قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

تعريف :
آنان گروهي از يهوديان اند كه بخاطر فريب و دسيسه عليه مسلمانان اسلام را ظاهر نموده يهوديت خويش را پنهان كرده اند، در منطقهء غرب آسياي صغير سكونت نموده در شكستن دولت عثماني و الغاء خلافت از طريق انقلاب جماعت اتحاد و ترقي سهم گرفته بودند... و هميشه تا حال در مقابل اسلام توطيه و دسيسه مينمايند. آنان مهارت خاصي درميدان اقتصاد، ثقافت و نشرات دارند، زيرا همين چيزهااسباب تسلط بر جامعه به شمار ميرود.

تأسيس و افراد برازنده : 
-مؤسس آن سباتاي زيفي (1626-1675م) ميباشد، وي يك يهودي اسپاني الاصل بوده كه در تركيه تولد ونشأت نموده است، تأسيس آن سال 1648م بود، يعني وقتيكه اعلان نمود كه وي مسيح بني اسرائيل و نجات دهندهء موعود شان ميباشد.
-خطر سباتاي بزرگ گرديد، بنابر آن حكومت هاي عثماني وي را توقيف نموده علماء در ادعاهايش با وي مناقشه و مناظره نمودند، وقتي دانست كه قتلش به فصيله رسيده است اظهار رغبت به سوي اسلام نمود.
-اصل دعوت ويرانگرش از موقف جديدش كه به حيث يك مسلمان ظاهر گرديد و به حيث رئيس دربانان مقرر شد، آغاز ميگردد كه پيروان خويش را نيز امر نمود تا ظاهرا مسلمان شوند و درباطن به يهوديت خويش ثابت باشند.
-از دولت درخواست نمود كه به وي اجازه دهد تا در صفوف يهوديان دعوت نمايد، و دولت برايش اجازه داد، آنگاه وي از اين فرصت بزرگ استفاده نموده با كمال خباثت در راه ضرر رسانيدن به اسلام كار و فعاليت نمود.
-بعد از گذشت زياده از ده سال به حكومت معلوم شد كه اسلام آوردن سباتاي به فريب بوده، بنابرآن وي را به البانيا تبعيد نمود و درآنجا درگذشت.
ازجملهء مهمترين شخصيات اين گروه بعد از تأسيس كنندهء وي :
-سارا: دوشيزهء پولندي كه به سباتاي ايمان آورده با وي ازدواج كرده بود.
-نصحان يهودي: كه به حيث فرستادهء سباتاي به سوي مردم تعيين گرديده بود.
-جوزيف ييوسوف: وي جانشين سباتاي و پدر زن دوم وي بود بنام ( عبد الغفور افناي) فعاليت ميكرد.
-مصطفى حلبي : رئيس فرقهء (قره قاش)، اين فرقه يكي از سه فرقه بود كه  از دونمه جدا شده بودند.
-كتاب هاي طبع شده و متداول ندارند، و ليكن نشريه هاي سري زيادي دارند كه در ميان خود شان متداول ميباشد.

افكار و معتقدات :
-معتقد اند كه سباتاي همانا مسيح بني اسرائيل و نجات دهندهء يهود ميباشد.
-ميگويند كه جسم سابقهء سباتاي به آسمان بالا رفت و به امر خداوند به شكل ملكي كه چادر و دستار ميپوشد بازگشت نمود تا رسالت خود را تكميل نمايد.
-اسلام را ظاهر ميكنند و يهوديت را باكمال كينه توزي و دسيسه گري در مقابل اسلام پنهان مينمايند.
-روزه نمي گيرند، نماز نمي گزارند، از جنابت غسل نمي كنند، و گاهي بعضي شعائر اسلامي را در بعضي از مناسبات مثل عيدها بخاطر مكر و فريب ظاهر ميسازند.
-عروسي و ازدواج را با مسلمانان حرام ميدانند، و افراد آن گروه به طرز زندگي، عقايد و افكار گروه خويش اطلاعي حاصل كرده نمي توانند مگر بعد از عروسي.
-آنان عيدهاي زيادي دارند كه از بيست عيد تجاوز مينمايد، و از آنجمله است: محفل خاموش ساختن روشنائي ها [يعني مجلس چراغ كشي] و ارتكاب فواحش  و كارهاي ناروا، و معتقد اند كه تولد يافتگان آن شب اشخاص بابركت خواهند بود.
-ايشان لباس خاصي دارند، زنان شان پاپوش هاي زرد به پا ميكنند و مردان كلاه هاي پشمي سفيد به سر نهاده آنرا با دستار هاي سبز مي پيچانند.
-سبقت در سلام دادن به غير خويش را حرام ميدانند. 
-باحجاب زن مقابله مينمايند و به سوي بي حجابي، بي نظمي و تعليم مختلط دعوت مينمايند تا جوانان ملت را فاسد سازند.

ريشه هاي فكري و اعتقادي :
-عقيدهء ايشان يهوديت خالص ميباشد، بنابرآن آنان عادات اساسي يهود را دارا ميباشند مثل: خباثت، فريب، هوشياري، دروغ، بزدلي و خيانت، تظاهر شان به اسلام فقط بخاطر ضربه زدن اسلام از داخل آن ميباشد.
-آنان رابطهء محكمي با ماسونيه دارند، و بزرگان دونمه از جملهء بزرگان ماسونيه بود
-مطابق طرح و پلان صهيونيزم جهاني فعاليت مينمايند.

انتشار و جاهاي نفوذ :
-اكثريت بزرگ شان فعلا در تركيه ميباشند.
-هميشه در تركيه وسائل سيطره بر نشرات و اقتصاد را تا حال مالك اند، و مناصب خيلي حساس را در حكومت اشغال نموده اند.
-ايشان در عقب ايجاد ( جماعت اتحاد و ترقي) قرار داشتند و اكثر اعضايش نيز از جملهء آنان بود، و از همين موقعيت خود در راه علماني ساختن تركيهء مسلمان استفاده نمودند  و بسياري از جوانان فريب خوردهء مسلمان را درخدمت اهداف ويرانگر خويش گماشتند.

مراجــع :
1-يهود الدونمه                                         محمد علي قطب.
2-وثائق منظمات و عادات السباتاي                   ابراهيم غالانتي .
3-مجموعة مقالات عن الدونمه                          علاء الدين غوسه.
 


به نقل از: موسوعه آسان در بيان فرقه ها و گروهها (به زبان فارسی)، نويسنده : دکتر حماد الجهني، مترجم : محمد طاهر (عطائي)، الناشر: مركز الثقافة الإسلامية " بخارى".