قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

س: آيا از رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و يا ائمه اطهارعلیهم السلام نصي بر مظلوم نمائي و نوحه خواني و پوشيدن لباس سياه و قمه زني و آنچه که در عزاداري امروزه انجام مي شود وجود دارد؟
ج: جواب اين سوال را علامه محمد بن حسين بن بابويه قمي ملقب به شيخ صدوق اينگونه داده است: در لفظ رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم که بر آن چيزي برتري ندارد به اين شکل آمده است که: «نوحه سرائي از اعمال جاهليت مي باشد» (من لايحضره الفقيه: 4/271-272). و همچنين محمد باقر مجلسي با اين لفظ آنرا روايت کرده است که: «نوحه سرائي از جاهليت مي باشد» ا.ه (بحار الأنوار: 82/103).
و تمامي علماء محقق از جمله نوري و بروجردي از رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم روايت کرده اند که او فرمود: «دو صدا هستند که ملعونند و خداوند به آنها غضب مي کند: شيون در مصيبت و صدا در حالت شادي يعني: نوحه و غناء» (بحارالأنوار: 82/101).
از اين روايات مي توان ياد کرد از نوشته اي که امير المومنين  علیه السلام  به رفاعة بن شداد فرستاد: «در سرزميني که صاحب قدرت هستي تو را به نوحه براي مرده هشدار مي‌دهم» (مستدرک الوسائل: 1/144).
و همچنين سخن صلی الله علیه و آله و سلم در حديث: «و همانا شما را از نوحه و شيون نهي مي کنم» (جامع احاديث الشيعة: 3/372).
و روايتي که جابر علیه السلام از پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم آورده است که فرمود: «و همانا من شما را نهي کرده ام از نوحه سرائي و دو صداي احمقانه ي بي بندبار: صدا هنگام نغمه هاي لهو و آوازهاي شيطاني و صدا هنگام مصيبت [و] چنگ زدن صورت و پاره کردن يقه و ناله شيطاني» (مستدرک الوسائل: 1/145).
و از امام علي  علیه السلام : سه چيز از اعمال جاهليت مي‌باشد و در بين مردم از بين نمي‌رود تا قيامت برپا شود: باران طلبيدن از ستارگان و توهين کردن به اقوام و نوحه سرائي در مرگ» (بحار الأنوار: 82/101).
و کليني و غيره از امام صادق علیه السلام روايت مي کنند که فرمود: «فرياد زدن بر مرده اصلاح نمي‌گردد و جايز نمي باشد ولي اکثر مردم درک نمي کنند». (الکافي: 3/226).
و کليني همچنين از امام صادق علیه السلام آورده است که فرمود: «فرياد زدن براي مرگ جايز نيست و لباس پاره کردن [نيز همچنين] جايز نيست» (الکافي: 3/ 255).
محمد باقر مجلسي از امام علي علیه السلام روايت مي کند: «وقتي ابراهيم بن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فوت کرد به من امر فرمود و من [نيز] او را غسل دادم, رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم او را کفن نمود و حنوط ماليد و به من فرمود: اي علي او را حمل کن, او را حمل کرده تا به بقيع رساندم و بعد از آن بر آن نماز گذارد... و وقتي احوال او را ديد صلی الله علیه و آله و سلم گريه کرد و از پس گريه ي او مسلمانان گريه کردند تا اينکه صداي [گريه] مردان از صداي زنان بلندتر شد و رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم به شديدترين حالت آنها را نهي فرمود و گفت: چشم گريه مي‌کند و قلب غمگين مي‌شود و نمي گوئيم پروردگار بر ما خشم مي آورد, و همانا ما توسط تو دچار مصيبت مي شويم و همانا ما به اراده تو اندوهگين مي شويم». (بحار الأنوار: 82/100-101).
ملاحظه کن اي برادر مسلمان چگونه مصطفي صلی الله علیه و آله و سلم به شديدترين حالت, بلند کردن صداي گريه را نهي فرمود.
و همانگونه که صلی الله علیه و آله و سلم از صوت حزين در مصيبت نهي فرمود و [همچنين] از نوحه سرائي و شنيدن آن [نيز] نهي فرمود. (وسائل الشيعة: 2/915).
و کليني از فضل بن ميسر روايت مي کند که گفت: «ما نزد ابي عبدالله  علیه السلام  بوديم و مردي آمد و از مصيبتي که به وي وارد شده بود شکايت مي کرد. ابو عبدالله  علیه السلام  فرمود: چنانچه تو صبر کني اجر مي گيري و اگر صبر نکني آن قَدَري که خداوند بر تو مُقدَّر کرده است, مي گذرد و سختي آن را خواهي کشيد». (الکافي: 3/225).
و از امام صادق جعفر بن محمد علیه السلام که فرمود: «صبر و بلاء بسوي مؤمن شدن, پيش مي برند [بطوري که] بلاء مي آيد و او صبور است, و بلاء و جزع بسوي کافر شدن پيش مي‌برند و آن وقتي است که بلاء مي‌آيد و او جزء و فزع مي‌کند». (الذکري: صفحه 1).
محمد بن مکي العاملي ملقب به شهيد اول گفت: «شيخ در المبسوط و ابن حمزة نوحه را حرام کردند و شيخ ادعا کرد [اين مسئله] اجماع[1] است» (الذکري: صفحه 2, بحارالأنوار: 82/107).
و شيخ ابو جعفر محمد بن حسن طوسي ملقب به شيخ الطائفه, نوحه را حرام کرد و ادعايش اين بود که، اين مسئله اجماع مي‌باشد, چه بسا او در عصر طوسي بود و شيعيان در آن زمان بر حرام بودن نوحه و شيوني که اکنون در حسينيات شنيده مي شود, اجماع داشتند, کارهائي که همانگونه که در قبل گفتيم با منهج صحيح ائمه آل بيت  علیهم السلام  تضاد دارد.
آيت الله العظمي محمد بن حسيني شيرازي گفت: «ولي از شيخ در المبسوط و ابن حمزه حرام بودن مطلق آمده است» (فقه: 15/253).
و شيرازي گفت: «در الجواهر خودزني و شيون بطور قطعي حرام شده است». (الفقه: 15/260).
و امام باقر علیه السلام فرمود: «بدترين جزع (بي صبري) فرياد بلند کشيدن در ناراحتي و شيون و زدن صورت و سينه مي باشد, و کشيدن موي پيشاني مي باشد و کسي که نوحه را برپا کند صبر را ترک کرده است و راهي غير از راه درست را برگزيده است» (الکافي: 3/222-223, وسائل شيعه: 2/915, بحار الأنوار: 82/89).
و همچنين قول امام صادق علیه السلام است که: «کسي که در مصيبت دستش را بر رانش بزند اجر او باطل مي شود». (الکافي: 3/225).
مي گويم: پس حال تو چگونه است اي کسي که بر سرو سينه مي زني؟ آيا اجر تو از درجه اول اينکه با منع نبي صلی الله علیه و آله و سلم تضاد دارد, باطل نمي شود؟
و فرموده‌ي صلی الله علیه و آله و سلم: «کسي که بر صورت زند و يقه پاره کند از ما نيست» (مستدرک الوسائل: 1/144).
و محمد تيجاني سماوي اين مسئله را ذکر مي‌کند که از امام محمد باقر صدر در باره‌ي اين حديث پرسيد و او جواب داد: «حديث صحيحي است که در آن شکي نيست» (ثم اهتديت (آنگاه هدايت شدم): صفحه 58 چاپ عربي).
و از يحيي بن خالد آمده است که مردي نزد نبي صلی الله علیه و آله و سلم آمد و گفت: چه چيزي اجر مصيبت را باطل مي کند؟ فرمود: زدن دستها بر يکديگر, و صبر در مصيبت از مهمترين مسائل است, کسي که به آن راضي شود براي او رضايتمندي خواهد بود و کسي که خشم کند پس براي او خشمگيني [از طرف خداوند] خواهد بود, در ادامه نبي صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «من از کسي که بتراشد و بالا ببرد بيزار هستم, به معني تراشيدن سر و بلند کردن صدا» (جامع الحديث الشيعه: 3/489).
جعفر بن محمد (امام جعفر صادق علیه السلام) از پدرانش از نبي صلی الله علیه و آله و سلم در حديث نهي شدگان, روايت مي کند: «همانا او از بوجود آوردن صداي حزين در مصيبت نهي فرمود و نهي فرمود از نوحه سرائي و شنيدن آن و نهي فرمود از زدن صورت» (من لايحضره الفقيه: 4/3-4).
و محمد بن مکي العاملي گفت: «بر سر و سينه زدن و پاره کردن و کشيدن مو به طور اجماع حرام مي باشد؛ آنرا در المبسوط گفته است و آن خشمگيني بر قضاء و قَدَر الهي است» (في الذکري: صفحه 72).
و شيرازي گفته است: «در المنهي زدن صورت و برکندن مو نهي شده است» (الفقه: 15/260).
دکتر محمد تيجاني سماوي به گريه‌ي نبي صلی الله علیه و آله و سلم بر عمويش ابي طالب و حمزه و همسرش خديجه اشاره مي‌کند و مي گويد: «ولي در تمامي آن حالات از سر مهرباني گريه مي کرد..., ولي وي از بروز ناراحتي از فرد حزين و زدن صورت و پاره کردن سينه نهي فرمود, پس چگونه است حال تو که با اجسام آهني بر خود مي زني بطوريکه خون سرازير مي شود؟» (در کتاب کل الحلول: صفحه 151).
سپس تيجاني ياد مي کند که امير المؤمنين علي بن ابيطالب آنچه را که شيعيان امروزه انجام مي‌دهند در زمان وفات نبي صلی الله علیه و آله و سلم انجام نداد و به همين ترتيب امامان حسن و حسين و سجاد نيز اين کار را نکردند و درباره اين امام, تيجاني گفته است: «همانا چيزهائي را ديد که هيچ کس نديده است او با دو چشم خود شاهد کربلا بود, کربلائي که در آن پدرش و عموهايش و بردارانش همگي کشته شدند, و مصيبتهائي را ديد که کوه دوام آنرا ندارد و در تاريخ نيز از هيچکدام از ائمه  علیهم السلام  چيزي درباره آنکه او کاري کرده باشد روايت نشده است و يا اينکه امر به تبعيت و پيروي آن کند» (کل الحلول: صفحه151).
تيجاني همچنين مي‌گويد: «به حق گفته مي شود: آنچه که بعضي شيعيان از آن اعمال خاص انجام مي دهند ذره‌ي از دين نيست, و اگر مجتهدين اجتهاد کنند و فتوا دهندگان به آن فتوا دهند که در آن اجري بزرگ و ثوابي عظيم قرار دهند, همانا آن فقط عادت و تقليد و احساسي برخورد کردن است که اهل آن توسط آن طغيان کرده و توسط آن از حالت طبيعي خارج مي‌شوند و بعد از مدتي فقط بصورت يک رسم قومي در مي‌آيد که پسر از پدرش به شکلي کورکورانه و بدون فهم به ارث مي برد، تا جائي که بعضي از عوام اينگونه حس مي کنند که با زدن خود و خود را خوني مالي کردن قرب الي الله مي باشد, و بعضي اينگونه اعتقاد دارند که کسي که اين کار را انجام ندهد حسين را دوست ندارد» (کل الحلول: صفحه 148).
و همچنين گفته است: «عقل سليم اين مناظر مشمئز کننده را نمي پذيرد, وقتي مردي لخت مي شود و با زنجير بدست خودش خود را مي زند و به طرزي ديوانه وار صداي خود را بلند کرده و حسين حسين؛ مي کند, و عجيب و شک برانگيز اينجا است که بوضوح ديده مي شود وقتي آن افراد به يکباره کارشان تمام شد, انگار مانند اين است که ناراحتي آنها بر طرف شده است و با گذشت اندک زماني بعد از اتمام عزاداري مي بيني که مي خندند و شيريني مي خورند و مي‌نوشند و ميوه مي‌خورند و همه چيز با تمام شدن حرکت دسته تمام مي شود. و عجيب آنجا است که بيشتر آنها انسانهاي دينداري نيستند, و از اين رو چندين دفعه خودم در انتقاد از آنها مدارا کرده و گفتم: همانا آنچه انجام مي دهند فقط يک رسم قومي و تقليد کورکورانه است» (کل الحلول: صفحه 149).
و سخن شيخ مغنيه نزديک به اين سخن است که مي گويد: «حقيقتا زدن سر با قمه و شمشير و خارج شدن خون از آن ذره اي از اسلام نمي باشد و در مورد آن هيچ نص صريحي وجود ندارد ولي عواطفي زيباست که در وجود مؤمنين شکل مي گيرد چنانچه خوني پاک بخاطر سرهاي بريده‌ي فاجعه کربلا ريخته مي شود» (آداب المنابر: صفحه 182).


[1] - اجماع در اصطلاح فقهي به حکمي گفته مي شود که تمامي علماء بر آن اتفاق نظر دارند. (مترجم).

از کتابچه:
جوابهاي نوراني در مورد عاشورای حسيني، جمع آوري کننده: موالي غيور (محرم سال 1424هـ)
 
مصدر:
IslamWebPedia.Com
دائرة المعارف شبکه اسلامی