تاریخ دولت عباسی در یک نگاه
سال (132 – 656 ) هجری
خلافت عباسی بیش از پنج قرن بر بلاد اسلامی حکم فرما بود و از سال ( 132 هجری - 750 میلادی ) با خلافت ابو العباس السفاح عبدالله بن محمد بن علی بن عبدالله بن عباس شروع شده و نهایتا در سال (656 هجری – 1100 میلادی ) به دست تاتاریان سقوط کرد . در این خلافت بیش از 37 خلیفه بر تخت حکومت نشستند و عصرهای مختلف همراه با ضعف و قوت ، پیشرفت و پسرفت را تجربه کرد .
مورخین عصر دولت عباسی را به چهار قسمت اصلی تقسیم کرده اند:
أ ) - عصر عباسی اول : از سال 132 هجری شروع شده و در سال 232 هجری پایان پذیرفت .
در این عصر 9 خلیفه عباسی بر بلاد اسلامی حکم راندند که اولین آنها ابوالعباس السفاح و آخرین خلیفه در این عصر واثق بالله بن المعتصم بود که در سال 232 هجری قمری وفات نمود . این دوره از خلافت عباسی را عصر طلایی می نامند حقیقتا در عصر طلایی ، خلفاء نه گانه توانستند سه پیروزی بزرگ را کسب کنند اولا : خلافت خود را قوت بخشیده و به دشمنان داخلی و خارجی مجالی برای پیشرفت داده نشد .
دوما : توانستند مساوات و عدالت را بین اقشار مختلف جامعه بر قرار کنند . سوما : حضارات و آثار اسلامی را رونق داده و در پیشرفت هر چه بیشتر آن تلاش و همت به خرج دادند . در این عصر ائمه چهار گانه اهل سنت زندگی می کردند و پایه و اساس این مذاهب شکل گرفته و در مرور زمان توسعه پیدا کرد . دراین عصر نهضت علمی و ثقافی شکل گرفت و تصنیف کتب وترجمه بعضی از لغات اجنبی به عربی صورت گرفت.
ناگفته نماند که بعضی از فتنه ها در این عصر بوجود آمد ، مانند فتنه خلق قرآن و جهود امام احمد حنبل – رحمه الله - با این فتنه ، این فتنه در عهد مأمون بوجود آمد .
ب ) - عصر عباسی دوم : سال 232 شروع شده و 334 هجری به پایان رسید .
این عصر با خلافت متوکل در سال 232 هجری شروع شده و در سال 334 هجری با خلافت مستکفی بالله پایان پذیرفت . این عصر به نفوذ ترکها معروف است ، به گونه ای که اتراک در دستگاه حکومتی تأثیر گذاشته و بر ادارات و جیش ها احاطه پیدا کردند . این ترکها متعلق به ترکستان و بلاد ماوراء النهر بودند و دولت عباسی از آنها در دستگاه حکومتی استفاده کرد که این سبب ضعف دولت در آینده گردید .
ج ) - عصر عباسی سوم : بدایت آن سال 334 و نهایتش سال 447 هجری .
در این عصر کم کم ضعف دولت عباسی هویدا شد و از خلافت جزء اسم چیز دیگری از آن باقی نمانده بود . بویهیون در این عصر توانستند بر دولت سیطره پیدا کرده و بر آنها حکم کنند و امور را به دست خود سپردند .
اصل بویهیون از دیلم بود و گفته شده از شیعیان متعصب بودند و اعتقاد داشتند که عباسیان حق آنها را از خلافت غصب کرده است .
د ) – عصر چهارم عباسی : این عصر از سال 447 هجری شروع شده و در 656 هجری پایان یافت .
این عصر معروف به نفوذ سلاجقه نهایت دولت عباسی است ، در این زمان که دولت عباسی در ضعف و انحلال به سر می برد ، سلاجقه که از اتراک بودند توانستند نفوذ خود را گسترش داده و بر شرق و غرب تسلط پیدا کنند و بر دولت عباسی غلبه کنند . در این زمان خلافت عباسی از دو جهت در خطر بود : از یک طرف خطر تقسیمات داخلی وجود داشت و از جهت دیگر ترس از حمله ی رومیها آنها را در تنگنا قرار داده بود. سر انجام در قرن هفتم سال 656 هجری قمری آخرین خلیفه عباسی سقوط کرده و قوم تاتار توانست بر دولت عباسی غلبه کرده و به حکومت آنها خاتمه بخشد . سپس دور بعدی ازخلافت اسلامی یعنی خلافت عثمانیها شروع شد .
خلافت دولت عباسی در بغداد (132-656 هـ):
132-136 ابوعباس سفّاح عبدالله بن محمد بن علي
136-158 ابو جعفر منصور عبدالله بن محمد
158-169 مهدي محمد بن عبدالله منصور
169-170 هادي موسى بن محمد مهدي
170-193 رشيد هارون بن محمد مهدي
193-198 امين محمد بن هارون رشيد
198-218 مأمون عبد الله بن هارون رشيد
218-227 معتصم محمد بن هارون رشيد
227-232 واثق هارون بن محمد معتصم
232-247 متوكّل جعفر بن محمد معتصم
عصر سيطره ی ترک ها (247-334)
274-248 منتصر بالله محمد بن جعفر متوكل
248-252 مستعين بالله أحمد بن محمد معتصم
252-255 معتز بالله محمد بن جعفر متوكل
255-256 مهتدي بالله محمد بن هارون واثق
256-279 معتمد على الله احمد بن جعفر متوكل
279-289 معتضد بالله احمد بن طلحة بن جعفر المتوكل
289-295 مكتفي بالله علي بن احمد معتضد
295-320 مقتدر بالله جعفر بن احمد معتضد
320-322 قاهر بالله محمد بن أحمد معتضد
322-329 راضي بالله محمد بن جعفر مقتدر
329-333 متقي لله ابراهيم بن جعفر مقتدر
333-334 مستكفي بالله عبدالله بن علي مكتفي
عصر سيطره ی بويهيين شيعه (334-447)
334-363 مطيع لله فضل بن جعفر مقتدر
363-381 طائع لله عبدالكريم بن فضل مطيع
381-422 قادر بالله أحمد بن إسحاق بن جعفر المقتدر
422-467 قائم بأمر الله عبدالله بن احمد قادر
عصر سيطره ی ترکان سلجوقی (447-656)
467-487 مقتدي بأمر الله عبدالله بن محمد بن عبدالله قائم
487-512 مستظهر بالله احمد بن عبدالله مقتدي
512-529 مسترشد بالله فضل بن احمد مستظهر
529-530 راشد بالله منصور بن فضل مسترشد
530-555 مقتفي لأمر الله محمد بن احمد مستظهر
555-566 مستنجد بالله يوسف بن محمد مقتفي
566-575 مستضيئ بأمر الله حسن بن يوسف مستنجد
575-622 ناصر لدين الله احمد بن حسن مستضيئ
622-623 ظاهر بأمر الله محمد بن أحمد ناصر لدين الله
623-640 مستنصر بأمر الله منصور بن محمدظاهر بأمر الله
640-656 مستعصم بالله عبدالله بن منصور مستنصر بالله
ترجمه و تحقیق : أبو أنس
سايت عصر اسلام
www.IslamAge.com
مراجع و مصادر :
1- الدعوة العباسية ودورها في نهاية الدولة الأموية_ تألیف دکتر علی محمد صلابی
2- سير أعلام النبلاء – تأليف : الذهبي - تحقيق شعيب الأرناؤوط
3- سایت موسوعة الأسرة المسلمة التاریخ الإسلامی و سایت قصة الإسلام و سایت تاریخ الإسلام .
4- تاريخ الإسلام السياسي والديني والثقافي والاجتماعي – تألیف : دکتر حسن ابراهيم حسن
5- البدایة و النهایة – ابن کثیر
بازگشت به ابتدای
صفحه
بازگشت به نتایج قبل
چاپ
این مقاله
ارسال مقاله به دوستان
