|
|
|
|
قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل». |
|
|
|
فقه>آثار>نماز تراويح
شماره مقاله : 153 تعداد مشاهده : 394 تاریخ افزودن مقاله : 15/5/1388
|
|
[اصطلاح فقهي]
نماز شب در رمضان = نماز تراويح
1-دليل شرعي و سنت بودن آن:
براي مرد و زن سنت است كه در ماه رمضان بعد از نماز عشاء و پيش از نماز سنت “وتر“ نماز سنت تراويح[1] را دو ركعت دو ركعت بخواند. و مي‌توان آن را بعد از نماز وتر نيز خواند. ليكن پيش از آن بهتر است. وقت نماز تراويح بعد از نماز عشاء تا آخر شب استمرار دارد. همه محدثين از ابوهريره روايت كرده‌اند كه: “پيامبر صلي الله عليه و سلم مردم را به گزاردن نماز تراويح تشويق و ترغيب مي‌فرمود بدون اينكه بجد بدان امر كند و مي فرمود:" من قام رمضان إيمانا واحتسابا غفر له ما تقدم من ذنبه [كسيكه از روي ايمان و باوري و براي رضاي خدا، نماز تراويح را بگزارد، گناهان پيشين وي آمرزيده مي‌شود ]". و محدثين بجز ترمذي از عايشه روايت كرده‌اند كه گفته است: “پيامبر صلي الله عليه و سلم در مسجد نماز تراويح خواند و مردمان فراواني نيز پشت سر وي نماز خواندند، شب بعد نيز نماز تراويح خواند و مردمان بيش از شب قبل جمع شدند و پشت سر وي نماز خواندند، سپس شب سوم نيز مردم جمع شدند، ولي پيامبر صلي الله عليه و سلم پيش آنها نرفت. فردايش فرمود:" قد رأيت صنيعكم فلم يمنعني من الخروج إليكم إلا أني خشيت أن تفرض عليكم [گرد آمدن شما را ديدم ولي ترسيدم كه مبادا بر شما فرض گردد، لذا بيرون نيامدم]". اين رويداد در ماه رمضان بود. - (شب سوم پيامبر صلي الله عليه و سلم بيرون نيامد تا مردمان گمان نكنند كه فرض است).
٢-تعداد ركعات نماز ترايح:
جماعت محدثين از عايشه روايت كرده‌اند كه: “پيامبر صلي الله عليه و سلم در رمضان و ماههاي ديگر بيش از يازده ركعت در شب نمي‌خواند“. ابن خزيمه و ابن حبان در صحيح خود از جابر روايت كرده‌اند كه: پيامبر صلي الله عليه و سلم برايشان هشت ركعت و وتر را خواند و شب بعد بانتظارش نشستند كه بيرون نيامد. و ابويعلي و طبراني با سند "حسن“ از او روايت كرده‌اند كه: ابي بن كعب در ماه رمضان به خدمت پيامبر صلي الله عليه و سلم آمد و گفت: اي پيامبر خدا، امشب چيزي از من سر زده است، فرموذ: چه چيزي اي اُ‌بي؟گفت: امشب زناني در منزلم بودند و گفتند: ما نمي‌دانيم قرآن بخوانيم، مي‌خواهيم با تو و پشت سر تو نماز بخوانيم، پس من با آنان هشت ركعت نماز خوانديم و وتر را نيز بجاي آورد‌يم. پيامبر صلي الله عليه و سلم چيزي نگفت. پس بصورت سنت رضاي او درآمد.
اين بود آنچه كه درباره سنت تراويح از طريق روايت صحيح از پيامبر صلي الله عليه و سلم نقل شده است و بطريق صحيح بيش از اين روايت نشده است. و از طريق روايت صحيح به اثبات رسيده است كه در زمان خلافت حضرت عمر و عثمان و علي مردم بيست ركعت نماز تراويح مي‌خواندند و راي جمهور فقهاي حنفي و حنبلي و داود چنين است. ترمذي گفته است كه: بيشتر اهل علم روايت بيست ركعت سنت تراويح را از عمر و علي و ديگر ياران پيامبر صلي الله عليه و سلم قبول دارند. و سفيان و ثوري و ابن المبارك و امام شافعي نيز اين قول را پذيرفته و گفته است: مردم مكه را ديدم كه بيست ركعت مي‌خواندند[2]
بعضي از علماء بر آنند كه از اين بيست ركعت يازده ركعت سنت وتر و تراويح محسوب است و بيش از آن هم مستحب است. كمال ابن الهمام گفته است: از اين بيست ركعت تنها آنچه كه پيامبر صلي الله عليه و سلم انجام داد و سپس مبادا كه واجب گردد آن را ترك كرد، سنت است. و باقي آن مستحب مي‌باشد. و همانگونه كه در صحيحين آمد است آنچه كه پيامبر صلي الله عليه و سلم انجام داده، با وتر يازده ركعت بوده است. بنابر اين آنچه كه بر مبناي اصول مشايخ ما سنت است، هشت ركعت است و ١٢ ركعت بعدي مستحب مي‌باشد (بنابر اين هشت ركعت سنت “تراويح“ و سه ركعت سنت وتر كه جمعا مي‌شود يازده ركعت).
٣- آيا مي توان آن را بصورت جماعت خواند؟
سنت تراويح را مي‌توان بصورت جماعت يا انفرادي خواند، و ليكن بقول جمهور علما آن را بصورت جماعت و در مسجد خواندن بهتر است و قبلا گفتيم كه پيامبر صلي الله عليه و سلم آن را همراه با مسلمانان بصورت جماعت در مسجد خواند ولي از ترس اينكه مبادا مسلمانان آن را واجب تلقي كنند آن را ادامه نداد. سپس حضرت عمر دستور داد كه آن را بصورت جماعت در مسجد بخوانند. عبدالرحمن بن عبدالقادري گفته است: شبي در رمضان همراه عمر بن خطاب به مسجد رفتيم، ديديم كه مردم در مسجد پراكنده‌اند، يكي تنها نماز مي‌خواند، و ديگري نيز تنها نماز مي‌خواند و گروهي به وي اقتدا مي‌كردند. عمر گفت: به نظرم اگر همه را جمع كنم و قاري‌ء القرآني را به امامت همه آنان بگمارم بهتر باشد. سپس تصميم گرفت و همه مردم را گرد هم آورد و ابي بن كعب را به امامت آنان گمارد. سپس شبي ديگر با وي بيرون آمديم، ديديم كه مردم همه پشت سر قاري‌ء القرآن خود نماز مي‌خوانند. و عمر گفت:" نعمت البدعة هذه والتي ينامون عنها أفضل من التي يقومون [كار خوبي است كه مردم را به نماز جماعت سنت تراويح بصورت جمعي با هم وا داشتم، و بهتر است كه آن را در آخر شب بعد از خواب بخوانند نه اول شب پيش از خواب و مردم آن را در اول شب مي خواندند]". بخاري و ابن خزيمه و بيهقي و ديگران آن را روايت كرده‌اند[3].
٤-قرائت قرآن در نماز سنت تراويح:
درباره قرائت قرآن بعد از فاتحه در نماز تراويح، چيزي از پيامبر صلي الله عليه و سلم روايت نشده است. گذشتگان دويست آيه مي‌خواندند و از بس كه قرائت را طول مي‌دادند، خسته شده و بر عصاي خويش تكيه مي‌دادند. تا پيش از سپيده صبح از مسجد بر نمي‌گشتند و آنگاه از ترس اينكه مبادا سپيده بدمد به خادمان خود مي‌گفتند كه در آوردن غذاي سحري شتاب بورزند. سوره بقره را در هشت ركعت مي‌خواندند. چنانچه آن را در دوازده ركعت مي‌خواندند، آن را تخفيف به حساب مي‌آوردند. ابن قدامه گفته است كه: احمد گفته:“در ماه رمضان بايد قرائت را كوتاه كرد تا مردم در مشقت نيفتند، بويژه در شبهاي كوتاه“. قاضي مي‌گويد: مستحب است كه در ماه رمضان يكبار همه قرآن را در نماز تراويح بخوانند تا مردم تمام قرآن را بشنوند و نبايد امام بيش از يكبار قرآن را در نماز ختم كند مبادا مامومين در مشقت بيفتند و مراعات حال مردم بهتر است. چنانچه گروهي به قرائت بلند و طولاني راضي شدند نماز آن بهتر است. همانگونه كه ابوذر گفته است:“ در ماه رمضان شب آنقدر با پيا مبر صلي الله عليه و سلم نماز خوانديم تا اينكه ترسيديم كه مبادا به سحري نرسيم و قاري‌ء تا دويست آيه را مي خواند“.
به نقل از:
فقه السنه ، تأليف سيد سابق، مترجم محمود ابراهيمي، تهران، ناشر مردم‌سالاري، دوم 1387.
پانوشت‌ها:
[1] - عرفجه گفته است که حضرت علی به نماز تراویح دستور می‌داد. برای مردمان پیشنمازی و برای زنان پیشنمازی جداگانه تعیین می‌فرمود و من پیشنماز زنان بودم.
[2] -به رای امام مالک تعداد رکعات سنت “تراویح "، بغیر سنت وتر سی و شش رکعت است. زرقانی گفته است بقول ابن حبان ابتدای نماز تراویح یازده رکعت بود و قرائت را بسیار طولانی می‌کردند. چون بر مردم گران آمد قرات را تخفیف دادند و رکعات را به بیست افزایش دادند بدون سنت شفع و وتر و قرائت را متوسط قرار دادند سپس قرائت را باز هم تخفیف دادند و رکعات را بدون سنت شفع و وتر به سی و شش رکعت افزایش دادند.
[3] - لیکن برداشت قسطلانی در ارشاد الساری شرح بخاری از این حدیث اینست که خواندن آن اول شب بهتر است. ارشاد الساری / ج ٣ ص٤٢٦ . “مترجم“
|
بازگشت به ابتدای
صفحه
بازگشت به نتایج قبل
چاپ
این مقاله
ارسال مقاله به دوستان |
|
|
 |
|
|
|
