قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

خطاهای شایع بین نمازگزاران

بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله، له الحمد الحسن و الثناء الجمیل و اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله. اللهم صل وسلم علیه و علی آله و اصحابه و من اهتدی بهدیه و استن بسنته و اقتفی باثره الی یوم الدین.

برادر مسلمانم:
در این نوشته ی مختصر به بیان بعضی از خطاهای شایع بین نمازگزاران پرداخته ام. و این کار به خاطر اقتدا و عمل به دستور رسول الله صلی الله علیه وسلم است که فرمودند: (صلوا کما رأیتمونی اصلی) [رواه البخاری].
یعنی: «همان گونه که من نماز می خوانم، نماز بخوانید».
از خداوند متعال خواستارم که همه ی ما را از کسانی قرار دهد که طبق سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم نماز را به جا آورده و بر آن مداومت و مواظبت می کنند. تا این آیه ی قرآن کریم شامل ما قرار گیرد:
‏«وَالَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَوَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ ‏أُوْلَئِكَ هُمُ الْوَارِثُونَ ‏‏ الَّذِينَ يَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ». [المؤمنون:10-11]
ترجمه: ‏«و (مؤمنان) كساني (هستند) كه مواظب نمازهاي خود مي‌ باشند (و پيوسته آن ها را در وقت خود اداء، و اركان و اصول و خشوع و خضوع لازم را مراعات مي ‌نمايند).‏ ‏آنان مستحقّان (سعادت) و فراچنگ آورندگان (بهشت) هستند .‏ ‏آنان بهشتِ برين را تملّك مي ‌كنند و جاودانه در آن خواهند ماند».‏
برای اختصار مطالب و این که خواننده حوصله ی مطالعه ی مقاله را داشته باشد، از ذکر کردن دلیل در همه ی موارد اجتنباب کرده ام:
1- عدم راست کردن صفوف و وجود فاصله بین نمازگزاران و صحیح این است که هرشخص پا و شانه ی خود را به نفر کناری خود بچسباند. متاسفانه این مشکل در جوامع ما خیلی شائع است و اگر نمازگزاری بخاطر اقتدا به سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم پایش را به نفر کناری خود بچسباند، انگار که به او شوک وارد کرده و آن شخص پای خود را کنار می زند. و حال آن که پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم می فرماید: (مَنْ وصَلَ صَفًّا وَصَلَهُ اللَّه، وَمَنْ قَطَعَ صَفًّا قَطَعهُ اللَّه). [رواه ابوداود باسناد صحیح] یعنی: « هر کس صفی را پيوسته و وصل نمايد خداوند او را پيوسته می دارد (يعنی رحمتش را بر او نازل می کند) و هر کس صفی را قطع کند، خداوند او را قطع می کند (يعنی از رحمتش او را دور می کند)».
2- بعضی از نمازگزاران قبل از کامل شدن صف، صف دیگری ایجاد می کنند و صحیح این است که باید صف ها به ترتیب تکمیل شود.

3- بعضی از افراد در پشت صف و به تنهایی نماز می خوانند و صحیح این است که اگر نمازگزار به مسجد آمد و صف کامل شده بود و جز او کسی دیگر وجود
نداشت، یکی از نمازگزاران را از صف بیرون بکشد و عقب بیاورد تا با هم تشکیل صف جدیدی بدهند.
4- نماز نخواندن به طرف ستره (ستره مانع و شیئی است که نمازگزار باید در جلوی خود قرار دهد تا کسی از جلوی نمازش رد نشود. و حداقل اندازه ی آن، یک ذراع است).
5- نماز خواندن با لباس خواب و لباس های نازک و بدن نماز و چسب ناک و همچنین لباسی که بر آن تصویر وجود دارد. و صحیح این است که شخص با بهترین لباس و ظاهری آراسته در پیشگاه معبود خود قرار گیرد.
6- پایین بودن ازار و شلوار از زیر قوزک در نماز و صحیح این است که در نماز و خارج از نماز مسلمان، از انداختن شلوار یا ازارش به زیر قوزک جلوگیری کند.
7- نشستن در مسجد قبل از خواندن دو رکعت نماز. و قول راجح این است که شخص اجازه ی نشستن در مسجد را ندارد، مگر پس از این که نماز بخواند. و حق مسجد را به جا آورد.
7- نماز خواندن بین دو ستون.
8- بعضی از مردم زمانی که مؤذن می گوید: «قد قامت الصلاة»، می گویند: «اقامها الله و أدامها».
9- بستن چشم ها در نماز.
10- شخص جایگاه خاصی را در مسجد انتخاب کند و جز در آن مکان در جای دیگری نماز نخواند.
11- گفتن کلمه ی «حقاً» بعد از این که مؤذن در اقامه «لا اله الا الله» می گوید.
12- تلفظ کردن نیت با زبان.
13- گفتن : «سمعنا و اطعنا» زمانی که امام تکبیرة الاحرام (به اولین "الله اکبر" در نماز که شخص با گفتن آن وارد نماز می شود، تکبیرة الاحرام یا تکبیر تحریمه گفته می شود) را می گوید.
14- عدم تحرک زبان در تکبیرة الاحرام و هنگام قرآئت قرآن و سائر اذکار نماز. و صحیح این است که شخص در نماز تکبیرات، اذکار و قرآئت را با طوری بخواند که خودش بشنود. البته در نمازهای جهری که امام قرآئت می کند، هنگام قرآئت سکوت کند.
15- نخواندن فاتحه در نمازهای سری پشت سر امام و صحیح این است که در نمازهایی که مقتدی تلاوت امام را نمی شنود، خودش فاتحه را بخواند. زیرا سکوت در نماز مفهومی ندارد. و نماز بدون فاتحه صحیح نیست. همچنین در رکعت آخر نماز مغرب و دو رکعت پایانی نماز عشاء که امام با صدای بلند قرآئت نمی کند، مقتدی باید سوره ی فاتحه را بخواند.
16- چندین بار تکرار کردن تکبیرة الاحرام با صدای بلند.
17- بلند کردن صدا هنگام قرآئت قرآن و اذکار، طوری که باعث آزار و اذیت بقیه ی نمازگزاران شود.
18- نخواندن دعای استفتاح (دعای بعد از تکبیر تحریمه). همچنین نخواندن (اعوذ بالله من الشیطان الرجیم) قبل از قرآئت فاتحه.
19- قرار دادن دستها زیر یا بر روی ناف و صحیح این است که بر سینه قرار داده شوند.
20- بعضی از نمازگزاران زمانی که امام می گوید: «ایاک نعبد و ایاک نستعین» می گویند: «استعنا بک یا رب».
21- بعضی از نمازگزاران قبل از این که امام بعد از قرآئت فاتحه شروع به آمین گفتن کند، آمین می گویند، و صحیح این است که امام و مقتدی پس از اتمام سوره فاتحه با هم آمین بگویند.
22- ترک کردن رفع الیدین (بلند کردن دستها تا گوش ها یا شانه ها)، هنگام تکبیرة الاحرام و رفتن و برخاستن از رکوع و بعد از بلند شدن از تشهد اول.
23- بعضی از مردم هنگام رفع الیدین، دست های خود را به درستی و به اندازه ی کافی بلند نمی کنند. و صحیح این است که دستها تا گوش ها یا شانه بلند شوند.
24- راست و صاف نکردن کمر هنگام رکوع و صحیح این است که کمر راست و صاف گردد، حتی در حدیث آمده است که رسول الله صلی الله علیه وسلم طوری کمر خویش را صاف می نمودند که اگر آب بر کمر ایشان ریخته می شد، تکان نمی خورد.
25- بعضی از مردم در نماز به آسمان نگاه می کنند، همچنین مشاهده می شود برخی به این طرف و آن طرف نظر می اندازد و صحیح این است که نمازگزار در نماز به موضع سجده ی خود نگاه کند.
26- کثرت تحرک در نماز مانند دست در بینی کردن، خاراندن سر و صورت و سائر بدن و یا مرتب کردن لباس ها.
27- بعضی از نمازگزاران زمانی که می خواهند به سجده بروند، ازار یا شلوار یا لباس های خود را جمع می کنند، و صحیح این است که لباس ها به حالت خود گذاشته شود. همچنین کسانی که موهایشان بلند است، و آن ها را می بندند، باید در نماز موهای خود را باز کنند.
28- بعضی از افراد بینی خود را در سجده بر زمین قرار نمی دهند یا گاهاً پاهایشان بر زمین قرار نگرفته است. و صحیح این است که پاها، کف دست ها، زانوها، بینی و پیشانی بر زمین و به سمت قبله قرار بگیرد.
29- عدم طمأنیه و آرامش در نماز به طوری که مثلاً شخص هنوز به طور کامل از رکوع برنخاسته به سجده می رود و یا هنوز از سجده ی اول به طور کامل بلند نشده، به سجده ی دوم انتقال می یابد و صحیح این است که در هر رکن نماز، آرامش و وقار کاملاً رعایت شود. به طوری که تمام مفاصل در جایگاه خود قرار گیرند و سپس به رکن انتقال یابد.
30- بعضی از افراد در سجده، ساعد خود را بر زمین قرار می دهند، در حالی که رسول الله صلی الله علیه وسلم از این کار نهی فرموده است و صحیح این است که دست ها از زمین فاصله داشته باشند.
31- سبقت گرفتن از امام، مثلاً قبل از امام یا همزمان با او به رکوع یا سجده برود. همچنین تأخیر کردن بیش از اندازه در تبعیت از امام. و صحیح این است که هرگاه امام در رکنی قرار گرفت، سپس ما به آن رکن برویم.
32- ترک کردن تکان دادن انگشت اشاره در تشهد. و صحیح این است که در طول تشهد انگشت اشاره تکان داده شود.
33- بعضی از مردم با بوی بد به مسجد آمده و نماز می خوانند، در حالی که رسول الله صلی الله علیه وسلم از این کار نهی فرموده. و کسی که مثلاً از سیر، پیاز، تره، سیگار و یا هر چیز بد بوئی استفاده نموده، حق آمدن به مسجد را ندارد، زیرا این کار باعث آزار فرشتگان و نمازگزاران می شود، مگر آن که بوی بد را از بین ببرد.
34- بعضی از مردم زمانی که وارد مسجد می شوند و مردم را در رکوع می بیند، عجله به خرج می دهند و شتابان حرکت می کند تا به رکوع برسند. و صحیح این است که شخص با آرامش و وقار به سمت نماز بیاید.
35- بعضی از مردم زمانی که امام را در رکوع می بینند می گویند: «ان الله مع الصابرین»، تا امام رکوع را طولانی تر کند و به رکوع برسد.
36- زمانی که نمازگزار به مسجد می آید و امام در رکوع قرار دارد، شخص تکبیرة الاحرام را هنگامی می گوید که کمرش خم شده است و دارد به رکوع می رود و صحیح این است که هنگامی که کاملاً ایستاده است، تکبیرة الاحرام را به زبان بیاورد.
37- بعضی از افراد زمانی که امام را در حالت سجده یا هر حالتی جز قیام و رکوع می بینند، صبر کرده و نماز را شروع نمی کنند. و صحیح این است که امام را در هر حالتی یافتیم، به او بپیوندیم و نماز را از همان جا آغاز کنیم.
38- عدم صبر کردن پس از اذان مغرب و شروع کردن فوری نماز پس از اتمام اذان و صحیح این است که بین اذان و اقامه حداقل به مقدار خواندن دو رکعت نماز فاصله باشد.
39- بعضی از نمازگزاران زمانی که از رکوع بلند می شوند و رفع الیدین انجام می دهند، دستهای خود را به هیئت دعا کردن، بلند می کنند. و صحیح این است که دست ها تا مقابل شانه ها یا گوش ها بلند شوند و کف دستها به سمت قبله باشد.
40 -گفتن کلمه ی: «والشکر»، بعد از گفتن: «ربنا و لک الحمد»، پس از برخاستن از رکوع.
41- اضافه کردن لفظ «سیدنا» در تشهد یا در درود فرستادن بر پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم.
42- بعضی از افراد قبل از این که امام سلام دادن را تمام کند، برای به جا آوردن رکعت هایی که از جا مانده اند، بلند می شوند.
43- بعضی از افراد هنگام نماز صبح وقتی که وارد مسجد شده و امام را در نماز می بینند، به جماعت نمی پیوندند، و در گوشه ای شروع به خواندن نماز سنت می کنند، در حالی که رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: « إِذا أُقِيمتِ الصلاَة، فَلاَ صَلاَةَ إِلا المكتوبَةَ ». [رواه مسلم]. يعني: «هنگامی که نماز (فرض) آغاز شد، پس نمازی جز نماز فرض صحيح نيست».
44- بعضی از افراد در اثنای بلند شدن از سجده ی دوم یا هنگام بلند شدن از تشهد اول، شروع با خواندن سوره ی فاتحه می کنند و صحیح این است، زمانی که شخص کاملاَ ایستاد، خواندن فاتحه را آغاز کند.
45- نخواندن این دعا پس از درود در تشهد آخر: رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «إذا تَشَهَّد أَحدُكُمْ فَليسْتَعِذ بِاللَّه مِنْ أرْبَع، يقول: اللَّهُمَّ إنِّي أعُوذُ بِكَ مِنْ عذَابِ جهَنَّم، وَمِنْ عَذَابِ القَبرِ، وَمِنْ فِتْنةِ المحْيَا والمَمات، وَمِنْ شَرِّ فِتْنَةِ المَسِيح الدَّجَّالِ». [رواه مسلم] یعنی: «هرگاه يکی از شما در تشهد بنشيند، بايد از چهار چيز به خداوند پناه جسته و بگويد: اللهم انی اعوذ بک من عذاب جهنم... خدايا! من از عذاب دوزخ و عذاب قبر و از فتنه ی زندگی و مرگ و از شر فتنه ی دجال مسيح به تو پناه می جويم».
46- بالا و پایین آوردن سر، هنگام سلام دادن و صحیح این است که سر در همان حالتی که در تشهد قرار دارد، هنگام سلام دادن به راست و چپ چرخانده شود.
47- مصافحه و سلام دادن نمازگزاران پس از اتمام نماز و گفتن: «تقبل الله» به همدیگر.
48- بعضی از مردم در روز جمعه هنگامی که وارد مسجد می شوند اگر مؤذن در حال اذان دادن باشد، صبر می کنند تا اذان به پایان برسد، سپس نماز می خوانند. و صحیح این است که هرگاه وارد مسجد شوند، نماز بخوانند و منتظر پایان یافتن اذان نشوند.
49- در بعضی از مساجد در روز جمعه دیده می شود که مردم وارد مسجد می شوند و بدون این که نماز بخوانند می نشینند و به خطبه گوش فرا می دهند، و قبل از خطبه ی دوم امام به همراه نمازگزازان، بلند شده و نماز سنت می خوانند. و صحیح این است که شخص هروقت وارد مسجد شد، حق نشستن ندارد مگر این که نماز بخواند.
50- بعضی از نمازگزاران در روز جمعه، زمانی که امام در بین دو خطبه می نشیند، دستهایشان را بلند کرده و دعا می کنند.
51- بعضی از نمازگزاران در روز جمعه، در اثناء خطبه، وقتی که امام دعا می کند، آمین می گویند. و صحیح این است که هنگام خطبه ی جمعه از هرگونه صحبت کردن پرهیز شود.
52- مسح کردن صورت پس از دعا.
53- بلند کردن دست ها و دعا به صورت دسته جمعی پس از نمازهای فرض.
54- درهم قرار دادن انگشتان دست. رسول الله صلی الله علیه وسلم از اینکه شخص پس از وضو گرفتن تا پایان نماز انگشتها را در هم قرار دهند، نهی فرموده است.
55- بوسیدن مصحف قرآن کریم.

تهیه و تنظیم: عمران دهواری

============
نوار اسلام
IslamTape.Com