قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

اثبات وجود عالم برزخ و آغاز زندگی بشر در قالب روحی 

‏*عالم اوّل حیات ‏
از آنجا که همه ما انسان ها امروز درعالم اوّل یا دنیا هستیم نیازی به اثبات دیده ‏نمی شود، وجود انسان خود دلیل بر این عالم است، ابتدا خلق شده در ظرفی ‏کوچک تر به نام رحم مادر (عالمی بسیار کوچک و محدود) سپس از آن عالم کوچک به عالم ‏بزرگتر آمده ایم .‏
وَسَلاَمٌ عَلَیهِ یوْمَ وُلِدَ وَیوْمَ یمُوتُ وَیوْمَ یبْعَثُ حَیاً (مریم/15)‏
سلام بر او (عیسی بن مریم) روزی که متولّد شد (خلقت و آمدن به عالم ‏دنیا)، روزی که می میرد (وارد عالم روحی شدن)، و روزی ‏که زنده برانگیخته می شود (مجدداً وارد عالم قیامت شدن) { این ‏آیه به سه عالَم اشاره می کند}‏
قرآن کریم خبری ضمنی از عالم برزخ یا عالم دوّم زندگی بشر می دهد که یک عالم ‏جسمی نیست.‏
‏*عالم دوّم حیات ‏
‏ قرآن کریم به انسان درخلال آیات زیرخبر می دهد که :‏
وَلاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللّهِ أَمْوَاتاً بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یرْزَقُونَ (آل عمران/169)= ‏
وکسانی را که در راه خدا کشته شده اند را مرده مپندارید ، که زندگانند و نزد خدای ‏خویش روزی می برند
الف واژه(أَحْیاءٌ)نشان می دهد زنده هستنداما در قالب بدن برزخی نه بدن جسمی .‏
ب واژه(عِنْدَ رَبِّهِمْ یرْزَقُون) نشان می دهد نزد پروردگارشان روزی می خورند درهمان بدن ‏برزخی ‏
یعنی، متناسب بدن جدیدشان روزی می برند(این آیات بقای روح مؤمنین را ‏خبرمی دهد و بقای روح کفّار و منافقان را هم در آیات64 و 65 سوره مؤمنون ‏آورده) یعنی اصل بقاء پس از مرگ را منحصر به شهدا و مؤمنان نکرده ،که ‏شامل کافران هم می شود ، ولی کیفیت بقای دو دسته را متمایز کرده( ‏درسوره انبیاء آیه 35) فرموده: هر نفسی جشنده مرگ است .‏
نکته: برخی تصوّر می کنند که شهدا، پیامبران، ائمه و اولیای خدا پس از مرگ با عالم ‏انسان ها حفظ رابطه کرده اند! و خداوند انسان را با خبر می کندکه بله آنان مرده اند ‏نسبت به حیات دنیائی، ولی زنده اند در نشئه دیگر حیات (حیاتِ برزخی) ولی ‏بیخبراز عالم اوّل یا دنیا هستند، (توضیح این قسمت دربخش مجهول ششم آمده )از ‏این رو در سوره بقره آیه 154 می فرماید:‏
یسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِنَ اللّهِ وَفَضْلٍ وَأَنَّ اللّهَ لاَ یضِیعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِینَ (آل عمران/171) ‏
‏ نگوئید کسانی که در راه خدا کشته شده اند مرده اند ، زنده اند ، امّا شما درک نمی ‏کنید به فضل و نعمت خدا خشنود و اینکه خداوند پاداش مؤمنان را ضایع ‏نسازد
فَرِحِینَ بِمَا آتَاهُمُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ وَیسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِینَ لَمْ یلْحَقُوا بِهِم مِن خَلْفِهِمْ أَلاَّ خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَلاَ هُمْ ‏یحْزَنُونَ (آل عمران/170) ‏
به آنچه خداوند ازفضل خویش به آنها داده است شادمانند و از سرانجامِ یارانی که به ‏ایشان نپیوسته اند مسرورندکه هیچ بیم وترسی برآنان نیست و اندوهگین نشوند .‏
در این آیات نمی خواهد بگوید فقط شهدا زنده هستند و مثلاٌ پیامبران که به مرگ ‏طبیعی مردند در عالم برزخ زنده نیستند؟ این آیات قبل و بعدمربوط به جنگ ‏احد است مردم را دسته بندی می کند به تناسب موضوع دسته بندی کرده ، عده ای ‏سست شدند ، عده ای رشادت کردند ، عده ای شهیدشدند ، چون موضوع ‏جنگ است که می خواهد بگوید این کشته شدگان زنده هستند. ‏
موضوع دیگر اینکه می گوید شهدا زنده اند ، ازطرفی هم می گوید:( همه كس ‏طعم مرگ را می چشد= كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَهُ الْمُوت «عنكبوت /57» و حتی به پیامبر هم می ‏گوید: تو هم مثل همه می میری..إِنَّكَ مَیتٌ وَ إِنَّهُمْ مَیتُون (زمر/30)‏
یعنی می گوید:مرده ، مثل زنده غذا نمی خورد ، شرایط انسان زنده را ندارد ، ‏حیات دنیایی رانمی گوید ، حیات برزخی را می گویدکه زنده اند ونزد خدا ‏روزی دارند.‏
برخی ازمروجین خرافات و اباطیل از راه مغالطه آمده اند که چون آنان نزدخدا ‏هستند پس مثل خدا همه جا هستند! درحالیکه آیات حکایت ازقرب خدا می کند . ‏
أَلاَّ خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَلاَ هُمْ یحْزَنُونَ= آیه می گوید:آنان در آن عالم نه خوفی نسبت به ‏آینده دارند و نه از گذشته غم دارند ‏
مثال :اگرروح پدری متوّجه این عالم بود و می دید که بچه هایش همه فاسد و ‏خلاف کارشدند و انبیاء هم روحشان متوّجه این عالم بود ومی دیدند که ‏اکثرپیروانشان بیراهه می روند ! خداوند هم که گفته آنان غمی ندارند این که ضد ‏آیه می شود ، در دنیا که مشکلات داشتند ، حالا هم که رفتند غم و اندوه داشته باشند ‏‏! آیا ممکن است آنجا هم برایشان جهنم باشد. هرگز. ‏
در آیه بعد هم می فرماید خدا اجر مؤمنین را ضایع نمی کندیعنی آسایش ‏فقط شامل شهدانمی شود به مؤمنین هم اختصاص دارد منتهی خبرمی دهدکه آن ‏عالم هم درجاتی دارد شهدا درجه بالاتری دارند.‏
لَهُمْ دَارُ السَّلاَمِ عِندَ رَبِّهِمْ وَهُوَ وَلِیهُم بِمَا كَانُوا یعْمَلُون (انعام/127)‏
آنان را درنزد پروردگارشان سرای آرامش است و خدا به سبب کارهای که می کنند ‏دوستدار آنهاست (یعنی دربدن برزخی نزد پروردگارشان آرامش دارند)‏
ولی به آیات قیامت که می رسد خبرمی دهد که مستقیم در بهشت هستند . ‏
و باز خداونددرمورد مرگ هشدار می دهدکه :‏
حَتَّی إِذَا جَاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُون
تاآنگاه كه مرگ به سوی كسی ازآنان آید ، گوید: پروردگارا مرا باز گردان
لَعَلّی أَعْمَلُ صَالِحاً فِیمَا تَرَكْتُ
شایددرسرائی كه(آنجا كار های نیك را ) فرو گذارده ام ، كارِ نیكی انجام دهم ‏
كَلَّا إِنَّهَا كَلِمَهُ هُوَ قَائِلُهَا وَ مِن وَرَائِهِم بَرْزَخٌ إِلَی یوْمِ یبْعَثُون(مؤمنون/99و100)‏
چنین نیست ، بی گمان آن سخنی است كه اوآن را ‏می گوید و فرا رویشان تا روزی كه برانگیخته شوند برزخی است.( عالم برزخ را نشان ‏می دهد)‏
فَوَقَاهُ اللَّهُ سَیئَاتِ مَا مَكَرُوا وَحَاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذَاب النَّارُ یعْرَضُونَ عَلَیهَا غُدُوّاً وَعَشِیاً ‏وَیوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذَاب (غافر/45 و46) ‏
این آیات درمورد مؤمن آل فرعون است که چون بزرگان درباری حکم به قتل ‏حضرت موسی(ع) را صادرکردند زبان به اعتراض و ارشاد گشوده است :‏
پس خداوند اورا ازگزند مکرشان حفظ کرد و پیروان فرعون را به عذاب بد گرفتارنمود ‏‏. آنان هرصبح و شام برآتش عرضه می شوندوروزی که قیامت برپاشود:پیروان فرعون ‏را به شدید ترین عذاب وارد نمایند.‏
یعنی اکنون که درقالب و عالم برزخی هستند صبح وشب برآتش عرضه می شوند (نه ‏داخل) اما درقیامت که عالم جسمانی است ، جسمشان وارد آتش می شوند. ‏
آیات بعدی از(سوره یس/36و37)است ‏
قِیلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ قَالَ یا لَیتَ قَوْمِی یعْلَمُون بِمَا غَفَرَ لِی رَبِّی وَجَعَلَنِی مِنَ الْمُكْرَمِین . ‏
به او گفته شد : وارد بهشت شو . گفت : ای کاش قوم من بدانند که خداوندم مرا آفرید ‏و ازگرامیانم قرار داد.‏
یعنی دربهشت عالم برزخی می گوید : ای کاش قوم من هم این حقیقت را می ‏فهمیدند ، معلوم می شود هنوز قوم او به او نپیوسته اند ، چون درقیامت همه بهم می ‏پیوندند.
*عالم سوّم حیات ‏
همه آیات مربوط به قیامت نشان دهنده عالم سوّم یا زندگی جاوید بشراست .‏

‏* اثبات معاد جسمانی ؟
عالم سوّم حیات ‏
قرآن کریم در آیات مختلف عالم سوم حیات انسان یا معاد را فقط جسمانی نشان می ‏دهد، درحالیکه برزخ را روحانی مطرح می کند . ‏
در سوره های «الشَّمس و الزّلزّله» هم سخن ازحضور انسان در عالم مادی است و حتی در ‏داستان اصحاب كهف كه پس از 309 سال آنان را ازخواب بیدار می كند و به میان مردم ‏می آیند در آخر آیه می فرماید :‏
وَكَذَالِكَ أَعْثَرنَاعَلَیهِمْ لِیعْلَمُواْ أَنَّ وَعْدَ اللهِ حَقٌّ وَ أَنَّ السَّاعَهَ لَارَیبَ فِیهَا (كهف/21)‏
یعنی :و بدینسان مردم را از حال آنان مطلع كردیم تا بدانند كه وعده خداوند حقّ است و ‏هیچ شكّی در قیامت نیست (كه قیامت در راه است)‏
در این ماجرا هم ، معاد روحانی را مطرح نكرده ، جسم آنان زنده شده و بین مردم آمدند ‏‏.‏
و باز در قرآن می گوید:‏
وَنُفِخَ فِی الصُّورِ فَإِذَاهُم مِّن الْأَجْدَاثِ إِلَی رَبِّهِمْ ینسِلُون=(اجداث جمع قبر است )‏
یعنی: وچون در صور دمیده شود ، ناگاه از قبر ها بسوی پروردگارشان خواهند شتافت .‏
وباز می فرماید :‏
قَالُوا یا وَیلَنَا مَنْ بَعَثَنَا مِن مَّرْقَدِنَا هَذَا مَا وَعَدَ الْرَّحْمَانُ وَ صَدَقَ الْمُرسَلُون (یس/50 و51)‏
یعنی:گویندوای برما،چه كسی ما را ازخوابگاهمان (مرقدمان) برانگیخت؟ این همان وعده ‏خدای رحمان بود و پیامبران راست گفتند.‏
جایگاه روح مربوط به قبر نیست كه بیرون بیاید و مشخص است كه جسم از قبر بیرون آمده ‏و مجدداً روحی كه قبض شده بود به جایگاهش باز گشته و به حضور پروردگارش می رود . ‏وبازمی فرماید:‏
وَ تَرَی الْأَرضَ هَامِدَه
یعنی: وزمین را خشكیده می بینی ‏
فَإِذَا أَنزَلْنَا عَلَیهَا الْمَاء َ اهْتَزَّتْ وَ أَنبَتَتْ مِن كُلِّ زَوْجِ بَهِیچٍ (حج/5)‏
پس هنگامی كه آب باران را برآن فرو فرستیم به جنبش در آید و رشد یابد و ازهمه نوع ‏گیاهان خرم برویاند
سپس نتیجه را می گوید:‏
ذَالِكَ بِأَنَّ اللهَ هُوَ الْحَقُّ = این نشانه آنست كه خداوند برحقّ است ‏
وَ أَنَّهُ یحْی الْمَوتَی= و آنكه او مردگان را زندمی كند
وَ أَنَّهُ عَلَی كُلِّ شّیءٍ قَدِیر(حج/6)= و آنكه او بر هركاری تواناست .‏
وَ أَنَّ السَّاعَهَ ءَاتِیهٌ لَّارَیبَ فِیهَا= شكّی نیست كه قیامت در راه است
وَ أَنَّ اللَهَ یبْعَثُ مَنْ فِی القُبُور(حج/7) = و اینكه خداوند بر می انگیزد آنان را كه ‏درقبرهاخفته اند(باران،گیاه ، قبر ، مردگان همه مسائل مادی هستند نه روحانی) ‏
در سوره یس می فرماید :‏
وَ ضَرَبَ لَنَا مَثََلا وَنَسِی خَلْقَهُ = برای ما نمونه ای آورد ( از استخوانهای پوسیده) و آفرینش ‏خود را فراموش كرد
قَالَ مَنْ یحْی الْعِظَامَ وَ هِی رَمِیم (یس/78)= و گفت چه كسی استخوانها را در حالیكه ‏پوسیده اند زنده می كند؟
قُلْ یحْییهَا الَّذِی أَنشَأَهَا أَوَّلَ مَرَّهٍ وَ هُوَ بِكُلِّ خَلْقٍ عَلِیم(یس/79)‏
بگو:كسی آنها را زنده می كند كه نخستین بار آنها را پدید آورد و او به هر آفرینشی ‏داناست
ازآنجاكه مرگ وحیات به نظرانسان متناقض هستند خداوند مثال دیگری می آورد .‏
الَّذِی جَعَلَ لَكُم مِّنَ الْشَّجَرِ الْأَخْضَرِ نَاراً فَإِذَا أَنتُم مِّنُهُ تُوقِدُون(یس/80) ‏
یعنی:كسی كه در درخت سبز برایتان آتشی قرار داده كه آنگاه شما از آن آتش می ‏افروزید(اخضربمعنی سبز رنگ است )‏
برطبق قوانین ظاهری بایدماده قابل اشتعال خشگ باشدتا بسوزد! امّا در عربستان دو گیاه ‏به نامهای عفارومرخ هستندكه باسائیدن دو برگ سبز آتش بیرون می آید .‏
یعنی: می گوید خدائی كه از درخت سبز برای شما آتش بیرون می آورد قادر است از ‏مرده هم زنده بیرون بیاورد .‏
همه مثالها مادی است نه روحانی سپس باقیاس بزرگتر به كوچكتر می فرماید:‏
أَوَلَیسَ الَّذِی خَلَقَ الْسَّمَوَاتِ وَ الْأَرضَ بِقَادِرٍ عَلَی أَن یخْلُقَ مِثْلَهُمْ بَلَی وَ هُوَ الْخَلَّقُ العَلِیم ‏‏(یس/81)=‏
‏ یعنی:آیاكسی كه آسمانها و زمین راآفریده توانائی ندارد مانندآنها را پدید آورد ؟چرا و ‏هم اوست آفریننده دانا(یعنی خلقت آسمانها و زمین كه مهمتر از زنده كردن مردگان است)‏
‏ امام صادق(ع) هم در این مورد فرمود شما اگر كوزه ای را بشكنید و مجددا آنرا باز ‏سازی كنید ، هم می توانید به اعتبار ماده اوّلیه اش ادعا كنید این همان كوزه است و هم ‏می توانیدبه اعتبارصورت جدیدی كه به آن ماده داده اید بگویید آن كوزه نیست .‏
ماده اوّلیه انسان در قیامت همان مادة المواد دنیاست فقط صورت بندی جدیدی متناسب ‏بااخلاق ، رفتار و اعمال و مجموعه كسبیاتش می گیرد .‏
از میان فرق اسلامی عده ای به معاد جسمانی معتقد شدند بخصوص متمسّکین به قرآن و ‏گروهی ازآنان مثل فلاسفه و صوفیه به معاد روحانی .‏


سایت نوار اسلام
IslamTape.Com