قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

قرطبي‌ مي‌نويسد: «حروف‌ مقطعه‌اي‌ كه‌در اوايل‌ بعضي‌ از سوره‌هاي‌ قرآن‌ آمده‌ است، سر الهي‌ در قرآن‌ است‌ و جز خداوند متعال‌ كسي‌ ديگر اين‌ سر را نمي‌داند. سپس‌ مي‌افزايد: اما جمع‌ بسياري‌ ازعلما گفته‌اند: ما دوست‌ داريم‌ تا درباره‌ آنها سخن‌ گفته‌ و فوايدي‌ را كه‌ در حروف‌ مقطعه‌ نهان‌ است، جويا شويم‌ و از معاني‌اي‌ كه‌ مي‌توان‌ از آنها دريافت‌ كرد، آگاه‌ گرديم‌. پس‌ ايشان‌ دراين ‌باره‌ به‌ تأويلاتي‌ پرداخته‌ و نظرياتي‌ ارائه‌ كرده‌اند كه‌ در اينجا به‌ مشهورترين‌ آن‌ بسنده‌ مي‌كنيم‌ و آن‌ اين‌ نظر است‌ كه: خداوند جل جلاله عربها را با اين‌ حروف‌ مقطعه‌ به‌ مبارزه‌ با قرآن‌ فرا مي‌خواند، بدين‌ معنا كه‌ اين‌ حروف‌ به‌ حروف‌ هجاي‌ زبان‌ عربي‌ اشاره‌ دارد تا به‌ اعراب‌ اعلام‌ كند كه ‌قرآن‌ مركب‌ از همان‌ حروفي‌ است‌ كه‌ خودشان‌ با آن‌ سخن‌ مي‌گويند، پس‌ اگر مدعي‌ هستند كه‌ قرآن‌ كلام‌ خداوند جل جلاله نيست، نظير آن‌ را بياورند! و چون‌ عجز و ناتواني‌ آنان‌ در اين‌ مبارزه‌ و هماوردطلبي‌ آشكار است‌ بنابراين، حجت‌ بر آنان‌ بليغ‌تر و رساتر مي‌گردد زيرا با وجود آن‌ كه‌ قرآن‌ از حروف‌ مورد تكلمشان‌ خارج ‌نيست، نفس‌ اين‌ واقعيت‌ كه‌ نمي‌توانند همانند آن‌ را ساخته‌ و براي‌ مبارزه‌ با آن‌ به ‌ميدان‌ آورند، خود برهاني‌ روشن‌ بر حقانيت‌ قرآن‌ كريم‌ و الهي‌ بودن‌ آن‌ مي‌باشد».
زمخشري‌ مي‌گويد: «حروف‌ مقطعه‌ همه‌ جمعا در اول‌ قرآن‌ كريم‌ وارد نگرديد تا مبارزه‌ طلبي‌ و هماوردخواهي‌ قرآن‌ بليغ‌تر و جدي‌تر باشد، همان ‌گونه ‌كه‌ هدف‌ از تكرار داستانهاي‌ قرآن‌ نيز، تكرار اندرزها و هشدارهاي‌ الهي‌ به‌ بندگان ‌است‌».
ابن‌كثير مي‌گويد: «از اين‌ رو، هر سوره‌اي‌ كه‌ با اين‌ حروف‌ آغاز شده‌است، حتما ذكر برتري‌ قرآن‌ و بيان‌ اعجاز و عظمت‌ آن‌ نيز در آن‌ سوره‌ وجوددارد». گفتني‌ است‌؛ حقيقتي‌ كه‌ ابن‌ كثير در اينجا به‌ آن‌ پرداخته، با پژوهش‌استقرائي‌ در بيست‌ونه‌ سوره‌ قرآن‌ روشن‌ شده‌ است، همچون‌ اين‌ سوره‌ وسوره‌هاي: { الم (١)اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ (٢)نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَأَنْزَلَ التَّوْرَاةَ وَالإنْجِيلَ (٣)}[الأعراف: ١- ٢]، { الر كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلَى صِرَاطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ (١)} [إبراهيم: ١ ] ، { الم (١)تَنْزِيلُ الْكِتَابِ لا رَيْبَ فِيهِ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِينَ (٢)}[السجدة: ١ - ٢]؛ { حم (١)تَنْزِيلٌ مِنَ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ (٢)} [فصلت: ١ - ٢]، و ديگرسوره‌هايي‌ كه‌ با حروف‌ مقطعه‌ آغاز شده‌اند.

از تفسیر انوار القرآن؛ نوشته: عبدالرؤوف مخلص