قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

سجده سهو كه دو سجده ميباشد، محلش قبل و يا بعد از سلام نماز هست، و اگر در نماز واجبى ترك شده باشد سجده سهو را بايد قبل از سلام انجام داد، و در صورتيكه در نماز از روى اشتباه چيزى به آن اضافه شده باشد، بايد سجده سهو را بعد از سلام نماز خواند، و اذكار سجده سهو همان اذكار سجود معمولى هست، و در موارد زير سجده سهو انجام ميگيرد:
1- هرگاه در نماز فرضي که دو تشهد دارند، تشهد اول را فراموش کرد و ننشست، بدليل روايتى كه از عبدالله بن بحينه رضي الله عنه روايت شده است كه گفت: "صلي لنا رسول الله صلى الله عليه و سلم رکعتين من بعض الصلوات، ثم قام فلم يجلس، فقام الناس معه. فلما قضي صلاته و نظرنا تسليمه کبر قبل التسليم فسجد سجدتين و هو جالس، ثم سلم" (متفق عليه)، يعنى: «پيامبر صلى الله عليه و سلم در يکي از نمازها (نماز ظهر) دو رکعت نماز خواند و براي تشهد اول ننشست و بلند شد، مردم هم با او بلند شدند، وقتي که نمازش را تمام کرد و منتظر سلامش بوديم، قبل از آنکه سلام دهد، الله أکبر گفت و نشسته دو سجده برد، سپس سلام داد»، و در روايتى ديكر از مغيره بن شعبه رضي الله عنه روايت شده است که پيامبر صلى الله عليه و سلم فرمود: "إذا قام أحدکم من الرکعتين فلم يستقم قائما فليجلس، فإذا استتممً قائما فلايجلس و يسجد سجدتي السهو" (ابو داوود 1023/350/3)، يعنى: «هرگاه يکي از شما تشهد اول را ترک کرد و بلند شد، اگر به طور کامل بلند نشده بود، بايد بنيشيند و اگر کاملا بلند شده بود، ننشيند و دو سجده سهو را بجاي بياورد».
2- اگر پنج رکعت بخواند، بدليل روايت عبدالله ابن مسعود رضي الله عنه كه گفت: "أن رسول الله صلى الله عليه و سلم صلي الظهر خمسا، فقيل له : أزيد في الصلاة؟ فقال : و ما ذاک؟ قال : صليت خمسا، فسجد سجدتين بعد ماسلم" (متفق عليه)، يعنى: «پيامبر صلى الله عليه و سلم نماز ظهر را پنج رکعت خواند، به او گفته شد آيا به نماز اضافه شده است؟ فرمود : چي شده؟ گفتند پنج رکعت خواندي؛ سپس پيامبر صلى الله عليه و سلم بعد از آنکه سلام داده بود دو سجده برد».
3- هرگاه تعداد رکعات نمازي را کمتر خواند و سلام داد، بدليل روايت ابوهريره رضي الله عنه كه گفت: "أن رسول الله صلى الله عليه و سلم انصرف من اثنتين، فقال له ذواليدين : أقصرت الصلاة أم نسيت يا رسول الله؟ قال رسول الله صلى الله عليه و سلم: أصدق ذواليدين؟ فقال الناس : نعم فقام رسول الله صلى الله عليه و سلم فصلي اثنتين أخريين ثم سلم، ثم کبر فسجد مثل سجوده أو أطول، ثم رفع" (متفق عليه)، يعنى: «پيامبر صلى الله عليه و سلم بعد از خواندن دو رکعت سلام داد. ذواليدين به اوگفت : اي رسول خدا آيا نماز را کوتاه کردي يا فراموش کردي؟ پيامبر صلى الله عليه و سلم فرمود : آيا ذواليدين راست مي‌گويد؟ مردم گفتند : بله، پيامبر صلى الله عليه و سلم بلند شد و دو رکعت ديگر نماز خواند و سلام داد، سپس ألله اکبر گفت و مانند سجده‌هاي ديگرش يا طولاني‌تر از آنها سجده برد سپس سرش را بلند کرد».
4- هرگاه نداند که چند رکعت خوانده است، بدليل روايت ابراهيم از علقمه از عبدالله كه گفت: " پيامبر صلى الله عليه و سلم نماز خواند. (ابراهيم گويد : اضافه يا کم خواند) وقتي سلام داد به او گفتند اي رسول خدا آيا در نماز چيزي تازه اضافه شده است؟ فرمود : چه شده؟ گفتند : نماز را چنين و چنان خواندي، (عبدالله) گفت : پيامبر صلى الله عليه و سلم دو زانو و رو به قبله نشست و دو سجده برد، سپس سلام داد، و رو به ما کرد و فرمود : "إنه لوحدث في الصلاة شيي أنباتکم به ولکن إنما أنا بشر أنسي کما تنسون، فإذا نسيت فذکروني و إذا شک أحدکم في صلاته فليتحر الصواب، فليتم علي ثم ليسجد سجدتين" (متفق عليه)، يعنى: «اگر درنماز امري پيش مي‌آمد، به شما خبر مي‌دادم. ولي من هم بشرم، و مانند شما فراموش مي‌کنم پس اگر چيزي را فراموش کردم، به يادم بياوريد. و اگر کسي از شما در نمازش شک کرد براي از بين بردن شک تلاش کند، سپس نمازش را براساس آن تمام کند؛ بعد از آن دو سجده ببرد».
تلاش براي اطمينان به اين صورت است : فکر کند که در نماز چه سوره‌هايي را خوانده است؛ اگر به يادش آمد که دوسوره خوانده است مي‌داند که دو رکعت خوانده نه يک رکعت، و گاهي به ياد مي‌آورد که تشهد اول را خوانده پس مي‌داند که دو رکعت خوانده نه يک رکعت و سه رکعت خوانده نه دو رکعت، گاهي هم به ياد مي‌آورد که تنها فاتحه را در يک رکعت و بعد در يک رکعت ديگر خوانده بنابراين مي‌داند که چهار رکعت خوانده نه سه رکعت و در موارد ديگر نيز به همين گونه است، پس وقتي که براي رسيدن به آنچه نزديکتر به صواب است، تلاش کرد شک برطرف مي‌شود و در اين مورد هيچ فرقي بين امام و منفرد نيست» (مجموعه فتاواي احمد عبدالحليم الحراني 13/23)
اگر تلاش کرد ولي نتوانست هيچ صورتي را ترجيح دهد بايد يقين را که همانا حداقل نماز است مبنا قرار دهد، چنانکه در حديث از ابوسعيد خدري روايت ضده است که پيامبر صلى الله عليه و سلم فرمود : "إذا شک أحدکم في صلاته فلم يدرکم صلي؟ ثلاثا أم أربعا؟ فليطرح الشک و ليبن علي ما استيقن ثم يجسد سجدتين قبل أن يسلم. فإن کان صلي خمسا شفعن له صلاته، و إن کان صلي إتماما لأربع کانتا ترغيما للشيطان" (مسلم : 571/400/1)، يعنى: «هرگاه يکي از شما در نمازش دچار شک شد و ندانست چند رکعت – سه يا چهار رکعت – خوانده است بايد شک را از خود دور کند و بر يقين بنا کد، واز آنجا بقيه نمازش را بخواند سپس قبل از آنکه سلام بدهد دو سجده ببرد، پس اگر پنج رکعت خوانده باشد با انجام اين دو سجده نمازش زوج مي‌شود و اگر نمازش را چهار رکعت نمام خوانده باشد اين دو سجده سب خواري و زبوني شيطان است».

وصلی الله وسلم علی محمد و علی آله و اتباعه الی یوم الدین
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com