قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

بدون شك استمناء مرد با دست خود است از جمله اعمالي است‌كه با ادب و اخلاق شايسته انسان منافات دارد و بسيار تحقيرآميز است‌. فقهاي اسلام درباره حكم آن اختلاف دارند.گروهي بطور مطلق آن را حرام مي‌دانند. 

گروهي‌ديگر مي‌گويند در بعضي حالات حرام و در بعضي اوقات واجب است و گرو‌هي ديگر آن را مكروه دانسته‌اند.

گروه اول ‌كه آن را حرام دانسته‌اند عبارتند از مالكيه و شافعيه و زيديه‌. و دليل آنها اينست‌كه مي‌گويند: كه خداوند دستور داده است مردان آلت تناسلي خويش را حفظ‌كنند و بكار نگيرند مگر نسبت بهمسر شرعي يا “‌‌ملك يمين‌”‌. هرگاه مرد از اين دو حالت‌گذشت و استمناء‌ كرد از آنچه‌كه خداوند برايش حلال‌كرده است تجاوز نموده و مرتكب حرام شده است خداوند مي‌فرمايد:" والذين هم لفروجهم[1] حافظون.إلا على أزواجهم أو ما ملكت أيمانهم فإنهم غير ملومين.فمن ابتغى وراء ذلك فأولئك هم العادون [و آنهاكه دامان خود را (‌فرج خويش را) از آلودگي به بي‌عفتي حفظ مي‌كنند مگر برزنان شرعي خود و كنيزان خود كه دراين‌كارشان مورد ملامت قرار نمي‌گيرند (‌يعني تنها آميزش جنسي با همسران خود و كنيزانشان دارند كه در بهره‌گيري از آنها ملامت نمي‌شوند)‌. و هركس غير از اين دو طريق را طلب‌كند تجاوزگر است ]"[2]. 

اماگروهي‌كه‌گفته‌اند در بعضي حالات استمناء حرام و در بعضي حالات ديگر واجب است اينها علماي حنفي هستندكه مي‌گويند: درحالاتي‌كه مرد ترس و خوف ارتكاب زنا دارد اگر به استمناء مبادرت نكند، بنا بقاعده ارتكاب اخف الضررين ارتكاب ضرركمتر -‌استمناء واجب مي‌شود. و هرگاه استمناء براي جلب شهوت و برانگيختن آن باشد حرام است‌. وگفته‌اند هرگاه شهوت بركسي غلبه ‌كند و همسري يا كنيزي پش او نباشد، جايز است‌كه بقصد تسكين شهوت استمناء كند . 

اما علماي حنبلي‌ گفته‌اند: استمناء حرام است مگر اين‌كسي از ترس ارتكاب زنا بدان مبادرت‌كند در حالي زن ياكنيزي نداشته و قادر به ازدواج نباشد در اين حال استمناء براي او اشكالي ندارد. 

اما ابن حزم استمناء را مكروه و ناپسند مي‌داند و مي‌گويد:‌گناهي ندارد. چون تماس به آلت تناسلي با دست چپ باجماع امت مباح است و در حال استمناء چيزي اضافه بر مباح انجام نداده جز تلاش براي انزال مني‌. و انزال مني هم حرام نيست چون خداوند حرامها را بيان فرموده است‌: ’‌’ وقد فصل الله لكم ما حرم عليكم (‌انعام 119) [‌براستي خداوند به تفصيل چيزهائي راكه بر شما حرام‌كرده بيان‌كرده است‌]‌’‌’‌. و استمناء جزو چيزهايي نيست‌كه خداوند حرمت آن را بيان‌كرده باشد پس بدليل “ ‌ خلق لكم ما في الارض جميعا [‌تمام آنچه در زمين است (‌غير ازآنچه حرمت آن را بيان‌كرده است‌) براي شما آفريده است‌]‌’‌’‌. وگفته‌: بدين جهت استمناء مكروه است چون مكارم اخلاق و فضايل نيست‌. و براي ما روايت شده ‌كه ‌گروهي آن را مكروه و گروهي آن را مباح مي‌دانند: ازجمله ابن عمرو عطاء آن را مكروه و ابن عباس و حسن بصري و بعضي از بزرگان و تابعين آن را مباح دانسته‌اند. حسن (‌بصري‌) گفته است كه در غزوات اين عمل را انجام مي‌دادند. مجاهد گفته‌: 

گذشتگان براي حفظ عفت به جوانان خود مي‌گفتندكه استمناء‌كنند. حكم زن در مورد استمناء مانند مرد است يعني اگر زن نيز با دست خود استمناء ‌كند نيز همين حكم را دارد”‌. 


 پانوشت‌ها:

[1] -‌فرج شامل آلت تناسلی مرد و آلت تناسلی زن هر دو می‌باشد.  

[2] -مومنون/7-2.

به نقل از:
فقه السنه ، تأليف سيد سابق، مترجم محمود ابراهيمي، تهران، ناشر مردم‌سالاري، دوم 1387.