قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

اولیاء محمد صلی الله علیه و آله و سلم
نزدیکان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برخی مؤمن و برخی کافر و برخی نیکوکار و برخی بدکار بودند که اگر کسی از آنان همچون علی، جعفر، حسن وحسین رضی الله عنهم صاحب فضل بود، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آنان را به واسطه ایمان و تقوایی که داشتند، برتر و افضل می‏شمارد بنابراین آنان به این اعتبار اولیاء او هستند نه به مجرد نسبی که با او داشتند و اولیاء پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دارای مرتبه و درجه‏ای فراتر از آل او هستند اگر چه بلافاصله بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بر آل او صلوات فرستاده می‏شود اما اقتضایش این نیست که آنان از اولیاء پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم که صلوات بر آنان فرستاده نمی‏شود برتر و بافضیلت‏تر باشند. انبیاء و فرستادگان جز اولیاء او هستند و آنان از اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برتر هستند هر چند که همراه با صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بلافاصله بر آنان صلوات فرستاده نمی‏شود.
بنابراین گاهی امری به مفضول اختصاص داده می‏شود ودر این صورت ملزم نمی‏شود که او از فاضل برتر باشد. دلیلش این است که بر همسران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نیز صلوات فرستاده می‏شود همان گونه که در صحیحین آمده است.[1] و به اتفاق همه مردم پیامبران از همه همسران او برتر هستند.
اما پرهیزکاران امت او نیز اولیاء او هستند همان گونه که در صحیحین آمده است: «إن آل نبی فلان لیسوا لی بأولیاء و أنّما ولیی الله و صالح المؤمنین»:[2]«آل نبی فلان اولیاء من نیستند ولی من فقط خدا و مؤمنان صالح هستند».
بنابراین او بیان کرد که اولیاء او مؤمنان صالح هستند همچنین در حدیث دیگری آمده است: « إن أوليائي المتقون حيث كانوا وأين كانوا »: [3]«اولیاء من پرهیزکاران وتقوا پیشگان هستند از هر جا و هر کجا که باشند».
خداوند متعال می‏فرماید: { وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلاهُ وَجِبْرِيلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ } التحريم: ٤ «و اگر بر ضدّ او همدست شويد ( و براي آزارش بكوشيد ، باكي نيست ) خدا ياور او است ، و علاوه از خدا ، جبرئيل ، و مؤمنان خوب و شايسته.»
در حدیث صحیح به نقل از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آمده است که می‏فرماید: « وددت أني رأيت إخواني قالوا: أولسنا إخوانك؟! قال: بل أنتم أصحابي، وإخواني قوم يأتون من بعدي يؤمنون بي ولم يروني »:[4] «دوست دارم که برادران خود را می‏دیدم. گفتند: آیا مگر ما برادران تو نیستیم. فرمود: بلکه شما اصحاب من هستید. برادرانم قومی هستند که بعد از من می‏آیند به من ایمان می‏آورند در حالی که مرا ندیده‏اند».
حال که این چنین است بنابراین اولیاء او تقواپیشگان هستند که بین او و آنان قرابت و نزدیکی دینی، ایمانی و تقوایی وجود دارد و این نزدیکی و قرابت دینی از قرابت طبیعی باعظمت‏تر است و نزدیکی بین قلب‏ها و روح‏ها بزگ‏تر از قرابت و نزدیکی بین بدن‏هاست.[5]


[1] - استخراج آن ذکر شد.
[2] - مسلم آن را استخراج کرده به شماره (215) و بخاری در کتاب(78) ب(14) و امام احمد در ج(4) ص(203) آن را استخراج کرد‏ه‏اند.
[3] - امام احمد به نقل از معاذ بن جبل روایت کرده است «إن اولی الناس بی المتقون من کانوا و حیث کانوا»: «ولی من بیشتر از هر کسی، پرهیزکاران هستند، هر کس وهر کجا که باشد».
[4] - مسلم در ک(2) ص(249) و بخاری در ک(4) ب(3) آن را استخراج کرده است.
[5] - ج(4) ص(21، 22).

به نقل از کتاب: آل رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و اولیای او (موضع اهل سنت و شیعه درباره عقاید، فضیلت‏ها، فقه و فقهای آنان اصول فقه شیعه و فقه آنان)، خلاصه و ترتيب از: محمد بن عبدالرحمن بن محمد بن قاسم، رحمه الله ت 1421 هـ، این بحث از کتاب منهاج السنه نوشته ابن تیمیه رحمه الله اختصار شده است).