ابراهيم زنگنه قاسم آبادي شاخص ترين نويسنده معاصر خواف
ابراهیم زنگنه
تولد. 1314
فاضل گرامی آقای ابراهیم زنگنه قاسم آبادی فرزند غلام حسین محقق و پژوهشگر پرکار خراسانی، وی پیشگام در امر معرفی و شناساندن پیشینۀ درخشان خواف و دومین کسی است که بعد از محمد رضا خسروی نویسندۀ کتاب «جغرافیای تاریخی ولایت زاوه » تحقیقات گسترده ای پیرامون خواف و گذشته و مشاهیر و بزرگان آن به انجام رسانیده و اولین فرد خوافی است که دست به این کار مهم زده است.
مردم خواف در نتیجۀ زحمات ایشان از گذشتۀ درخشان خود آگاهی حاصل نموده، و از این نظر دعای خیر و سلامتی خود را همیشه نثار وجود با ارزش آن استاد عزیز می نمایند.
تحصیلات آقای زنگنه:
آقای زنگنه در سوم تیرماه سال 1314 هـ ش در خانواده ای متوسط در روستای قاسم آباد و مرکز فعلی بخش جلگه زوزن چشم به جهان گشود و چون در آن زمان فرهنگ کلاسیک در منطقه وجود نداشت پدرش که مردی بیداردل و روشن ضمیر بود وی را در سن 5 سالگی به مکتب گذاشت و حتی معلم سرخانه ای (خصوصی) برای تدریس او اجیر کرد، که بعد از شش ماه قرآن مجید را به خوبی آموخت و آنگاه به خواندن و نوشتن فارسی در سطح کتب : حافظ ، سعدی و شاهنامه پرداخت و سپس مقدمات عربی را در خدمت مرحوم شیخ محمد حسین محرابی فراگرفت و پیوسته جزء شاگردان ممتاز ایشان بود.
آقاي زنكنه در سال 1329 خورشیدی که از جانب فرهنگ، دبستانی در قاسم آباد دایر شد، چون معلوماتش از سطح دبستان بیشر بود ثبت نام رسمی به عمل نیاورد و به عنوان مستمع آزاد مقداری ریاضی فراگرفت، و سال بعد گواهی نامه ی ششم ابتدایی را به طریق داوطلب آزاد در تربت حیدریه اخذ و در بین داوطلبان مقام اول را احراز نمود.
آنگاه دورۀ اول متوسطه را در دبیرستان جدیدالتاسیس مدرس خواف و دبیرستان قطب تربت حیدریه گذراند سپس در مشهد تحصیلات کشاورزی را آغاز نمود و در سال 1337 به دریافت دیپلم کشاورزی نایل آمد و سپس دیپلم ادبی گرفت ، بعدها در ضمن خدمت در سال 1354 هـ . ش از مراجع علمی گواهی معقول و منقول دریافت کرد. [زنگنه، 1381: 2/7]
خدمات فرهنگی:
از سال 1337 هـ ش به استخدام وزارت فرهنگ وقت درآمد و به عنوان مدیر مدرسه (اولین معلم بومی شهرستان خواف ) روستای کُجنه ی زوزن به خدمت مشغول شد.
در سال 1343 به سمت راهنمای تعلیمات منطقه خواف و در سال 1344 به ریاست آموزش و پرورش خواف منصوب گردید ، و تا آخر آذرماه 1359 شمسی در این سمت باقی بود. از اول دیماه 1359 با تقاضای شخصی به مشهد منتقل شد و در سمت کارشناسی آموزش بزرگسالان که شامل مقاطع تحصیلی ابتدایی ، راهنمایی و متوسطه بود به کار پرداخت.
در 1362 نیز به عنوان نخستین کارشناس مسئول آموزش استثنائی استان خراسان تعیین شد، که هر دو پست را اداره می کرد. در همین سمت مبدع کلینیک تست هوش کودکان استثنائی گردید، که برای کودکان در خراسان دایر شد و به توصیه وزارت آموزش و پرورش، سایر استانها نیز از این اقدام پیروی کردند.
سرانجام بعد از 36 سال مدیریت در 1373 به افتخار بازنشستگی نایل آمد. خودش می گوید: «می توانم به جرات بگویم مدت 36 سال که بار سنگین تعلیم تربیت را به دوش کشیدم به جای اینکه خسته شوم علاقه مندتر شدم .
به جای اینکه به زینت دادن زندگی خود بپردازم ، به آرایش قلب نوباوگان و نوجوانان پرداختم ، و هدف اصلی ام آرایش افکار و زینت زندگی آینده آنان بود. اشتغال دایم و پیشرفت این هدف مقدس، رویم را سفید و قلبم را روشن و روشنتر کرد. امیدوارم خداوند متعال همه معلمین را موفق و متعلمین را کامیاب بگرداند». [زنگنه، 1381: 2/7 و 8]
پژوهش و تالیف :
آقای زنگنه در سال 1360 در مشهد به عضویت اطاق محققان در آمد و مجدانه به تحقیق پرداخت سپس در سال 1366 به عضویت گروه جغرافیایی بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی پیوست و در سال 1372 الی 1376 به مدیریت گروه جغرافیای همین موسسه منصوب شد.
در حال حاضر هم چنان به تحقیق و تالیف ادامه می دهد و تاکنون تالیفات زیادی به رشته تحلیل درآورده است که تعدادی چاپ و مقداری زیر چاپ و یا در نوبت چاپ می باشند.
کتاب هایی که تا کنون چاپ و منتشر شده به قرار ذیل است:
1- تاریخ و رجال شرق خراسان جلد اول ولایت خواف XE "خواف" : در این کتاب آقای زنگنه اوضاع و احوال خواف قدیم و خواف معاصر، روستاهای تاریخی و وقایع تاریخی 14 قرن خواف و تذکرۀ مشاهیر خواف از قرن اول اسلامی تا قرن نهم را با زبانی روان و ساده بیان نموده است.
این کتاب بیش از 700 صفحه دارد و در سال 1370 طبع و منتشر شده است. در حال حاضر مهمترین و نخستین مرجع مطالعه کنندگان خوافی همین کتاب است.
2- تاریخ رجال شرق خراسان جلد دوم ولایت خواف XE "خواف" : این کتاب دنبالۀ کتاب سابق است که زندگی نامۀ بقیۀ رجال خوافی تا قرن 14 و و شرح حال رجال خوافی در دیار هند را بررسی و تقدیم خوانندگان می کند. این کتاب در قریب به 300 صفحه در سال 1381 به چاپ رسیده است.
3- سیمای هزار سالۀ خواف: این کتاب گزیدۀ دو مجلد سابق است که با سرمایۀ شورای اسلامی شهرستان خواف در سال 1382 چاپ و منتشر شده است.
4- ولایت تربت جام که به زیور چاپ آراسته گردیده است.
5- تاریخ رجال شرق خراسان، زوزن بصره كوچك
6- تاريخ مشهد بزرگ
7- ...
نقد و نظر در مورد آثار ايشان
نظر نویسندۀ این سطور نسبت به آثار جناب آقای زنگنه که از همان زمان انتشار کتاب های ایشان به آن ها علاقه داشته و مطالعه کرده ام این است که جناب استاد در نهادن سنگ بنا و جمع آوری اطلاعات گسترده از منابع بي شمار لابلاي تاريخ ، زحمت زیاد کشیده و واقعاً زحماتشان قابل ارج و تقدیر است.
همچنين تحقیقات شخصی و میدانی آقای زنگنه در مورد اماکن تاریخی و افرادی که ذکرشان در جایی مکتوب نیست و همچنین اشخاص و اماکن معاصر، بکر و دست اول است و شاید بسیاری از آن ها اگر همت آقای زنگنه نمی بود از بین می رفت و خواف و مردم خواف و مردم بقيه مناطق ( كه در مورد آنها استاد تأليفي انجام داده‌است، ) از آن محروم می شدند.
البته به ندرت مطالبی نيز در مصنفات ایشان یافت می شود که تحقیق لازم در مورد آن ها صورت نگرفته و گاه یک شاعر مانند مظفر خضروانی خوافی با نام های مختلف چند نفر دانسته شده و زمانی اوصاف و آثار یک شاعر برای افراد زیادی تکرار و در هم آمیخته شده است. مانند امیر قوام الدین سنجانی و قوامی خوافی و امیر نصر الله سنجانی که اوصاف و اشعار واحدی برای همه تکرار شده است و این از باب نمونه ذکر شد.
شعري تقديم به جناب استاد ابراهیم زنگنه
نویسنده سروده ای تحت عنوان «ابراهیم زنگنه » در وصف کتاب تاریخ رجال شرق خراسان برای قرائت در مراسم مراسم دستار بندی و فارغ التحصیلی طالبان حوزۀ علمیۀ دارالعلوم اسلامی خلیل آباد بالاخواف که قرار بود آقای زنگنه نیز در آن شرکت نماید گفته که تقدیم خوانندگان می شود:
ابراهيم زنگنه افتخار خواف
زنگنه ما را تو کردی مفتخــر * زنده کردی خواف را بار دگر
فخر شرقی هست تاریخ رجال * قدردان تست خواف پر هنر
تو نهادی مایه ای از جان خویش * رنج دیدی و بسی خون جگر
تا فراهـم کردی این تاریخ را * تا نمودی خواف را هر جا سمر
می درخشی در سماء این دیار * بعد پانصد سال چون شمس و قمر
سال ها خدمت نمودی بهر خواف * خوافیان را گشته ای نور بصر
خوافیان گویند از خُلــق نکو * هرکجا توصیف گویند از بشر
مر شما را بس دعاها گفته است * مولوی فرقانــی والا گهر
هم جناب مولوی مطَّهـــری * آن عزیز و مرشد و هم راهبر
اهل بالا خواف و طلاب علوم * در سر دستار بندی ای پدر
مقدمت را نور باران می کنند * ای تو ابراهیم ادهم را پسر
طالب دارالعلوم است این فقیر * تو کریمی و رحیمی ای صدر
نويسنده : محمد عيسي رحيمي 23/ 3 1389
بازگشت به ابتدای
صفحه
بازگشت به نتایج قبل
چاپ
این مقاله
ارسال مقاله به دوستان
