قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

تشريع نماز
يکي از نخستين احکام شريعت اسلام، دستور شارع مقدس دائر بر وجوب نماز است. ابن حجر گويد: «پيش از اسراء، قطعاً رسول خدا -صلى الله عليه وسلم- نماز مي‌گزارده‌اند؛ همچنين، اصحاب ايشان نماز مي‌گزارده‌اند، اما، اختلاف بر سر اين است که آيا پيش از تشريع نمازهاي پنجگانه يوميه نماز واجبي در کار بوده است يا نه؟ بعضي گفته‌اند: در آن اوان، يک نماز پيش از طلوع آفتاب ، و يک نماز پيش از غروب آفتاب واجب بوده است».

حارث بن ابي اسامه از طريق ابن لهيعه به سند موصول از زيدبن حارثه روايت کرده است. که در نخستين دفعات نزول وحي، جبرئيل نزد رسول خدا -صلى الله عليه وسلم- آمد و وضو را به ايشان ياد داد. وقتي از وضو گرفتن فراغت يافتند، مشتي آب برگرفتند و به عورت خويش پاشيدند. ابن ماجه نيز اين حديث را نزديک به همين مضمون روايت کرده است. نيز نظير آن را از براءبن عازب و ابن عبّاس روايت کرده است. در حديث ابن عبّاس آمده است: اين از نخستين فرائض بود[1].

ابن هشام يادآور شده است که نبي اکرم -صلى الله عليه وسلم- و صحابة آن حضرت هنگامي که وقت نماز داخل مي‌شد به دره‌هاي اطراف پناهنده مي‌شدند، و نمازشان را از قوم و قبيلة خويش پنهان مي‌کردند. ابوطالب روزي ديد که رسول‌اکرم -صلى الله عليه وسلم- با علي به نماز جماعت ايستاده‌اند؛ در آن‌باره با هردوي ايشان سخن گفت؛ امّا، وقتي با واقعيت امر آشنا شد، آن دو را امر به ثبات کرد[2].

نماز، عبادتي بوده است که [دردوران مکّي] مسلمانان مأمور به انجام آن بوده‌اند، و زياده بر آن [در آن دوران] امر و نهي و عبادتي در کار نبوده است، جز آنچه به نماز مربوط مي‌شده است. وحي نيز، به بيان و تبيين جوانب مختلف توحيد مي‌پرداخته، و مسلمانان را به تزکية نفس مشتاق مي‌ساخته؛ و درجهت مکارم اخلاق ترغيب و تشويق مي‌کرده، و بهشت و دوزخ را آنچنان براي آنان توصيف مي‌کرده است که گويي با چشم سر آنها را مي‌ديده‌اند؛ و با مواعظ مؤثر و تکان دهنده دل‌هاي مسلمانان را روشن مي‌گردانيده، و ارواحشان را تغذيه مي‌کرده است؛ و آنان را آرام آرام به سوي جو ديگري متفاوت با جوي که بشريت در آن روزگار با آن خو گرفته بود، سوق مي‌داده است.
 

--------------------------------------------------------------------------------

[1]- مختصره السیرة، شیخ عبدالله النجدی، ص 88.

[2]- سیرة ابن هشام،ج 1، ص 247؛ نیز نکـ: مسند ابی داود الطیالسی، ص 26.


(به نقل از: خورشيد نبوّت، ترجمه فارسي «الرحيق المختوم» مؤلف: شيخ صفي الرحمن مبارکفوري، برگردان : دکتر محمدعلي لساني فشارکي)