قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

تفسیر سوره انفطار

مکی و 19 آیه است.
بسم الله الرحمن الرحیم
آیه ی 5-1:
إِذَا السَّمَاء انفَطَرَتْ آنگاه که آسمان بشکافد ،
وَإِذَا الْكَوَاكِبُ انتَثَرَتْ و آنگاه که ، ستارگان پراکنده شوند ،
وَإِذَا الْبِحَارُ فُجِّرَتْ و آنگاه که دریاها به هم بپیوندند ،
وَإِذَا الْقُبُورُ بُعْثِرَتْ و آنگاه که قبرها زیر و زبر گردند ،
عَلِمَتْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ وَأَخَّرَتْ هر کس می داند چه چیز پیشاپیش فرستاده و چه چیز بر جای گذاشته است.
هنگامی که آسمان شکافته می گردد، و ستارگان پخش و پراکنده می شوند و فرو می ریزند و زیبائی آنها از بین می رود و دریاها بر جوشانده می شوند و راه آن ها به هم باز می گردد و همه به یک دریا تبدیل می شوند، و گورها زیر و رو می شوند و مردگان بیرون می آیند و در محشر و در پیشگاه خداوند برای جزای اعمال گرد می آیند، در این هنگام پرده کنار می رود و آنچه پنهان بوده آشکار می شود و هرکس سود و زیان خود را می داند. در این جا ستمگر وقتی آنچه از پیش فرستاده را می بیند انگشتانش را گاز می گیرد و به شقاوت همیشگی و عذاب جاودانه یقین حاصل می نماید. و در این جا پرهیزگاران که کارهای شایسته کرده اند رستگار می شوند و نعمت پایدار و سالم ماندن از عذاب دوزخ را به دست می آورند.
آیه ی 12-6:
یا أَیهَا الْإِنسَانُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِیمِ ای آدمی ، چه چیز تو را به پروردگار کریمت مغرور کرده است ?
الَّذِی خَلَقَكَ فَسَوَّاكَ فَعَدَلَكَ آن که تو را بیافرید و اعضایت تمام کرد و اعتدالت بخشید.
فِی أَی صُورَةٍ مَّا شَاء رَكَّبَكَ و به هر صورتی که خواست اعضای تو را به هم انداخت.
كَلَّا بَلْ تُكَذِّبُونَ بِالدِّینِ آگاه باشید که شما روز جزا را دروغ می انگارید
وَإِنَّ عَلَیكُمْ لَحَافِظِینَ حال آنکه بر شما، محافظانی گمارده شده اند
كِرَامًا كَاتِبِینَ کاتبانی بزرگوار ،
یعْلَمُونَ مَا تَفْعَلُونَ می دانند که شما چه می کنید.
خداوند متعال با سرزنش انسانی که در ادای حق خدا کوتاهی ورزیده و بر ارتکاب گناهان جرأت نموده است می فرماید:« یا أَیهَا الْإِنسَانُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِیمِ» ای انسان! چه چیز تو را در برابر پروردگار بزرگوارت مغرور ساخته است؟!
آیا در انجام حقوق خداوند سستی می ورزی؟ یا این که عذاب او را ناچیز می دانی؟یا این که سزا و جزای خداوند باور نداری؟
آیا خداوند همان نیست که تو را « خَلَقَک» آفرید و از بهترین سیما برخوردارت نمود؟ « فَعَدَلَکَ» و ترکیب تو را درست و متناسب قرار داد و در بهترین شکل ها تو را آفرید؟ ! آیا شایسته تو است که نعمت خدا را که به تو انعام نموده ناسپاسی کنی و احسان او را انکار نمایی؟ این کار جز از جهالت و ستمگری و عناد تو سرچشمه نمی گیرد.
پس خداوند را ستایش کن که سیمای تو را چون سیمای سگ یا الاغ یا دیگر حیوانات قرار نداده است. بنابراین خداوند متعال فرمود:« فِی أَی صُورَةٍ مَّا شَاء رَكَّبَكَ» و آنگاه به هر شکلی که خواست تو را ترکیب کرد. « كَلَّا بَلْ تُكَذِّبُونَ بِالدِّینِ» با وجود این موعظه و پند دادن همواره به دروغ انگاشتن روز جزا ادامه می دهید.
شما باید آنچه را که کرده اید محاسبه نمایید و خداوند فرشتگانی گرامی گمارده است که گفته ها و کارهایتان را می نویسند و آن را می دانند. خطرات دل ها و افعال اعضا و جوارح در این داخل است. بنابراین آنچه شایسته ی شماست این است که این فرشتگان را گرامی و بزرگ بدارید.
آیه ی 19-13:
إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِی نَعِیمٍ هر آینه نیکوکاران در نعمتند ،
وَإِنَّ الْفُجَّارَ لَفِی جَحِیمٍ و گناهکاران در جهنم
یصْلَوْنَهَا یوْمَ الدِّینِ در روز شمار به جهنم در آیند ،
وَمَا هُمْ عَنْهَا بِغَائِبِینَ و از آن غایب نشوند
وَمَا أَدْرَاكَ مَا یوْمُ الدِّینِ تو چه می دانی که روز شمار چیست ?
ثُمَّ مَا أَدْرَاكَ مَا یوْمُ الدِّینِ باز هم تو چه می دانی که روز شمار چیست ?
یوْمَ لَا تَمْلِكُ نَفْسٌ لِّنَفْسٍ شَیئًا وَالْأَمْرُ یوْمَئِذٍ لِلَّهِ روزی است که کسی برای کس دیگر هیچ کاری نتواند کرد و در آن روز فرمان فرمان خدا باشد.
« إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِی نَعِیمٍ» منظور از نیکان کسانی هستند که حقوق خدا و حقوق بندگانش را به جای می آورند و در اعمال قلبی و اعمالی که توسط اعضا و جوارح انجام می شود به نیکوکاری پایبند هستند. پس پاداش آنان نعمت قلبی و روحی و جسمی در دنیا و برزخ و آخرت است.
« وَإِنَّ الْفُجَّارَ» و بدکاران که در ادای حقوق خدا و حقوق بندگانش کوتاهی ورزیده اند و دل و اعمالشان به بدی آلوده است .« لَفِی جَحِیمٍ» در دوزخند. یعنی در دنیا و برزخ و آخرت در عذابی دردناک قرار دارند.
« یصْلَوْنَهَا یوْمَ الدِّینِ» روزی که جزای اعمال داده می شود آن ها به شدت در دوزخ عذاب داده می شوند. « وَمَا هُمْ عَنْهَا بِغَائِبِینَ » و هیچ گاه از دوزخ بیرون نمی آیند بلکه همواره در آن هستند. « وَمَا أَدْرَاكَ مَا یوْمُ الدِّینِ؛ ثُمَّ مَا أَدْرَاكَ مَا یوْمُ الدِّینِ» این بیان هولناک بودن آن روز سخت است، روزی که شدت هول و هراس آن عقل ها را حیران می نماید.
« یوْمَ لَا تَمْلِكُ نَفْسٌ لِّنَفْسٍ شَیئًا» قیامت روزی است که هیچ کسی برای هیچ کسی نمی تواند کاری بکند گرچه خویشاوند و دوست باشد. در آن روز هرکس به خودش مشغول است و دنبال آزادی و رهایی کسی دیگر نیست. « وَالْأَمْرُ یوْمَئِذٍ لِلَّهِ » و در آن روز، فرمان، فرمان خداست.پس اوست که میان بندگان داوری می نماید و حق مظلوم را از ظالم و ستمگر می گیرد. والله اعلم.
پایان تفسیر سوره انفطار

تفسیر راستین (ترجمه تیسیر الکریم الرحمن)، تألیف:علامه شیخ عبدالرحمن بن ناصر السعدی «رحمه الله» متوفای 1376 هجری قمری (1334هجری شمسی)، ترجمه: محمد گل گمشادزهی

مصدر:
دائرة المعارف شبکه اسلامی
islamwebpedia.com