قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

مروج الذهب و معادن الجوهر تألیف مسعودی(م345ﻫ)

وی ابوالحسن علی بن حسین بن علی مسعودی از فرزند زادگان عبدالله بن مسعود رضی الله عنه است.[1] بنا به قولی وی از اهالی مغرب بوده است.[2] در جواب این قول گفته‏اند که مسعود خود تصریح دارد که از اهالی عراق است و به سرزمین مصر رفته تا در آنجا سکونت نماید.[3] اگر منظور از بلاد مغرب، عکس مشرق باشد در این صورت هم اشکالی ندارد، زیرا مصر از سرزمینهای غربی اسلامی‏است.[4] مسعودی فردی شیعه است، چه ابن حجر در مورد وی میگوید: کتب وی سرشار از ادلهای است که بیانگر این نکته می‏باشند که وی شیعه و معتزلی است.[5] مسعودی میگوید: از آدم تا پیامبر سنت بر وصیت و تعیین جانشین بوده است. بعد از این به اختلاف مردم در مورد نص و اختیار- یعنی تعیین جانشین به وسیله نص یا انتخاب- اشاره می‏کند. وی در مورد جانشینی دیدگاه شیعه امامی ‏را دارد که قائل به نص می‏باشند.[6] وی در کتاب مروج الذهب به حوادث مربوط به علی بن أبی طالب به قدری توجه کرده است که به زندگی رسول خدا چنان اهتمام و توجهی ندارد.[7] در این کتاب به شکلی آشکار به خاندان علوی و جستجوی اخبار آنان توجه خاصی دارد[8] و بدون اینکه احساس شرم و حیا کند دست به تحریف تاریخ اسلام زده است.
اینها برخی از کتب قدیمی‏بود که در مورد آنها هشدار داده شد و کتابهایی هستند که نوشته‏های برخی از معاصران چون طه حسین در کتاب «الفتنة الکبری.... علی و بنوه» و عقاد در کتاب «العبقریات» تأثیر نهاده و آنان در دام روایات مجعول و ضعیف افتاده و تحلیلات خود را مبتنی بر آنها کردهاند و در نتیجه راه صواب را نپیموده و در حق صحابه خطاهای شنیعی را مرتکب شده‏اند. همچنین بر عبدالوهاب نجار در کتاب «الخلفاء الراشدون» تأثیر نهاده‏اند، زیرا وی نصوصی از روایات رافضیان را از کتاب «الإمامة و السیاسة» ذکر کرده است. نیز بر حسن ابراهیم حسن تأثیر نهاده و او در کتاب «عمرو بن العاص» و با استناد به روایات مجعول رافضیان بیان می‏کند که عمرو بن عاص فردی مصلحت اندیش و طمع ورز بوده است و فقط وقتی وارد کارها میشد که در آن برای وی مصلحت و منفعتی دنیوی وجود می‏داشت.[9] محققان دیگری هم هستند که همین راه را پیموده‏اند و به سبب دوری آنان از روش اهل سنت و جماعت در تعامل با توده ‏های انبوه روایات تاریخی هزینه ‏های ظالمانه ای کرده اند.


به نقل از: سيره أميرالمؤمنين علي بن أبي طالب رضي الله عنه و شخصيت و عصر او، تألیف: دكترعلي محمد محمد صلابی



[1] - الفهرست، ابن ندیم، ص171؛ سیر أعلام النبلاء.
[2] - الفهرست، ص117.
[3] - معجم الأدبا13/91-93.
[4] - منهج المسعودی فی کتابة التأریخ، ص44؛ أثر التشیع علی الروایات التاریخیة، ص243.
[5] - لسان المیزان4/225؛ أثر التشیع علی الروایات التاریخیة، ص246.
[6] - مروج الذهب1/38.
[7] - أثر التشیع علی الروایات التاریخیة، ص248.
[8] - همان.
[9] - تاریخ عمرو بن العاص، حسن ابراهیم حسن، ص206-207.