قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

غزوه غابه

هنوز چند روزی از بازگشت پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم از غزوه بنی لحیان نگذشته بود كه عینیه بن حصن فزاری با گروهی از سواران غطفان به جنگلی در نزدیكی‌های مدینه حمله كرد و ذر بن ابی ذر را كشت. و همسر او را اسیر نمود و حدود بیست شتر را نیز به غارت برد.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم ، فوراً با پانصد نفر از یارانش در حالی كه سعد بن عباده رضی الله عنه و سیصد نفر از بستگانش را به نگهبانی مدینه گمارد، به تعقیب آنان پرداخت[1] و در دامنه كوهی در نزدیكی آب ذی قرد، بر دشمن مسلط گردید و برخی از آنان را كشت و شتران را پس گرفت.[2]
رویداد مهم این غزوه، اثبات قهرمانی بی نظیر صحابی بزرگوار، سلمه بن اكوع رضی الله عنه است كه او نیز در آنجا از شتران بیت المال نگهداری می‌نمود. سلمه رضی الله عنه كه تیراندازی ماهر بود، قبل از رسیدن سواران پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم دشمن را هدف تیرهای خود قرار داده و مشغول ساخته بود، به گونه‌ای كه توانسته بود به تنهایی تعدادی از شتران را از آنها پس گیرد.[3]
همسر ابن ابی ذر نیز که به اسارت در آمده بود، توانست سوار بر یكی از شتران پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم از دست دشمن بگریزد و خود را به مدینه برساند و نذر كرده بود كه اگر سالم به مدینه برسد، شتری را كه بر آن سوار است، قربانی كند. وقتی نذر خود را به پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم گفت، آن حضرت صلی الله علیه و سلم لبخندی زد و فرمود: بد پاداشی به آن می‌دهی. بر آن سوار شده و از دست دشمن نجات یافته‌ای، آیا پاداش آن كشتن است؟ سپس فرمود: وفا به نذر مالی كه از آنِ تو نیست لازم نمی‌باشد[4]. آن گاه پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم بعد از پنج روز به مدینه برگشت.[5]
این غزوه از مهم‌ترین غزوه‌هایی به شمار می‌رود كه پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم بعد از غزوه احزاب و بنی قریظه و قبل ازغزوه خیبر شخصاً در آن حضور داشت و به تأدیب اعراب نجد پرداخت. و پس از این غزوه نیز حمله‌های متعددی برای سركوب ساختن و تأدیب مشركان انجام گرفت كه برخی موفقیت‌آمیز بودند و عده‌ای هم با شكست مواجه شدند. و مهم‌ترین آنها، دسته نظامی عكاشه بن محصن اسدی رضی الله عنه معروف به «سریه غمر»[6] بود.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم او را در ربیع الاول سال ششم هجری به سوی بنی اسد فرستاد. آنها قبل از رسیدن عكاشه رضی الله عنه و همراهانش فرار كرده و به كوه‌های اطراف پناه بردند. مسلمانان دویست شتر به غنیمت گرفتند و به مدینه بازگشتند.[7]
یكی دیگر از سریه‌های مهمی كه در این فرصت اتفاق افتاد سریه محمد بن مسلمه انصاری رضی الله عنه  به محله‌ای به نام «ذی قصه» بود كه با هدف فراری دادن بنی ثعلبه از غارت مواشی اهل مدینه اتفاق افتاد. محمد بن مسلمه رضی الله عنه در ربیع الثانی سال ششم هجری با گروه اندكی از مسلمانان بر آنها حمله نمود. تعداد بدویها صد نفر بود. آنان یكدیگر را مورد هدف قرار دادند و با یکدیگر به مبارزه پرداختند. سرانجام همراهان محمد بن مسلمه رضی الله عنه  به شهادت رسیدند و خودش زخمی شد و نتوانست خود را به مدینه برساند تا اینكه توسط یكی از مسلمانان به مدینه آورده شد.[8]
بعد از سریه محمد بن سلمهه انصاری، پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم ابوعبیده رضی الله عنه را جهت انتقام خون شهدا، با دسته‌ای چهل نفری به منطقه مسكونی بنی ثعلبه فرستاد. آنها در آنجا به كسی دسترسی پیدا نكردند، فقط تعدادی از مواشی آنها را به غنیمت گرفتند و به مدینه آوردند.[9]
در جمادی الاول سال ششم، زید بن حارثه رضی الله عنه با صد و هفتاد سوار برای بار دوم به «عیص» جهت تعرض به كاروان قریش كه از شام می آمد، اعزام گردید. آنها به این قافله رسیدند و محموله آن را به غنیمت گرفتند و بعضی از افراد قافله از جمله داماد پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم یعنی ابوالعاص و مادرش را كه خواهر خدیجه رضی الله عنه بود، اسیر نمودند.[10]
همچنین در شعبان همین سال، دسته‌ای متشكل از صد نفر به فرماندهی علی رضی الله عنه برای سركوب ساختن بنی‌سعد بن بكر كه جهت یاری رساندن به یهودیان خیبر جمع شده بودند، اعزام گردید؛ چنانكه علی رضی الله عنه بر آنان حمله برد و مقداری از حیوانات و مواشی آنان را به غنیمت گرفت و به مدینه بازگشت.[11]
هدف این سریه، تأدیب تمامی دشمنانی بود كه قصد یاری رساندن به یهودیان را داشتند؛ زیرا همه دریافتند كه هرگونه تحرك آنها زیر نظر چشمان تیزبین دولت مردان مدینه قرار دارد و آنها همه چیز را كاملاً كنترل می‌نمایند.[12]
اعزام این دسته‌ها و متلاشی ساختن گردهم‌آیی دشمنان، علاوه بر اینکه برای مسلمانان در تمامی ادوار درسی بزرگ بوده است؛ بیانگر اهمیت كنترل اخبار و وضعیت دشمنان نیز می‌باشد، چنانكه پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم توسط عناصر مختلف مانند دسته‌های اطلاعاتی، مسلمانانی كه هنوز قومشان از مسلمان شدن آنها بی‌خبر بودند و كسانی كه رابطه حسنه با مسلمانان داشتند، پیشاپیش از تحركات و اوضاع دشمنان خود باخبر می‌شد. بنابراین، هیچ گاه دشمنان نتوانستند، آن حضرت صلی الله علیه و سلم را غافلگیر سازند؛ پس باید مسلمانان امروزی نیز با تأسی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم همواره مواظب تحركات و نقشه‌های شوم دشمنان خود باشند و بی تفاوت ننشینند.[13]


[1]- عیرن الاثر، ابن سید الناس، ج 2، ص 72-73.
[2]- التاریخ السياسی العسکری، ص 327.
[3]- صلح الحدیبه، ص 43.
[4]- همان ص 45.
[5]- التاریخ السیاسی و العسکری، ص 327.
[6]- غمر نام آبی از بنی اسد است.
[7]- تاریخ طبری، ج 2، ص 640.
[8]- التاریخ السیاسی و العسکری، ص 328.
[9]- واقدی ج 1، ص 551.
[10]- محمد رسول الله محد رضا ص 245-246.
[11]- التاریخ السیاسی و العسکری، ص 330.
[12]- معین السیره، ص 325.
[13]- الاساس فی السنه، ج 2، ص 712.



برگرفته از:
الگوی هدایت (تحلیل وقایع زندگی پیامبر اکرم)، جلد دوم، مؤلف : علی محمّد صلّابی، مترجم: هیئت علمی انتشارات حرمین.
 
 مصدر:
سایت دائرة المعارف شبکه اسلامی
IslamWebPedia.Com