قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

حکم کسی که تقیه نکند
 
س - حکم تقیه نکردن نزد علمای مذهب شیعه چیست؟
ج *- علمای شیعه معتقدند کسی که تقیه نکند، مانند کسی است که نماز نمی­خواند. از صادق علیه السلام  روایت کرده اند: «اگر بگویم ترک کننده تقیه مانند ترک کننده نماز است درست گفته ام»[1].
*- سپس به غلو و اغراقگویی پرداخته و گفته­اند: واقعاً ترک تقیه از گناهان هلاک کننده است که انسان را به قعر دوزخ می­اندازد، و ترک تقیه برابر با انکار نبوت و کفر ورزیدن به خداوند است»[2].
*- سپس از این غلو هم فراتر رفته و گفتند: «نُه دهم دین تقیه است، و کسی که تقیه نکند دین ندارد»[3].
*-  سپس به این غلو هم افزودند و گفتند: «ترک تقیه گناهی است که نابخشودنی»[4]، و روایت کرده­اند که علی بن حسین علیه السلام  گفت: «خداوند همه گناهان مؤمن را می­آمرزد و او را در دنیا و آخرت پاک می­کند جز از دو گناه: ترک تقیه و ضایع کردن حقوق برادران»[5].
و کلینی روایت کرده که ابا عبدالله گفت: «ای سلیمان شما بر دینی هستید که هر کس آن را پنهان کند خداوند به او عزّت می­دهد، و هر کس آن را فاش کند و پنهان نکند خداوند او را خوار می­گرداند»[6].
*- و در نهایت می­گویند: «ترک کننده تقیه کافر است»[7].
 
توضیح:
از سفیان سمط روایت است که گفت: «به ابا عبدالله علیه السلام  گفتم: فدایت شوم مردی از جانب شما می­اید و حدیثی را از شما نفل می­کند که برای ما نفرت برانگیزاست! ابوعبدالله گفت: «اگر موقع شب گفت روز است، و موقع روز گفت شب است نگویید دروغ گفت، چون اگر آن را به من نسبت دهد تو در واقع مرا تکذیب کرده­ای»[8].
این نصوص و بسیاری دیگر دلالت می­کنند بر اینکه در میان شیعه کسانی بودند که از برخی روایات بزرگان شیعه نفرت داشته­اند، ولی کورکورانه ملزم به ایمان داشتن به آن بوده­اند.
و از جابر روایت کرده­اند که گفت: «ابوجعفر گفت: رسول خدا صلی الله علیه و سلم  فرمود: حدیث آل محمّد سخت است و مشکل و دشوار دیده می­شود و جز فرشته مقرّب، یا نبی فرستاده شده، یا بنده­ای که خداوند قلبش را با ایمان بیازماید به آن ایمان نمی­آورد، پس هر حدیثی از آل محمّد بر شما وارد شد و قلب شما بدان متمایل شد و آن را معروف و شناخته شده تلقی کردید؛ آن را قبول کنید، و آنچه قلب شما از آن گرفته و بیزار گردید و آن را منکَر و ناشناخته تلقی کردید؛ آن را به خدا و پیامبر و عالم آل محمّد برگردانید، انسان گمراه و هلاک شده کسی است که حدیثی را برایش بخوانند که آن را تحمّل نکند می­گوید: به خدا سوگند چنین نیست، چنین نیست، که انکار کردن آن همان کفر است»[9].


[1] - من لایحضره الفقیه 2 / 80 ، جامع الاخبار ، ص 110 ، ابن بابویه قمی ، وسائل الشیعه 7 / 94 ، السرائر ابن ادریس حلی ، ص 479 ، بحار الانوار 75- 412- 414 .
[2] - المکاسب المحرمة خمینی 2 / 162 .
[3] - اصول کافی 2 / 217 ، وسائل الشیعه حر عاملی 11 / 460 ، بحارالانوار 75 / 423 .
[4] - ن ک تفسیر حسن عسکری ، ص 130 ، وسائل الشیعه 11 / 474 ، بحارالانوار 75 / 415 .
[5][5] - تفسير الحسن العسكري ص321 ح166 (في وجوب الاهتمام بالتقية وقضاء حقوق المؤمنين) وسائل الشيعة ج16/223 ح6 (باب وجوب الإعتناء والاهتمام بالتقية وقضاء حقوق الإخوان المؤمنين)
[6] - اصول کافی 1/ 222 و 2 / 222 ، وسائل الشیعه 1 / 235 ، بحار الانوار 72 / 72 ، المحاسن 1 / 275 .
[7] - الاعتقادات ابن بابویه ، ص 114 – 115 ، ن ک اصول کافی 2 / 220 .
[8] - اللوامع النورانية ص549-550،بحار الأنوار ج2/211-212 ح14.
[9] - بصائر الدرجات الكبرى ص41 ح1 أصول الكافي ج1/302 واللفظ له (كتاب الحجة ح1 باب ما جاء في أن حديثهم صعب مستصعب )،الخرائج والجرائح ج2/792 ح1 (الباب السادس عشر : في نوادر المعجزات )،بحار الأنوار ج2/189 ح21.

به نقل از: سؤال و جوابهایی در مورد شیعیان اثنا عشری، تألیف:  عبدالرحمن بن سعد الشثری، مترجم: اسحاق دبیری