماخوردگی خفیف، یا سردرد خفیف، و درد دندان، و همانند آنها؛ برای وی جایز نیست که روزه نگیرد، هرچند که بعضی از علما می گویند: بدلیل آیه ی «وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا » البقرة/185. برای او جایز است که روزه نگیرد، اما ما می گوییم: حکم (این آیه) معلول به علتی است و آن این است که روزه نگرفتن به او سودی برساند (و از سختی وی کاسته شود)، اما اگر (بخاطر بیماری) متاثر نمی شود برای وی جایز نیست روزه اش را بخورد و روزه بر او واجب است». الشرح الممتع (6/352) .‏

والله اعلم

وصلی الله وسلم علی محمد وعلى آله وأصحابه والتابعين لهم بإحسان إلى يوم الدين

سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت

IslamPP.Com