قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

دهه ذي الحجه و فضايل آن 

برتري بخشيدن بعضي ماه ها و روز ها و شب ها بريکديگر و تخصيص بيشتر اجور بر اعمال و عبادات، گوشه اي از عدل الهي است که نسبت به بندگانش ارزاني فرموده. از فوائد اين ايام و زمانها اينست تا آنعده از بندگان که بعلت ضعف مالي و ناتوانايي جسماني نميتوانند در بعضي عبادات که داراي اجر و ثواب زياد، اما مستلزم قوت و استعداد بيشتر بدني يا مالي است، شرکت کنند. اما با اعمال و عباداتي ديگر مطابق توان و استعداد مادي ثوابي را نصيب شوند که ديگران با قدرت جسماني و ثروت مالي چون حج و جهاد و صدقه کسب ميکنند.

چنانچه حديثي از رسول الله (ص) روايت است که عده اي از فقرا نزد آنحضرت (ص) آمدند و با عرض شکوه آميزي گفتند «ثروتمندان به سبب مال خويش به درجات بلند (ثواب) و نعمتهاي دايمي رسيدند، يعني آنها نماز ميگذارند چنانکه ما نماز ميگذاريم و روزه ميگيرند چنانکه ما روزه ميگيريم و آنان را مال فراواني است که با آن حج و عمره ميکنند و جهاد ميکنند و صدقه ميدهند.

 آنحضرت (ص) فرمود: آيا شما را چيزي نگويم که اگر بدان عمل کنيد، دريابيد کساني را که از شما پيشي گرفته اند و پس از شما هيچکسي اين مرتبهء شما را در نيابد و شما در ميان ايشان بهترين کسان باشيد، بجز کساني که مثل آن عمل کنند؟ پس در پي هر نماز تسبيح و تحميد و تکبير بگوييد تا اينکه از همه آنها سي و سه بار شود» ترجمه صحيح البخاري حديث 841

مزيت بعضي زمانها و ايام نسبت به ساير اوقات همچنان وسيله و کمکيست از فضل و رحمت الهي نسبت به بندگانش و فراهم سازي امکاني براي جبران ضعفها و تلافي کاستي ها و عوض بر آنچه که در مسير بدست آوري فضايل در مواسم با فضيلت ديگر از آنان فوت شده. و فرصتي که بندگان در آن با رغبت و نشاط به طاعات پرداخته و اجر بيشتر را کمايي نمايند و آمادگي براي سفر مرگ و روز آخرت داشته باشند. 

هيچکدام از اين فصول و ايام با فضيلت که در آن سفارش و تشويق بر سبقت در عبادت الله صورت گرفته چيزي نيست جز راه و وسيله اي براي تقرب بندگان بر او تعالي، و موهبتي از مواهب الهي(ج) که به فضل و رحمتش شامل هرکه بخواهد ميسازد. پس با سعادتست کسيکه اين فصول و ايام و ساعات را غنيمت شمرده و بخاطر تقرب به الله(ج) و کسب رضاي او جهد نمايد و با اين وسايل خود را از آتش دوزخ ايمن ساخته و جنت فردوس را براي خود تضمين کند.

  بر هر مسلمان لازم است قدر و قيمت حيات و وقت را شناخته و بر عبادت الله تا هنگام مرگ غافل نشود. چنانچه الله سبحانه و تعالي ميفرمايد: (واعبد ربک حتي يأتيک اليقين) الحجر99. مفسرين ميگويند منظور از يقين در اين آيت مرگ است. «يعني پروردگارت را تا هنگام مرگ عبادت کن»

  از مواسم پر فيض وبرکت که الله سبحانه و تعالي(ج) آنرا نسبت به ساير ايام فضيلت بخشيده و در مقابل اعمال بندگان اجور عظيم تعيين کرده، ده روز اول ذي الحجه است. در حديث‌ شريف‌ به‌ روايت‌ ابن‌عباس‌ رضي‌الله عنهما آمده‌ است: «هيچ‌روزي‌ نيست‌ كه‌ عمل‌ صالح‌ به‌سوي‌ خداوند (ج) در آنها از اين‌ روزها ـ يعني‌ از ده‌ روز ذي‌الحجه‌ ـ محبوبتر باشد. اصحاب‌ گفتند: حتي‌ جهاد در راه‌ خدا؟ رسول‌ خدا فرمودند: حتي‌ جهاد در راه‌ خدا مگر شخصي‌ كه‌ خود با مالش‌ به‌ميدان‌ جهاد برود و سپس‌ چيزي‌ از آنها را برنگرداند». سنن ابي داود

و در روايات ديگر هم در فضيلت اين ده روز نسبت به ساير ايام سال آمده است. و فضايل اين ده روز را در روشنايي قرآن و حديث ميتوان چنين برشمرد:

 

1- الله سبحانه و تعالي(ج) به آن قسم ياد کرده: (والفجر و ليال عشر) ابن عباس و ابن زبير و مجاهد و سايرين در بيان اين آيت ميگويند که «ليال عشر» عبارت از همان ده روز ذي الحجه است. و قسم ياد کردن الله (ج) دليلي است بر اينکه او تعالي(ج) در آن اهميت و عظمت و نفع قرار داده.

2- و پيامبر گرامي اسلام (ص) در فضيلت اين ايام بيان داشته که آن افضلتر از همه روز هاي دنيا است، چنانچه در حديث فوق ذکر آن رفت.

3- و رسول الله (ص) در اين روزها امت را به انجام اعمال صالح و کثرت تسبيح و حمد و تکبير توصيه کرده، چنانچه در حديثي از عبدالله بن عمر (رض) روايت است که رسول الله (ص) فرمود: " ما من أيام أعظم عند الله ولا أحب إليه العمل فيهن من هذه الأيام العشر فأكثروا فيهن من التهليل والتكبير والتحميد ". أخرجه احمد 7/224

4- درين ايام روز عرفه است. روزيکه الله سبحانه و تعالي(ج) دينش را تکميل کرد، و روزهء آنروز بنا بر حديثي از رسول الله (ص) گناهان دو سال را محو ميسازد. و در اين ايام روز قرباني است که آنروز از بزرگترين روز هاي سال است و همچنان حج اکبر که در آن عبادات و طاعاتي جمع ميشود که در هيچ جاي ديگري اين تجمع صورت نميگيرد.

 

عباداتي که براي مسلمان شايسته است در دهه ذي الحجه بر انجام آن حريص باشد:

 

1- روزه گرفتن

رسول الله (ص) بر انجام بيشتر اعمال نيک در دهه اول تشويق و ترغيب فرموده اند. و گرفتن روزه از بهترين عبادات است، چنانچه خداوند(ج) اجر روزه را فراتر از حدي که به ساير عبادات تعيين فرموده آنرا بخود راجع ساخته. و در حديث قدسي روايت است که رسول الله (ص) ميفرمايد: اجر و مزد هر عمل بني آدم ده برابر اجر داده ميشود حتي تا هفتصد برابر ميگرد، الله سبحانه و تعالي(ج) ميفرمايد بجز روزه که آن براي من است و من مزد و اجر آنرا ميدهم. صحيح مسلم

و در حديث ديگري روايت است که رسول الله (ص) روز نهم ذي الحجه، و روز عاشوراء و سه روز در هر ماه و همچنان دوشنبه و پنجشنبه را روزه ميگرفتند. سنن ابي داود 2437

2- تکبير 

از سنن اين دهه تکرار تکبيرات تشريق است. و در هرجا که ذکر الله جائز باشد ميتوان به جهر اين تکبيرات را تکرار کرد، اما خانمها به خفيه ميگويند. و همچنان در اخير نماز هاي فرض پنجگانه اين تکبيرات تکرار ميشود. شروع آن از نماز صبح روز عرفه الي نماز عصر روز چهارم عيد، و جمعا عقب 23 نماز تکرار ميشود.

اما تكرار اين تكبيرات مسنونه را در اين عصر، اندک مسلماناني انجام ميدهند و اکثراً آنرا متروک و مهجور ساخته اند. در حاليکه لازم است اين سنت به جهر احياء شود تا کسانيکه فراموش کرده اند بياد آورند.

 

3- قرباني

عبادت ديگر و پر فضيلت در اين ايام که باعث قرب الهي ميشود قرباني است. و وقت آن بعد از نماز عيد الي قبل از غروب روز دوازدهم ذي الحجه (سوم عيد) ادامه مييابد اما فضيلت روز اول بيشتر است.


حامد خرمي
سايت نوار اسلام
IslamTape.Com