قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

 خروج مروان بن حکم از اطاعت ابن زبیر:

أ )- مختصری از شخصیت او و چگونگی خروجش علیه ابن زبیر

او مروان بن حکم بن أبی العاص بن أمیه، و کنیه ی او معروف به أبالقاسم یا أبا الحکم بود. در مکه به دنیا آمده و چهار ماه از ابن زبیر کوچکتر بود. از بعضی از صحابه و تابعین حدیث روایت کرده است و در زمان خلافت معاویه ولایت مدینه را بر عهده داشته است، در هنگام ولایتش هر وقت با مشکلی برخورد می کرد، تعدادی از اصحاب رسول الله صلی الله علیه و سلم را جمع می کرد و با آنها مشورت می کرد. وقتی که یزید فوت کرد، مروان و بنی امیه از مدینه خارج شده و به سوی شام حرکت کردند ؛ مروان با ابن زبیر بیعت نکرد. بزرگان قبائل و بنی امیه که در شام بودند، دور او جمع شدند و با مروان بیعت کردند و در روایات دیگر آمده است که عبیدالله بن زیاد مانع از بیعت مروان با ابن زبیر شد و او را قانع ساخت تا اعلام استقلال کند و برای تشکیل حکومت او را تشویق کرد.

مروان نه تنها با ابن زبیر بیعت نکرد بلکه به شکلهای مختلف با او مبارزه کرد، که از جمله ی آنها:

- بر گرداندن مصر به امویان

- سعی و تلاش برای باز گرداندن عراق و حجاز به امویان

- انتخاب عبدالملک و عبدالعزیز به عنوان ولی عهد و جانشین خود

- مبارزه و نبرد با یاران ابن زبیر در شام و وقوع معرکه مرج راهط: که بین یاران ابن زبیر و مروان بن حکم رخ داد و تا 20 روز ادامه یافت و سر انجام به پیروزی مروان و شکست یاران و نمایندگان ابن زبیر در آن مناطق انجامید.

بدینوسیله مروان بعد از پیروزیش در معرکه مرج راهط نفوذ خود را بیشتر کرده و در جمادی الآخر سال 65 هجری مصر را به دولت اموی باز گرداند و دو ماه در آنجا اقامت ورزید تا اوضاع شهر را سر و سامان داد و فرزندش عبدالعزیز را والی مصر قرارداد، بعد از رجوع مروان از مصر دو لشکر را برای به حمله به ابن زبیر آماده کرد تا آنها را عازم عراق و حجاز کرد، اما این حملات در عهد مروان چندان کار ساز نبود و مصعب بن زبیر که در عراق بود، توانست این حملات را خنثی کند.

ب ) - انتخاب عبدالملک به عنوان جانشین خود و وفات مروان بن حکم:

مروان بن حکم با انتخاب فرزندش عبدالملک به عنوان جانشین خود، بار دیگر مبدأ وراثتی بودن حکومت را زنده کرد ؛ بدینوسیله خلافت را از سلسله سفیانی جدا کرده و آن را سلسله مروانی حفظ کرد، او دو ماه قبل از وفاتش این کار را انجام داد.

سر انجام مروان بن حکم در سال 65 هجری در ماه رمضان، در حالی که 63 سال از عمرش گذشته بود، وفات نمود و فرزندش عبدالملک بر روی او نماز گزارد.

مدت حکومت او نه ماه و هیجده روز ذکر شده است و در دمشق به خاک سپرده شد، آخرین کلامی که مروان بر زبان آورد جمله " وجبت الجنة لمن خاف النار " یعنی بهشت برای کسی از آتش جهنم ترسید واجب می شود ". و روایت شده است که برمهر انگشترش نوشته بود: "العزة لله " و در روایتی آمده نوشته بود " آمنت بالله العزیز الرحیم ". و در علت مرگ او اختلاف کردند در روایتی آمده است که او به بیماری طاعون مبتلا شده است و در روایت دیگر آمده به شکل طبیعی فوت کرده است و در روایت دیگر، همسرش أم خالد بن یزید او را بوسیله زهر کشته است که این دروغ و تهمتی بیش نیست و می خواهند از این طریق به بیت اموی اتهام وارد کنند و قرائن هم صحت دو روایت اول را بیشتر اثبات می کند.

  ترجمه و تحقیق: ابو انس

سایت عصر اسلام

www.IslamAge.com

مراجع و مصادر:

1 -الدولة الأمویة _ تألیف دکتر علی محمد صلابی

2- سير أعلام النبلاء - تأليف: الذهبي - تحقيق شعيب الأرناؤوط

3- الدولة الأموية عوامل الإزدهار وتداعيات الإنهيار- تالیف دکترعلي محمد الصًّلاَّبيَّ

4- تاريخ الإسلام السياسي والديني والثقافي والاجتماعي - تألیف: دکتر حسن ابراهيم حسن

5- البدایة و النهایة - ابن کثیر