قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

ذكرهاي صبح و شامِ([1]).

بسم الله الرحمن الرحيم: )اللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلاَ نَوْمٌ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلاَ يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِمَا شَاءَ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَلاَ يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ(255)( . [سورة البقرة:الآية 255]^([2]). ومن فَضْلِ ذلك^([3]): أن يَحْفَظَهُ اللهُ وَلاَ يَقْرَبَهُ شَيْطَانٌ وألاَّ يَمْنَعَهُ مِنْ دُخُولِ الْجَنَّةِ إِلاَّ أَنْ يَمُوْتَ .

خدا معبودي است كه جز او معبودي به حق نيست، زنده و تدبيركننده ي مخلوقات است، چُرت و خواب به او دست نمىيابد، آن چه در آسمان ها و زمين است از آن اوست، كيست كه بتواند نزد او شفاعت نمايد مگر به اجازه ي او. آن چه را كه آفريدگان در پيشِ رو دارند و آن چه را پشت سر مىگذارند مى داند، از علم خدا هيچ نمىدانند مگر آن چه او بخواهد، كُرسى او آسمان ها و زمين را فراگرفته و نگهداري آسمان ها و زمين بر خداوند سنگينى نمى كند و او بلندمرتبه ي بزرگ قدر است .

از فضيلت هاي آيه ي بالاست كه خدا او را حفظ نمايد و شيطان به او نزديك نشود و اين كه هيچ چيز مانع ورود او به بهشت نشود، مگر اين كه بميرد .

)قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ(1)اللَّهُ الصَّمَدُ(2)لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ(3)وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ(4)( . [سورة الإخلاص] .

اي پيامبر خدا! به كسى كه درباره ي صفت پروردگارت از تو پرسيد، بگو: الله آن خداي يكتا پاك و منـزه از تركيب و تعداد است او يكتاي يكتاست، خداي يكتاست كه همه ي بندگان براي انجام و بر آورده شدن نيازهاي خود، به او روس مىآورند و از او مدد مىجويند، بىنياز است و مقصود فقط ذات پاك اوست، نزايد و زاده نشود براي اين كه زادن و زاده شدن نشانه ي مخلوق بودن است كه محل تغيير و دگرگونى هستند و نباشد براي او همتايى؛ كسى نيست كه بتواند همتاي خدا باشد خدا نه مانندي دارد، نه كسى كه بتواند در مقابل او قرار گيرد .

)قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ(1)مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ(2)وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ(3)وَمِنْ شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِي الْعُقَدِ(4)وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ(5)( . [سورة الفلق]

اي پيامبر ما بگو: من از شر مخلوقات به خداي فروزنده ي صبحِ روشن پناه مىبرم و از شرّ شب تار هنگامىكه در آيد و از شرّ زنان افسونگر چون به جادو در گره ها بدمند و از شرّ حسود بدخواه چون آتش رشك و حسد بر افروزد.

)قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ(1)مَلِكِ النَّاسِ(2)إِلَهِ النَّاسِ(3)مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ(4)الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ(5)مِنْ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ(6)( . [سورة الناس](وَيقْرأُ ذلكَ ثلاثاً)^([4]).

اي پيامبر ما بگو: من به پروردگار آدميان پناه مىبرم، پادشاه آدميان، يكتا معبود آدميان، از شر وسوسه ي شيطان، آن شيطان كه در دل مردم وسوسه و انديشه ي بد افكند، چه آن شيطان از جنس جن باشد يا از نوع انسان.

و اين سوره ها را سه بار تكرار مى كند .

و اين، براي او از هر چيزِ ديگر كفايت مىكند و در قرائت آن اجر و پاداش است، و هركس سوره اخلاص را سه بار بخواند، گويى همه ي قرآن را خوانده است .

دقّت شود كه تكرار سه سوره فقط در صبح و شام و وقت خواب مىباشد اما پس از نمازهاي فرض، سه مرتبه تكرار نمى شود .

((لا إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ)) (عشرَ مراتٍ) أو (مائةَ مرةٍ)^([5]) .

معبودي به حق نيست مگر خداي يكتا، شريكى براي او نيست، پادشاهىِ هستى از آن اوست، ستايش از آن اوست و او بر هر چيز تواناست.

اين را ده بار يا صد بار تكرار مى كند .

من قالها (عَشْراً) فكَأَنَّهُ أَعْتَقَ رَقَبَةً مِنْ وَلَدِ إِسْمَاعِيلَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ .

هركس ده بار تكرار كند، مانند آن كه يك برده ي مسلمان ـ از فرزندان اسماعيل  علیه السلام  ـ آزاد كرده است.

ومن قالها (مِائةً) يُكْتَبُ لَهُ مِائةُ حَسَنَةٍ وَيُمْحَى عَنْهُ مِائةُ سَيِّئَةٍ . وَتَكُونُ لَهُ حِرْزاً مِنَ الشَّيْطَانِ فِي يَوْمِهِ ذَاكَ حَتَّى يُمْسِي .

و هركس صد بار آن را بگويد، صد نيكى براي او نوشته مىشود و صد بدي از او پاك مىشود و آن روز تا هنگام شب، آن وِردْ براي او پناهگاه و پرده اى است در برابر شيطان.

((سُبْحَانَ اللَّهِ وَبحَمْدِهِ، عَدَدَ خَلْقِهِ وَرِضَا نَفْسِهِ وَزِنَةَ عَرْشِهِ وَمِدَادَ كَلِمَاتِهِ)(ثلاثَ مراتٍ)^([6]) .

خدا پاك است و او را به اندازه ي مخلوقاتش و خشنودىاش و سنگينىِ عرش و جوهر سخنانش، ستايش مىكنم.

سه بار آن را تكرار مىكند.

و اين ورد با تمامى ذكرهايى كه ممكن است از صبح تا ظهر بگويد، برابر است .

(سُبْحَانَ اللَّهِ وَبِحَمْدِهِ)) (مائةَ مرةٍ)^([7]).

خدا پاك است و او را ستايش مىكنم (صد بار) .

و فضيلت آن، اين كه تمامى خطاهايش از بين مى رود و هيچ چيزي بهتر و برتر از آن چه از سوي او آمده، نمى آيد.

((اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إبراهيمَ وعلى آلِ إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ، اللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إبراهيمَ وعلى آلِ إِبْرَاهِيمَ، فِي الْعَالَمِينَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ))^([8]). يُكرِّرُها عشرَ مراتٍ، أو يُكثِرُ ما شاءَ لقولِ النَّبِيِّ r: ((مَنْ صَلَّى عَلَيَّ صَلاةً صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ بِهَا عَشْرًا))^([9]).

ده بار يا بيشتر آن را تكرار مىكند، چون رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: ((كسى كه يك بار بر من درود بفرستد، خداوند ده بار بر او درود مىفرستد)).

همچنان آن را روز و شب جمعه بسيار تكرار مى كند، چون رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: ((إِنَّ مِنْ أَفْضَلِ أَيَّامِكُمْ يَوْمَ الْجُمُعَةِ... فَأَكْثِرُوا عَلَيَّ مِنْ الصَّلاةِ فِيهِ...))([10]).

((بهترين روزهاي شما روز جمعه است، بر من درود بسياري بفرستيد)) .

سيِّدُ الاستغفارِ: ((اللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّي لا إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ،خَلَقْتَنِي وَأَنَا عَبْدُكَ وَأَنَا عَلَى عَهْدِكَ وَوَعْدِكَ مَا اسْتَطَعْتُ، أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا صَنَعْتُ أَبُوءُ لَكَ بِنِعْمَتِكَ عَلَيَّ وَأَبُوءُ لَكَ بِذَنْبِي فَاغْفِرْ لِي، فَإِنَّهُ لا يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ أَنْتَ))^([11]).

خدايا! تو پروردگار من هستى، جز تو معبودي به حق نيست. مرا آفريدي، و من بنده ي تو هستم و من به پيمان و وعده ي خود با تو، به اندازه اي كه بتوانم پايدارم، از شرّ آن چه انجام داده ام به تو پناه مىبرم، از نعمت تو بر خود آگاهم و به گناهانم اعتراف مىكنم پس مرا بيامرز كه هرآينه جز تو كسى آمرزنده ي گناهان نيست .

مَنْ قَالَهُ مُوقِناً بِهِ وَمَاتَ بَعْدَ ذَلِكَ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ.

هركس اين دعا را از روي يقين بگويد و پس از آن بميرد، بهشت بر او واجب مىگردد.

((أَسْتَغفِرُ اللَّهَ وَأَتُوبُ إِلَيْهِ)) (سَبْعِينَ أو مِائَةَ مَرَّة)^([12]).

از خدا آمرزش مى طلبم و به سوي او توبه مى كنم (هفتاد بار).

و اين سبب آسايش قلب و بخشايش گناهان مى شود .

((اللَّهُمَّ بِكَ أَصْبَحْنَا وَبِكَ أَمْسَيْنَا وَبِكَ نَحْيَا وَبِكَ نَمُوتُ وَإِلَيْكَ النُّشُورُ . وَإِذَا أَمْسَى فَلْيَقُلْ: اللَّهُمَّ بِكَ أَمْسَيْنَا وَبِكَ أَصْبَحْنَا وَبِكَ نَحْيَا وَبِكَ نَمُوتُ وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ))^([13]).

خدايا! به فرمان تو صبح كرديم و به فرمان تو شام كرديم و به فرمان تو زنده مىشويم و به فرمان تو مىميريم و زنده شدن به سوي توست.

و وقت شب بگويد: خدايا! به فرمان تو شام كرديم و به فرمان تو صبح كرديم و به فرمان تو زنده مىشويم و به فرمان تو مىميريم و بازگشت ما به سوي توست .

((اللَّهُمَّ فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ، عَالِمَ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ، لا إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ رَبَّ كُلِّ شَيْءٍ وَمَلِيكَهُ، أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ نَفْسِي وَمِنْ شَرِّ الشَّيْطَانِ وَشِرْكِهِ وَأَنْ أَقْتَرِفَ عَلَى نَفْسِي سُوءًا أَوْ أَجُرَّهُ إِلَى مُسْلِمٍ))^([14]).

خدايا! اي آفريننده ي آسمان ها و زمين و اي پروردگار هر چيز و مالك آن! گواهى مىدهم به اين كه معبودي به حق نيست مگر تو، از شر نفسم و از شر شيطان و اين كه مرا به شرك بيندازد و از اين كه نسبت به خود مرتكب بدي شوم و يا بدي را به مسلمانى نسبت دهم، به تو پناه مى برم.

11– ((اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ الْعَافِيَةَ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ الْعَفْوَ وَالْعَافِيَةَ فِي دِينِي وَدُنْيَايَ وَأَهْلِي وَمَالِي، اللَّهُمَّ اسْتُرْ عَوْرَاتِي وَآمِنْ رَوْعَاتِي، اللَّهُمَّ احْفَظْنِي مِنْ بَيْنِ يَدَيَّ وَمِنْ خَلْفِي وَعَنْ يَمِينِي وَعَنْ شِمَالِي وَمِنْ فَوْقِي وَأَعُوذُ بِعَظَمَتِكَ أَنْ أُغْتَالَ مِنْ تَحْتِي))^([15]).   خدايا! من از تو در دنيا و آخرت عافيت مىطلبم خدايا! من در دين و دنيا و خانواده و دارايى، از تو آمرزش و عافيت مىخواهم، خدايا! عيب هايم را بپوشان و ترسم را ايمن گردان، خدايا! مرا از روبرويم و از پشت سرم و از سمت راستم و از سمت چپم و از بالايم حفظ فرما.

و اين سببى است تاخداوند بنده را حفظ نمايد، به خصوص ازاين كه خوار وپنهان بميرد.

((أَصْبَحْنَا وَأَصْبَحَ (أَمْسَيْنَا وَأَمْسَى) الْمُلْكُ لِلَّهِ وَالْحَمْدُ لِلّه لا إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ)) ويزيد إن شاءَ ـ مساءً ـ: ((رَبِّ أَسْأَلُكَ خَيْرَ مَا فِي هَذِهِ اللَّيْلَةِ وَخَيْرَ مَا بَعْدَهَا وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا فِي هَذِهِ اللَّيْلَةِ وَشَرِّ مَا بَعْدَهَا))^([16]).

به بامداد وارد شديم و موجوداتِ هستى به بامداد وارد شدند درحالى كه آن ها از آنِ خدا هستند و ستايش از آن خداست و معبودي به حق نيست مگر خداي يكتا يگانه است، شريكى ندارد و پادشاهى از آن اوست و ستايش از آن او. و او بر هر چيز تواناست.

و در هنگام شام اگر بخواهد، مى تواند اين دعا را بر دعاهاي ديگر بيفزايد:

پروردگارا! از تو مى خواهم خيرِ آن چه را كه در اين شب است و خيرِ آن چه پس از آن است. و به تو از شر آن چه در اين شب است وشر آن چه پس ازآن است، پناه مىبرم.

((أَصْبَحْنَا (أَمْسَيْنَا) عَلَى فِطْرَةِ الإسْلاَمِ وَعَلَى كَلِمَةِ الإخْلاَصِ وَعَلَى دِينِ نَبِيِّنَا مُحَمَّدٍ r وَعَلَى مِلَّةِ أَبِينَا إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا مُسْلِمًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ))^([17]).

با دين اسلام و كلمه ي توحيد و دين پيامبرمان محمـد صلی الله علیه و آله و سلم و شـريعت پدرمان ابراهيم ـ كه مايل به دين حق و مسلمان بود و نه از مشركان ـ به بامداد وارد شديم .

((أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ))^([18]) . مَنْ نَزَلَ مَنْزِلاً فقالها لم يضرَّه شَيْءٌ حتى يتركَ منزلَه ذلك .

پناه مىبرم به كلام خدا از شر آن چه آفريده است، هركس به مكان و منزلى برسد و[در آن جا] اقامت كند و اين دعا را بخواند، هيچ چيز به او ضرر نمىرساند تا وقتىكه آن مكان را ترك كند.

((بِسْمِ اللَّهِ الَّذِي لا يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَيْءٌ فِي الأرْضِ وَلا فِي السَّمَاءِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ))^([19]). مَنْ قَالَها ثلاثاً لَمْ تُصِبْهُ فُجْأَةُ بَلاَءٍ.

به نام خدايىكه با نام او، به چيزي در زمين و آسمان ضرر نمىرسد و او شنوا و داناست. هركس اين جمله را سه بار بگويد، هيچ بلا و مصيبتى به او نمى رسد .

((رَضِيتُ بِاللَّهِ رَبّاً وَبِالإِسْلامِ دِيناً وَبِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ نَبِيّاً))^([20]) مَنْ قَالَها ثلاثاً كان حقّاً على اللهِ أن يُرْضِيَه .

به پروردگاري خدا و دين اسلام و پيامبرى محمد e خشنودم.

هركس اين را سه بار تكرار كند، خداوند بر خود لازم دانسته كه روز قيامت او را راضى گرداند .

برادر عزيز! اين ذكرهايى بود كه از ميان ذكرهاي شبانه روزي برگزيده بودم.

از خداوند تعالى مىخواهم كه من و شما را توفيق دهد تا اين [اذكار و اوراد] را حفظ كرده و به آن عمل كنيم، اقتدا و پيروي از سنت رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم .

والحمد لله الذي بنعمته تتم الصالحات .