قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

در مورد 10 شب اخير ماه مبارك رمضان، از عايشه صديقه وارد شده است كه پيامبر صلى الله عليه و سلم در 10 شب اخير رمضان كوشش ميكرد و شب را قيام ميكرد و خانواده اش را (براى نماز) بيدار ميكرد (متفق عليه)، و عايشه همچنين گفت: پيامبر صلى الله عليه و سلم در 10 روز آخر رمضان آنچنان عبادت ميكرد كه در اوقات ديگر اينكار را نميكرد (روايت مسلم).

و نماز شب سنتي استحبابي و از مهمترين ويژگيهاي متقين است. خداوند متعال مي‌فرمايد :
)إِنَّ المُتَّقِينَ فِي جَنَّات وَ عُيون آخِذِينَ مَا آتَاهُم رَبُّهُم، إنَّهُم کَانُوا قَبلَ ذَلِکَ مُحسِنِينَ. کَانُوا قَلِيلاً مِنَ اللَّيلِ مَايهجَعُونَ. وَ باِلأسحَارِ هُم يستَغفِرُونَ وَ فِي أموَالِهِم حَقٌ للسَّائِلِ وَ المَحرُومِ( (ذاريات : 15-19)
«پرهيزگاران (متقين) در ميان باغهاي بهشت و چشمه‌ساران خواهند بود، دريافت مي‌دارند چيزهايي را که پروردگارشان به ايشان مرحمت فرموده باشد؛ چراکه آنان پيش از آن (در سراي جهان) از زمره نيکوکاران بوده‌اند. آنان اندکي از شب مي‌خفتند و در سحرگاهان درخواست آمرزش مي‌کردند و در اموال و دارايي‌هايشان حقي و سهمي براي گدايان و بينوايان تهي‌دست بود».

از ابوهريره روايت است که پيامبر صلى الله عليه و سلم بر قيام رمضان تشويق مي‌کرد بدون آنکه بر الزامي بودن آن امر کند و مي‌فرمود : (من قام رمضان إيمانا و احتسابا غفرله ماتقدم من ذنبه) (متفق عليه) «کسي که از روي ايمان و به اميد پاداش الهي شبهاي ماه رمضان را با نماز زنده بدارد همه‌ي گناهان (صغيره‌ي) پيشين بخشوده خواهد شد».

لذا در 10 شب اخير بايد از روزها و شبهاى ديگر بيشتر در عبادت كوشش شود.
مسئله دوم كه در اين ايام و شبها مهم است مسئله اعتكاف است.
اعتکاف ده روز آخر ماه رمضان بمنظور برخورداري از خير و پاداش و دريافتن شب قدر سنت است، خداوند متعال مي‌فرمايد :
) إِنَّا أنزَلنَاهُ فِي لَيلَةِ القَدرِ وَ مَا أدراکَ مَا لَيلَةُ القَدرِ، لَيلَةُ القَدرِ خَيرٌ مِن ألفِ شَهرٍ تَنَزَّلُ المَلاَئِکَةُ وَ الرُّوحُ فِيهَا بِإذنِ رَبِّهِم مِن کُلِّ أمرٍ سَلاَمٌ هِي حَتَّي مَطلَعِ الفَجرِ ( (سورة قدر)
«ما قرآن را در شب با ارزش قدر فرو فرستاديم. تو چه مي‌داني شب قدر کدام است (و چه اندازه عظيم است)؟ شب قدر شبي است که از هزار ماه بهتر است، فرشتگان و جبرئيل در آن شب با اجازه پروردگارشان پياپي مي‌آيند براي هرگونه کاري، آن شب، شب سلامتي و رحمت است تا طلوع صبح».
از عايشه روايت است که پيامبر صلى الله عليه و سلم در ده روز آخر رمضان به اعتکاف مي‌نشست و مي‌فرمود : (تحروا ليلة القدر في العشر الأواخر من رمضان) (بخاري (2020/259/4)،) «شب قدر را در ده شب آخر رمضان جستجو کنيد».

از عايشه روايت است که پيامبر صلى الله عليه و سلم فرمود : (تحروا ليلة القدر في الوتر من العشر الأواخر من رمضان) (متفق عليه) «ليله القدر را در شبهاي فرد دهه ي آخر رمضان جستجو کنيد».
پيامبر صلى الله عليه و سلم بر قيام اين ده شب تشويق و ترغيب مي‌کرد :
از ابوهريره روايت است که پيامبر صلى الله عليه و سلم فرمود : (من قام ليلة القدر إيمانا و احتسابا غفرله ما تقدم من ذنبه) (متفق عليه) «هرکس در شب قدر از روي ايمان (به اميد ثواب خدا) و اميد دريافت اجر و پاداش، قيام کند گناهان (صغيره) او بخشوده مي‌شود».
اعتکاف بايد در مسجد باشد : به دليل فرموده خداوند متعال :
) وَلاَ تُبَاشِرُوهُنَّ وَ أنتُم عَاکِفُونَ فِي المَسَاجِدِ ( (بقره : 187)
«و وقتي که در مساجد به (عبادت) اعتکاف مشغوليد با همسرانتان همخوابگي نکنيد».
و همچنين به دليل اينکه مسجد محل اعتکاف پيامبر صلى الله عليه و سلم بوده است.
«مستحب است که شخص معتکف به عباداتي مانند نماز و تلاوت قرآن و سبحان الله والحمدلله و لا إله الا الله و الله اکبر گفتن و طلب مغفرت و صلوات بر پيامبر صلى الله عليه و سلم و دعا کردن وبحث و گفتگوي علمي و مانند اينها مشغول شود، و مکروه است که اعتکاف کننده خودش را با سخنان و اعمال بيهوده سرگرم کند همانطور که ساکت ماندنش به گمان اينکه سکوت، او را به خدا نزديک مي‌کند مکروه است».

اعتکاف کننده مي‌تواند هنگام ضرورت از محل اعتکافش (مسجد) خارج شود، همچنان که شانه کردن مو، تراشيدن سر و گرفتن ناخن‌ها و نظافت بدن برايش مباح است.
اعتکاف با بيرون رفتن از مسجد بدون ضرورت و همبستري کردن با همسر باطل مي‌شود.

والله اعلم
وصلی الله وسلم علی محمد و علی آله و اتباعه الی یوم الدین
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com