قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

فضيلت برپا داشتن شب قدر و بيان اميدوار کننده ترين شبهای آن



قال الله تعالی: {إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ{1} وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ{2} لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ{3} تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ{4} سَلَامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ} {5}. القدر: 1 – 5 

و قال تعالی: {إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنذِرِينَ} الدخان: ٣



خداوند می فرمايد: همانا ما قرآن را در شب قدر فرو فرستاديم. تا آخر سوره. القدر: 1 – 5

و می فرمايد: و ما آن را در شب مبارکی فرو فرستاديم. دخان: 3



1189- وَعَنْ أَبي هُريرةَ رَضِيَ اللَّه عَنْه، عن النَّبِيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: « مَنْ قام لَيْلَةَ القَدْرِ إِيماناً واحْتِسَابا، غُفِر لَهُ ما تقدَّم مِنْ ذنْبِهِ » متفقٌ عليه.



1189- از ابو هريره رضی الله عنه روايت شده که:

پيامبر صلی الله عليه وسلم فرمود: آنکه شب قدر را از روی ايمان و اخلاص زنده دارد، گناهان گذشته اش آمرزيده می شود.



1190- وعن ابنِ عُمر رضِيَ اللَّه عَنهما أَنَّ رِجَالاً مِنْ أَصْحَابِ النَّبِيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، أُرُوا ليْلَةَ القَدْرِ في المنَامِ في السَّبْعِ الأَواخِر، فَقال رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « أَرى رُؤيَاكُمْ قَدْ تَواطَأَتْ في السَّبْعِ الأَوَاخِر، فَمَنْ كَانَ مُتحَرِّيهَا، فَلْيَتَحرَّهَآ في السبْعِ الأَواخِرِ » متُفقٌ عليه.



1190- از ابن عمر رضی الله عنهما روايت است که:

برای گروهی از اصحاب پيامبر صلی الله عليه وسلم در خواب، ليلة القدر در هفت شب آخر نشان داده شد. آنگاه رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: من مشاهده می کنم که خواب شما در هفت شب آخر اتفاق افتاده، پس آنکه جويندهء آن باشد، بايست آن را در هفت شب آخر جستجو کند.



1191- وعنْ عائِشَةَ رَضِيَ اللَّه عنْهَا، قَالَت: كانَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يُجاوِزُ في العَشْـرِ الأَوَاخِرِ مِنْ رمضَان، ويَقُول: « تحَرَّوْا لَيْلَةَ القَدْرِ في العشْرِ الأَوَاخِرِ مِنْ رَمَضانَ» متفقٌ عليه.



1191- از عائشه رضی الله عنها روايت است که گفت:

رسول الله صلی الله عليه وسلم در دههء اخير رمضان اعتکاف نموده می فرمود: شب قدر را در دههء اخير رمضان جستجو کنيد.

ش: در مورد شب قدر احاديث زيادی آمده و تذکر می دهد که شب قدر در شبهای وتر دههء آخر رمضان وجود دارد.



1192- وَعَنْها رَضِيَ اللَّه عنها أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَال: « تَحرّوْا لَيْلةَ القَدْرِ في الوتْـرِ من العَشْرِ الأَواخِرِ منْ رمَضَانَ » رواهُ البخاري.



1192- از عائشه رضی الله عنها روايت شده که:

رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: شب قدر را در شبهای طاق اخير رمضان جستجو کنيد.



1193- وعَنْهَا رَضَيَ اللَّه عَنْهَا، قَالَت: كَانَ رسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « إِذا دَخَلَ العَشْرُ الأَوَاخِرُ مِنْ رمَضَان، أَحْيا اللَّيْل، وَأَيْقَظَ أَهْلَه، وجَدَّ وَشَدَّ المِئزرَ » متفقٌ عليه.



1193- از عائشه رضی الله عنها روايت شده که گفت:

چون دههء اخير رمضان فرا می رسيد، رسول الله صلی الله عليه وسلم شب ها را زنده داشته، خانواده اش را بيدار نموده و تلاش کرده و در عبادت کوشش می نمود.



1194- وَعَنْهَا قَالَت: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يَجْتَهِدُ فِي رَمضانَ مَالا يَجْتَهِدُ في غَيْرِه، وفي العَشْرِ الأَوَاخِرِ منْه، مَالا يَجْتَهدُ في غَيْرِهِ » رواهُ مسلم.



1194- از عائشه رضی الله عنها روايت شده که:

رسول الله صلی الله عليه وسلم در رمضان تلاش و کوششی می کرد که در غير آن نمی نمود و در دههء اخير رمضان سعی وکوششی می کرد که در غير آن نمی نمود.



1195- وَعَنْهَا قَالَت: قُلْت: يا رَسُولَ اللَّهِ أَرَأَيْتَ إِن عَلِمْتُ أَيَّ لَيْلَةٍ لَيْلَةُ القَدْرِ ما أَقُولُ فيها؟ قَال: « قُولي: اللَّهُمَّ إِنَّكَ عَفُوٌّ تُحِبُّ العفْوَ فاعْفُ عنِّي » رواهُ التِرْمذيُّ وقال: حديثٌ حسنٌ صحيح.



1195- از عائشه رضی الله عنها روايت شده که گفت:

گفتم: يا رسول الله صلی الله عليه وسلم! اگر دانستم که شب قدر کدام است، در آن چه بگويم؟

فرمود:بگو: اللهم انک عفو... بار خدايا تو در گذرندهء و گذشت را دوست داری، پس از من درگذر



- استحباب قيام رمضان که عبارت از نماز تروايح است



1187- عنْ أَبي هُريرةَ رَضِي اللَّه عنْهُ أَنَّ رَسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: « منْ قام رَمَضَانَ إِيماناً واحْتِساباً غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ » متفقٌ عليه.



1187- از ابو هريره رضی الله عنه روايت است که:

رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: کسی که قيام رمضان را از روی ايمان و اخلاص بجای آورد، گناهان گذشته اش آمرزيده می شود.



1188- وَعنْهُ رَضِيَ اللَّه عَنْه، قَال: كانَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يُرَغِّبُ في قِيَامِ رَمَضَانَ مِنْ غيْرِ أَنْ يَأْمُرَهُمْ فِيه بعزيمة، فيقُول: « مَنْ قَامَ رَمَضَانَ إِيماناً واحْتِسَاباً غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّم مِنْ ذَنْبِهِ » رواه مُسْلِم.



1188- از ابو هريره رضی الله عنه روايت است که:

رسول الله صلی الله عليه وسلم به قيام رمضان بدون اينکه آنانرا در اين مورد امر کند و می فرمود: آنکه قيام رمضان را از روی ايمان و اخلاص بجای آورد، گناهان گذشته اش آمرزيده می شود.

ش: در بارهء تراويح در رمضان بايد گفت که حضرت عمر رضی الله عنه مردم را ديد که دسته دسته نماز می گزارند، وی آنان را گرد آورده و دستور داد بيست رکعت نماز گزارند و اين سنتی شد و شهرت يافت وکس هم بر آن اعتراض نکرد و بمنزلهء اجماع سکوتی صحابه رضوان الله عليهم اجمعين بحساب می رود. حضرت عمر رضی الله عنه اصل نماز تراويح را تشريع نکرده، بلکه آنرا بصورت دسته جمعی و جماعت درآورده و اصحاب پيامبر صلی الله عليه وسلم نيز با او در اينمورد موافق بوده اند.

----------------------------------------------------

منبع: ریاض الصالحین

مولف: امام نووی

مترجم : خاموش هروی

انتشارات : نشر احسان 68