قال ابن الجوزي ( تلبيس إبليس: 447) ‏عن يحيى بن معاذ يقول: «اجتنب صحبة ثلاثة أصناف من الناس العلماء الغافلين والفقراء المداهنين والمتصوفة الجاهلين».
امام ابن جوزی در کتاب "تلبیس ابلیس" آورده: از يحيي بن معاذ نقل است كه فرمود: «از صحبت سه گروه بپرهيزيد: عالمان غافل، فقيران تملق گو و صوفیان جاهل».

اگر روز اول ماه رمضان و عید فطر خود را بر اساس کشور دیگری قرار بدهم، می توانم نماز عید را با تاخیر یک روزه با مردم شهر خودمان بخوانم؟

من در شهری زندگی می کنم که متاسفانه مردم آنجا اکثرا با یک روز تاخیر نسبت به غالبیت مسلمانان کشورهای دیگر شروع به روزه گرفتن ماه رمضان و یا عید فطر می کنند، ولی من با غالبیت مسلمانان روزه می گیرم و با آنها عید فطر برگزار می کنم، حال سوال من در مورد نماز عید است؛ آیا من می توانم با غالب مسلمانان که عید اعلام می کنند عید کنم ولی نماز عید خود را با تاخیر یک روزه با مردم شهرمان بخوانم؟

الحمدلله،

نخست باید گفته شود که علمای اسلام در مورد تعیین روز اول ماه رمضان و ماه شوال (عید فطر) اختلاف نظر دارند، که مشهورترین آن اقوال دو نظر زیر است:

اول: عده اي از علما گفته اند كه اگر رؤيت هلال در يكي از شهرهاي مسلمين به اثبات برسد، عمل به مقتضاي آن بر ‏ساير مسلمين جهان نيز واجب مي گردد و تمام مسلمين بر اساس رؤيت هلال عمل كرده و روزه بشوند. اين دسته از علما عام بودن آيه ي ذيل را دليل عنوان كرده اند: [فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ] (بقره 185).

یعنی: «پس‌ هر كس‌ از شما اين‌ ماه‌ را دريابد، بايد آن‌ را روزه‌ بدارد و كسي‌ كه‌ بيمار يا در سفر است‌ تعدادي ‌از روزهاي‌ ديگر را روزه‌ بگيرد».

همچنین مي گويند: خطاب پيامبر صلی الله علیه وسلم در حديث «إِذَا رَأَيْتُمُوهُ فَصُومُوا : با رؤيت هلال روزه بگيريد» براي جميع مسلمانان عام است، مشخص است كه مقصود از رؤيت مذكور اين نيست كه هر فردي جداگانه آن را رؤيت نمايد، زيرا مشكل است كه همه ي افراد بتوانند آن را مشاهده كنند، بلكه مقصود رؤيت كساني است كه با رؤيت شان، دخول ماه به اثبات مي رسد و اين در هر مكاني عام است.

دوم: عده اي ديگر از علما گفته اند: اگر مطلع يک كشور با مطلع كشوري كه هلال در آن رؤيت شده ‏متفاوت باشد در اين صورت رؤيت اهل آن كشور براي كشور ديگر ملاك نيست. بلكه اهل هر ‏كشوري به رؤيت خودشان عمل بكنند؛ مگر آنکه مطالع آنها يكي باشد که آن وقت مردم كشوري كه ‏رؤيت در كشورشان به اثبات نرسيده، بايد به رؤيت كشوري كه هم مطلع هستند عمل ‏نمايند.‏

اين عده نیز به آیه فوق استدلال کرده اند و علاوه بر آیه، از حديث رسول الله صلی الله علیه وسلم استناد کرده اند كه مي فرمايد: «اِذَا رَأَيْتُمُوهُ فَصُومُوا، وَإِذَا رَأَيْتُمُوهُ فَأَفْطِرُوا» یعنی: «با رؤيت هلال روزه بگيريد و با رؤيت آن روزه را بخوريد». متفق علیه

و البته نظر دیگری هم وجود دارد که می گویند: روزه و عید فطر باید همراه اغلب مسلمان (هر منطقه) باشد، بنابر این نظر اگر در شهر شما، برای تعیین اول ماه رمضان و شوال به روئیت هلال ماه در منطقه خودشان اعتماد می کنند (نه به اعلام دخول به ماه رمضان یا شوال در کشورهای دیگر)، در اینصورت شما هم بایستی همراه مردم شهر و کشورتان روزه باشید و عید بگیرید و شایسته نیست که با آنها مخالفت نمایید و بر اساس اعلام کشور دیگری عمل کنید، زیرا پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرمایند: «الصَّوْمُ يَوْمَ تَصُومُونَ، وَالْفِطْرُ يَوْمَ تُفْطِرُونَ، وَالْأَضْحَى يَوْمَ تُضَحُّونَ». ترمذي (697)‏ وألباني در صحيح ترمذي.‏

یعنی: رمضان همان روزي است كه روزه مي گيريد و خوردن روزه (عيد) روزي است كه روزه را مي خوريد، و عید قربان روزی است که قربانی می کنید.

این اقوال علما در خصوص روز اول ماه رمضان بود. اما اگر شما (سوال کننده) به رأی اول عمل می کنید و خود را ملتزم به پیروی از روئیت هلال در دیگر کشورها کرده اید، و مقتضای این پیروی موجب شود که یک روز جلوتر از مردم شهر و کشورتان عید فطر بگیرید، در اینصورت شما باید روزه خوردن خود را از مردم مخفی بدارید (و در جلوی مردمی که آنروز را روزه گرفته اند تظاهر به فطر نکنید) و البته می توانید که فردای آنروز همراه مردم شهر خود نماز عید را قضاء کنید.

علامه ابن عثیمین رحمه الله در پاسخ به سوالی مشابه، ضمن ذکر آرای مختلف در مورد ثبوت ماه رمضان و شوال، در ادامه می گوید: « اگر تو چنین می پنداری که عمل به قول اول واجب است؛ یعنی اگر روئیت هلال ماه در کشوری از بلاد مسلمین ثابت گشت عمل به مقتضای آن واجب است ولی در کشور شما به آن عمل نکنند؛ پس برای تو شایسته نیست که مخالفت خود را ظاهر کنی، چرا که در این امر فتنه و آشوب است و ممکن است عده ای رأی تو را رد کنند و دسته ای قبول کنند، و البته می توانی در پنهانی روزه رمضان بگیری و با دیدن هلال شوال نیز فطر کنی، اما مخالفت (با مردم) شایسته تو نیست، و جزو چیزهایی نیست که اسلام به آن امر کرده باشد».‏"مجموع فتاوى الشيخ ابن عثيمين" (19/44) .‏

والله اعلم

وصلی الله وسلم علی محمد وعلى آله وأصحابه والتابعين لهم بإحسان إلى يوم الدين

سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت

IslamPP.Com