قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

ثابت بن اسلم بنانى‏

كنيه‏اش ابو محمد و از نژادگان خاندان بنانة است و پيوند تبار ايشان به قريش می رسد.  گويد عفان بن مسلم از حماد بن زيد ما را خبر داد كه می گفته است از پدرم ضمن‏ آنكه حديث نقل می كرد شنيدم كه می گفت انس می گفته است پدرم نگفت كه خود حضور داشتم- همانا هر چيز را كليدى است و ثابت از كليدهاى خير و نيكى است.

عفان بن مسلم، از حماد بن سلمة ما را خبر داد كه می گفته است حميد مرا گفت كه ما در حالى كه ثابت همراهمان بود پيش انس می رفتيم، از كنار هر مسجدى كه می گذشتيم ثابت وارد مسجد می شد و دو ركعت نماز می گزارد، گويد چون پيش انس می رفتيم می پرسيد ثابت كجاست؟ ثابت جنبنده كوچكى است كه دوستش می دارم.

عفان بن مسلم، از حماد بن سلمه، از خود ثابت بنانى ما را خبر داد كه می گفته است پيش انس بن مالك رفتيم، گفت به خدا سوگند شما در نظر من دوست داشتنى‏تر از شمار خودتان از پسرانم هستيد، مگر آن پسرانى كه بر همين شيوه شما- در كسب دانش- باشند.

عمرو بن عاصم، از سليمان بن مغيرة ما را خبر داد كه می گفته است ثابت بنانى می گفت اگر مرتكب گناه بزرگى شوم و در پيشگاه خدا آمرزش خواهى كنم تا از آن گناه خود را بيرون بكشم براى من خوشتر از آن است كه گناه صغيره یی انجام دهم و بدون آمرزش خواهى از پيشگاه خداوند از آن خود را بيرون بكشم.

عمرو بن عاصم، از سليمان بن مغيره ما را خبر داد كه می گفته است شنيدم ثابت می گفت عابد هر خصلت پسنديده یی هم كه داشته باشد عابد شمرده نمی شود مگر اينكه دو خصلت پاى بندى به نماز و روزه را دارا باشد، گويد ثابت سوگند می خورد و می گفت به خدا سوگند كه تار و پود عبادت نماز و روزه است.

عمرو بن عاصم از سليمان بن مغيره ما را خبر داد كه می گفته است از ثابت شنيدم می گفت به خدا سوگند كه عبادت و بندگى راستين از پشتواره‏هاى سنگين بر دوش كشيدن سخت‏تر است.

عفان بن مسلم از حماد بن سلمه ما را خبر داد كه می گفته است ثابت و حميد در شب قدر- شبى كه اميد می رفت شب قدر باشد- غسل می كردند و خود را خوشبو می ساختند و دوست می داشتند مسجد را هم با گلاب افشانى معطر سازند.

عفان بن مسلم از حماد بن سلمه ما را خبر داد كه می گفته است ثابت بنانى در نماز شب و در دل شب در حالى كه مويه می كرد خطاب به خود اين آيه را مكرر می خواند «آيا به‏ آن كس كه تو را نخست از خاك و سپس از نطفه آفريد كافر شدى»؟  عفان بن مسلم، از حماد بن سلمه، از ثابت ما را خبر داد كه می گفته است گفته می شود هيچ كس از مرگ فراوان ياد نمی كند مگر اينكه نتيجه آن در چگونگى كردارش ديده می شود.

عارم بن فضل از حماد بن زيد ما را خبر داد كه می گفته است شنيدم ثابت می گفت اگر آنچه نسبت به حسن بصرى انجام داديد نسبت به من انجام ندهيد براى شما حديثهاى زيبا و شادى بخش نقل خواهم كرد، گويد مردم مانع از خواب نيمروزى و استراحت حسن بصرى می شدند.

عمرو بن عاصم از سليمان بن مغيرة ما را خبر داد كه می گفته است ثابت بنانى را می ديدم كه جامه‏هاى يمنى و طيلسان و عمامه می پوشيد.

عفان بن مسلم از حماد بن سلمه از ثابت ما را خبر داد كه می گفته است اگر من براى كسى بر گور او نماز گزارده ام نسبت به من اين كار را انجام بده.

عارم بن فضل از حماد بن زيد، از حميد ما را خبر داد كه می گفته است ثابت بنانى مرا گفت كه جنازه ام را غسل بده ولى پوست مرا نكنى- كنايه از نرم و آهسته غسل دادن است- گويد ثابت در حديث مورد اعتماد و امين بوده است و به روزگار حكومت خالد بن عبد الله قسرى بر عراق در گذشته است.

*

متن عربی:

ثابت بن أسلم البناني

من أنفسهم، وبنانة إلى قريش، ويكنى أبا محمد.

أخبرنا عفان بن مسلم قال: حدثنا حماد بن زيد قال: سمعت أبي يحدث قال: قال أنس، ولم يقل شهدته: إن لكل شيء مفتاحا وإن ثابتا من مفاتيح الخير.

أخبرنا عفان بن مسلم قال: حدثنا حماد بن سلمة قال: أخبرني حميد قال: كنا نأتي أنسا ومعنا ثابت، قال: فكان ثابت كلما مر بمسجد دخل فصلى فيه، قال: فكنا نأتي أنسا فيقول: أين ثابت؟ إن ثابتا دويبة أحبها.

أخبرنا عفان بن مسلم قال: حدثنا حماد بن سلمة قال: أخبرنا ثابت قال: دخلنا على أنس فقال: والله لأنتم أحب إلي من عدتكم من ولد أنس إلا من كان على مثل ما أنتم عليه.

أخبرنا عمرو بن عاصم قال: حدثنا سليمان بن المغيرة قال: قال ثابت: لأن أصيب ذنبا وإن كان كبيرا فأستغفر الله منه حتى أقلع عنه. أحب إلي من أن أصيب ذنبا صغيرا لا أستغفر الله منه حتى أقلع عنه.

أخبرنا عمرو بن عاصم قال: حدثنا سليمان بن المغيرة قال: سمعت ثابتا يقول: لا يكون العابد عابدا وإن كان فيه خصلة كل خير حتى يكون فيه هاتان الخصلتان الصلاة والصوم، قال: يقول ثابت لأنهما والله من لحمه ودمه.

أخبرنا عمرو بن عاصم قال: حدثنا سليمان بن المغيرة قال: سمعت ثابتا يقول: والله للعبادة أشد من نقل الكارات.

أخبرنا عفان بن مسلم قال: حدثنا حماد بن سلمة قال: كان ثابت وحميد يغتسلان تلك الليلة ويتطيبان ويحبان أن يطيبا المسجد بالنضوح الليلة التي يرجى فيها ليلة القدر.

أخبرنا عفان بن مسلم قال: حدثنا حماد بن سلمة أن ثابتا كان يقرأها ويلك أكفرت بالذي خلقك من تراب ثم من نطفة، وهو يصلي صلاة الليل ينتحب ويرددها.

أخبرنا عفان بن مسلم قال: حدثنا حماد بن سلمة عن ثابت قال: كان يقال: ما أكثر أحد ذكر الموت إلا رئي ذلك في عمله.

أخبرنا عارم بن الفضل قال: حدثنا حماد بن زيد قال: سمعت ثابتا يقول: لولا أن تصنعوا بي ما صنعتم بالحسن لحدثتكم أحاديث مؤنقة، ثم قال: منعوه القائلة، منعوه النوم.

أخبرنا عمرو بن عاصم قال: حدثنا سليمان بن المغيرة قال: رأيت ثابتا البناني يلبس الثياب اليمنة والطيالسة والعمائم.

أخبرنا عفان بن مسلم قال: حدثنا حماد بن سلمة عن ثابت قال: إن كنت أعطيت أحدا الصلاة في قبره فأعطني الصلاة في قبري.

أخبرنا عارم بن الفضل قال: حدثنا حماد بن زيد عن حميد قال: قال لي ثابت البناني: اغسلني ولا تسلخن جلدي، قال: وكان ثابت ثقة في الحديث مأمونا، وتوفي في ولاية خالد بن عبد الله على العراق.

از کتاب: ترجمه الطبقات الكبرى ، محمد بن سعد كاتب واقدى (م 230)، ترجمه محمود مهدوى دامغانى، تهران، انتشارات فرهنگ و انديشه، 1374ش.

مصدر:

دائرة المعارف شبکه اسلامی

islamwebpedia.com