قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

مختصری از زندگینامه شاعر نابغه کرد ملای جزیری


شفیع صادقی 


شاعر بزرگ ملا احمد جزیری در رده ی اول شعرای کلاسیک کُرد قرار دارد، و در فرهنگ کُرد دارای جایگاه بسیار بلندی است . این شاعر بزرگ وقتی بحثی از او به میان بیاید همیشه با احمد خانی و فقیه طیران به مانند یکی از بارزترین سردمداران شعرای کُرد یاد می شود . 


حقیقتاً این شهیر بزرگ تأثیر بسیار بزرگ و عمیقی بر شاعران هم عصر خود چون فقیه طیران و غیره و بر بسیاری از ادبا و شعرای بزرگ کُرد که پس از او به عرصه شعر و ادب پا گذاشته اند داشته است .  


شیخ احمد جزیری متولد 975 میلادی از عشیره کرد بُختی و از خاندان علم و فضیلت،در شهر جزیر، متولد شده است. ملا احمد مشهور به « مه لای جه زیری » منسوب به جزیره ابن عمر واقع در ساحل رود دجله و نزدیک کوه مشهورجودی ( آرارات – جزیره بوتان ) و نیز ملقب به ( نيشاني( Nîşanî می باشد. 


مه لای جزیری در دوران خردسالی در مساجد و مدارس جزیره نزد بزرگان دین به تحصیل علوم دینی و حفظ قرآن و ریاضی پرداختند. بعد از اتمام دروس ابتدائی در جزیره برای ادامه تحصیل علوم ومعرفت به نقاط مختلف کردستان، حکاری، عمادیه ، دیاربکر و حصن کیفا مسافرت کرده تا نزد علما و مشایخ بزرگ آن مناطق اصول الدین و فقه و حدیث و فلسفه ( علم کلام، النحو و الفلک ) کسب فیض نماید . 


مه لای جزیری در کنار زبان کردی بر زبانهای عربی و ترکی و فارسی نیز مسلط بود، زبان عربی را بخاطر آنکه زبان قرآن بود به آن اهمیت فراوان می دادند و در نظم و اشعار خود از آیات قرآن استفاده می نمود . 


و فارسی را نیز به خاطر آنکه زبان ادب و کتابت و انشاء است آن را به خوبی فرا گرفت و در خلال یادگیری آن به فرا گیری اشعار فارسی امثال شیرازی و جامی را نیز فرا گرفت . و بعد از ان که اجازه ی نامه تدریس و تعلیم را دریافت نمود به زادگاهش شهر جزیره برگشت و در مدرسه الحمراء به معلم و مدرسی توانا تبدیل شد. ملای جزیری شاعری پایه بلند بوده، بیشتر اشعار او غرامی و عرفانی و به لهجه کرمانجی است.


عصری که در آن می زیست 


مورخین در این باره آراء مختلفی دارند مثلاً دکتر بلیج شیرکو معتقد است که ملای جزیری متوفی 1160 می باشد و محمد امین بگ زکی نیز او را همزمان با عمادالدین زنگی حاکم موصل در اواخر سال 900 هجری در کتاب خودش ( خلاصة تأریخ الکرد و الکردستان ) آورده است . و مستشرق روسی ( میلو لوگست یابا ) در کتاب خود ( بحثی از کردها ) سال 540 – 556 را عنوان کرده و بسیاری از آراء دیگر نیز به ثبت رسیده اند . 


ولی آنچه به حق نزدیک می باشد این است با توجه به اینکه ملای جزیری در اشعارش از چنگیز خان مغول متوفی 624 و تیمور لنگ متوفی 807 و حافظ شیرازی متوفی 792 و سعدی متوفی 691 و عبد الرحمن جامی متوفی 898 سخن به میان می آورد و نیز در دیوان خود به ذکر مناظره با فقیه طیران به سال 1041 اشاره می کند معلوم می گردد که ملای جزیری در اواخر سال 900 هجری به دنیا آمده و به احتمال قوی تا بعد از سال 1050 نیز زیسته است و علامه سجادی عمر وی را 75 سال عنوان کرده است . 


تحصیلات و درجه علمی او 


بنا بر عادت قوم از دیر باز معلوم می شود که ملای جزیری نیز مانند سایر اعلام در همه علوم اسلامی ید طولائی داشته و همانطور که از اشعارش فهمیده می شود به زبان ترکی و عربی نیز کاملاً تسلط داشته است . 


مهمترین اثر وی دیوان ملای جزیری می باشد که بی شک در رتبه ی دیوان حافظ شیرازی است و در بلندترین جایگاه فصاحت و بلاغت قرار گرفته است که حتی غربی ها و از جمله مستشرقین روسی و آلمانی را نیز به اهتمام ورزیدن به این اثر بی نظیر واداشته است. 


دیوان ملا در برلن، روسیه، آلمان و سوریه به چاپ رسیده است. در سال 1361 شمسی دیوان ملای جزیری همراه با مقدمه و شرح مفصلی که استاد عبدالرحمن شرفکندی « هه‌ژار » بر آن نوشته توسط مؤسسه سروش در تهران به چاپ رسیده است. 


ایشان بعد از 75 سال سعی و تلاش در عرصه فرهنگ وادبیات دینی و ملی دار فانی را وداع و در جنوب مدرسه حمراء واقع در جزیره بوتان دفن گردیدند.  


منبع : مدرسه صلاح الدين