قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

دعوت نمودن خالد از امیر رومى جَرَجَه در روز یرموك و قصّه اسلام آوردنش
در البدایه (12/7) از واقدى و غیر وى یادآور شده كه گفتند: جرجه - یكى از امراى بزرگ - از صف - در روز یرموك - بیرون رفت، و خالد بن ولید رضی الله عنه را خواست، خالد نیز نزدش آمد، تا این كه اسب‏هاى شان گردن به گردن شدند. جرجه گفت: اى خالد، به من بگو، ولى راست بگو و دروغ نگویى، چون انسان آزاد[1] دروغ نمیگوید. مرا فریب هم مده، چون شخص نجیب كسى را كه به خاطر خدا بر وى اعتماد نموده باشد، فریب نمى‏دهد. آیا خداوند بر پیامبر شما شمشیرى را از آسمان نازل نموده، و او آن را به تو داده است، كه آن را بر هیچ كسى نمى‏كشى مگر این كه آنها را شكست مى‏دهى؟ گفت: نه. پرسید پس چرا به شمشیر خدا نامیده شده‏اى؟ پاسخ داد: خداوند در میان ما نبى خود را مبعوث گردانید و او ما را دعوت نمود. ما همگى از وى نفرت نموده، و دورى گزیدیم. بعد از آن بعضى ما او را تصدیق نموده و از وى پیروى كردند، و بعضى دیگرمان او را تكذیب نموده، و از وى دورى گزیدند، من از جمله كسانى بودم كه وى را تكذیب نموده و از وى دورى گزیده بودند. سپس خداوند (جل جلاله) از قلب و پیشانى ما گرفته و ما را توسط وى هدایت نمود، و همراهش بیعت كردیم. او به من گفت: «تو شمشیرى از شمشیرهاى خداوند هستى، كه خداوند آن را بر مشركین از نیام كشیده است». و برایم به نصرت دعا فرمود، به این خاطر به شمشیر خدا نامیده شدم. من از شدیدترین و سخت‏ترین مسلمانان بر مشركین هستم. جرجه پرسید: اى خالد: براى چه دعوت مى‏كنید؟ پاسخ داد: به شهادت دادن به این كه معبودى جز خداى واحد نیست، و محمّد بنده و رسول اوست، و قبول نمودن آنچه از طرف خداوند (جل جلاله) آمده است. پرسید: كسى كه این را از شما نپذیرفت؟ پاسخ داد: در آن صورت جزیه است و ما از آنها حمایت مى‏كنیم. پرسید: اگر این را نپرداخت؟ پاسخ داد: همراهش اعلام جنگ مى‏كنیم و بعد از آن با وى مى‏جنگیم. پرسید: منزلت كسى كه دعوت تان را قبول كند و امروز داخل این دین شود، چیست؟ پاسخ داد: منزلت ما در آنچه خداوند بر ما فرض گردانیده است، اعم از شریف و پست و اول و آخرمان یكى است. جرجه پرسید: آیا براى كسى كه امروز به دین شما داخل شود، اجر و ذخیره‏اى چون شما، مى‏باشد؟ پاسخ داد: آرى، بلكه بهتر از آن است. پرسید: چگونه وى با شما برابرى مى‏كند، در حالى كه شما از وى سبقت نموده‏اید؟! خالد پاسخ داد: ما این دین را به زور قبول كرده‏ایم، و با پیامبرمان در حالى بیعت نموده‏ایم كه او در میان ما زنده بود، و از آسمان برایش وحى مى‏آمد، و از كتاب به ما خبر مى‏داد، و معجزه‏ها و آیه‏ها به ما نشان مى‏داد، براى كسى كه آنچه را ما دیدیم دیده است، و شنیده‏ایم شنیده لازم و حتمى است كه اسلام بیاورد و بیعت نماید، ولى شما، آنچه را ما دیدیم ندیده‏اید، و چیزى را كه از عجایب و دلایل و برهان‏ها شنیده‏ایم، نشنیده‏اید، بنابراین كسى كه از شما به واقعیت و نیت این را بپذیرد، از ما بهتر و افضل است. جرجه گفت: تو را به خدا سوگند، كه به من راست گفتى، و مرا فریب ندادى؟ پاسخ داد، به خدا سوگند، به تو راست گفتم، و خداوند شاهد آنچه تو پرسیدى هست.
در این موقع جرجه سپر خود را گردانید، و با خالد روان شده گفت :اسلام را به من بیاموز، خالد رضی الله عنه او را گرفته به خرگاه خود برد، و مشكى از آب بر وى ریخت، و بعد از آن دو ركعت نماز همراهش به جا آورد. رومى‏ها به خاطر برگشتن وى با خالد، و به گمان این كه این عمل از جانب وى حمله‏اى (بر مسلمانان) است، به شدت حمله نمودند، و مسلمانان را اندكى از مواضع شان عقب راندند، به جز دو گروه دفاعى آنان را كه در رأس یكى آنها عِكرمه بن ابى جهل و در دیگرى حارث بن هشام قرار داشت. خالد در حالى كه جرجه او را همراهى مى‏نمود، سوار شد و در این وقت رومى‏ها در میان مسلمانان بودند، آن گاه مردم فریاد كشیده حمله نمودند،و رومى‏ها دوباره به مواضع قبلى خود برگشتند، و خالد رضی الله عنه با مسلمانان (به طرف دشمن) پیش رفت تا این كه با شمشیرها با هم مقابله كردند، خالد و جرجه از بلند شدن آفتاب تا غروب آفتاب شمشیر مى‏زدند، و مسلمانان نماز ظهر و عصر را به اشاره به جاى آوردند، ولى جرجه (رحمه اللَّه) درین معركه زخم برداشت و درگذشت، او جز همان دو ركعت نمازى كه با خالد به جاى آورده بود، دیگر نمازى براى خداوند نخواند.[2]
حافظ درالاصابه (260/1) مى‏گوید: این را ابن یونس ازدى در فتوح شام ذكر نموده، و از طریق ابونعیم در الدلائل گفته است: جرجیر و سیف بن عمر در الفتوح گفته است: جرجه، و متذكر شده كه وى به دست خالد بن ولید اسلام آورد، و در یرموك به شهادت رسید، و قصه وى را ابوحذیفه اسحاق بن بِشْر نیز در الفتوح یاد كرده، ولى از وى نام نبرده است.


[1] در گذشته‏ ها كه نظام بردگى رواج داشت و برده ‏ها زير سلطه برده داران خويش قرار داشتند، دروغ گفتن براى برده ‏ها ممكن بود و آن قدر عيب بزرگى پنداشته نمى‏شد، ولى دروغ گفتن براى برده دار كه از آن به عنوان انسان آزاد نام برده شده است به ويژه در ميان عرب‏ها كار زشت و بدى پنداشته مى‏شد، و به همين لحاظ است كه جرجه براى خالد مى‏گويد: انسان آزاد دروغ نمى‏گويد. واللَّه اعلم. م.
[2] در سند آن واقدی است که بسیار ضعیف است.


از کتاب: حیات صحابه، مؤلّف علّامه شیخ محمّد یوسف كاندهلوى، مترجم: مجیب الرّحمن (رحیمى)، جلد اول، به همراه تحقیق احادیث کتاب توسط:محمد احمد عیسی (به همراه حکم بر احادیث بر اساس تخریجات علامه آلبانی)
 
مصدر:
دائرة المعارف شبکه اسلامی
IslamWebPedia.Com